(TCTG) - Tính
thuyết phục không chỉ có vai trò quan trọng đối với công tác tư tưởng
mà còn hết sức quan trọng đối với công tác xây dựng Đảng. Đây là vấn đề
cụ thể nhưng liên quan tới tất cả các lĩnh vực của công tác tư tưởng, luôn có yêu cầu khác nhau trong từng giai đoạn khác nhau.

> Nâng cao tính thuyết phục của công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay

1.
Công tác tư tưởng của Đảng bắt đầu ngay từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam
ra đời, với yêu cầu cần thiết phải làm cho đông đảo quần chúng nhân dân
hiểu được mục tiêu phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân. Trên cơ sở đó, động
viên mọi lực lượng trong xã hội thực hiện các mục tiêu của Đảng, của
dân tộc đã lựa chọn. Xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn, sự nghiệp cách
mạng muốn thành công phải bắt đầu từ việc thay đổi nhận thức, làm cho
quảng đại quần chúng nhân dân hiểu được mục đích của Đảng, phải vận
động, thuyết phục, nội dung, cách làm phải hiệu quả, sắc bén. Về
nội dung công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản, xét về khía cạnh lý luận,
là hoạt động có mục đích của Đảng nhằm phát triển, truyền bá hệ tư
tưởng xã hội chủ nghĩa, làm cho hệ tư tưởng đó chi phối, thống trị trong
đời sống tinh thần xã hội, hình thành thế giới quan, nhân sinh quan
cộng sản chủ nghĩa cho quảng đại quần chúng nhân dân, cổ vũ, động viên
tính tích cực, sáng tạo, tự giác của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Công tác tư tưởng của Đảng bao gồm công tác lý luận,
công tác tuyên truyền và cổ động, trong quá trình triển khai cụ thể, nó
được thể hiện trên các hoạt động nghiên cứu và giáo dục lý luận; công
tác tuyên truyền; công tác cổ động, giới thiệu và nhân rộng các điển
hình tiên tiến; công tác văn hóa, văn nghệ của Đảng; công tác nắm bắt tư
tưởng, dư luận xã hội; công tác khoa giáo và công tác đấu tranh phản
bác các quan điểm sai trái, thù địch... Tính
thuyết phục không chỉ có vai trò quan trọng đối với công tác tư tưởng
mà còn hết sức quan trọng đối với công tác xây dựng Đảng. Đây là vấn đề
cụ thể nhưng liên quan tới tất cả các lĩnh vực của công tác tư tưởng và
luôn có yêu cầu khác nhau trong từng giai đoạn khác nhau. Tính thuyết
phục của công tác tư tưởng theo cách hiểu chung nhất là dùng lý lẽ,
chứng cứ để làm cho người khác tin vào một vấn đề, một chân lý, một mục
tiêu mà Đảng đề ra. Trong các yếu tố cấu thành làm nên sức thuyết phục
của công tác tư tưởng, cho thấy có mối quan hệ của nội dung và hình
thức; mối quan hệ của chủ thể và khách thể và quan hệ giữa nội dung,
hình thức với chủ thể tác động tới khách thể. Thông thường, tính thuyết
phục trong công tác tư tưởng cũng thể hiện ở đối tượng tiếp nhận với 4
cấp độ: tiếp nhận tích cực; thay đổi nhận thức, biến thành niềm tin;
chuyển hóa thành hành động và sẵn sàng bảo vệ. Có nhiều yếu tố tác động
tới mức độ thuyết phục của công tác tư tưởng, đó là chất lượng nội dung
hay vấn đề định hướng tuyên truyền; lý lẽ, tính logic, tính khoa học; sự
tâm huyết, uy tín của chủ thể tuyên truyền; tính chân thực, sự thật của
vấn đề. Tính
thuyết phục mang một ý nghĩa sâu sắc, ở tầm vĩ mô, đó là việc chuyển
tải ý thức hệ tư tưởng, cương lĩnh cách mạng, đường lối, chủ trương của
Đảng, nhiệm vụ chính trị to lớn mà Nhà nước cùng toàn dân tổ chức thực
hiện trong từng giai đoạn đến toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân; ở
sự thông tin, giải thích cho bạn bè quốc tế, ở sự đấu tranh sắc bén
chống lại các luận điệu chống phá của các thế lực cơ hội, thù địch trong
và ngoài nước. Trong phạm vi cụ thể, tính thuyết phục được thể hiện
trong từng chủ trương, chính sách, từng đối tượng mà công tác này hướng
tới. Bởi vậy, xét trên phương diện khoa học, đó còn là tác động của chủ
thể, người đi tuyên truyền, đến khách thể, tức là đối tượng được tuyên
truyền về những vấn đề cốt yếu của cách mạng trong từng thời kỳ. Qua đó
góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin, thống nhất hành động,
phát huy được sức sáng tạo của quần chúng nhân dân, biến các quan điểm,
mục tiêu, đường lối của Đảng thành hành động cách mạng của quần chúng. Trong
công tác tư tưởng, tính thuyết phục có mối quan hệ chặt chẽ và biện
chứng với tính chiến đấu, sắc bén, tính hấp dẫn và tính hiệu quả... Nếu
như tính thuyết phục đòi hỏi cả về nội dung, phương pháp, công cụ tuyên
truyền phải phù hợp đối tượng, làm cho đối tượng “tâm phục, khẩu phục”,
từ đó chuyển hoá từ niềm tin thành hành động tự giác, còn tính sắc bén
vừa là tính thuyết phục, nhưng còn là tính chiến đấu, chú trọng ở những
lĩnh vực và đối tượng, đặc biệt là trong đấu tranh phản bác các quan
điểm sai trái, thù địch. Làm tốt tính thuyết phục, tính sắc bén trong
công tác tư tưởng cũng có nghĩa là hiệu quả công tác này đã đạt được.
Tất nhiên, trên bình diện chung của công tác tư tưởng, tính hiệu quả còn
được thể hiện ở tổng thể các hoạt động, các chi phí vô hình và hữu hình
và kết quả thu được... Tuy vậy, mỗi khía cạnh này đều có tính độc lập
tương đối và đều là yêu cầu hướng tới trong các hoạt động cụ thể của
công tác tư tưởng, qua đó cũng nhằm mục đích nâng cao chất lượng, hiệu
quả chung đối với công tác tư tưởng của Đảng trong mỗi thời kỳ lịch sử
của cách mạng nước ta. Công
tác tư tưởng bao quát một phạm vi rộng lớn, đến tất cả mọi lĩnh vực của
đời sống xã hội, liên quan đến nhiều vấn đề và thường xuyên bị tác động
bởi các nhân tố ảnh hưởng cả bên trong và bên ngoài. Bởi vậy, tính
thuyết phục của công tác tư tưởng cũng chịu ảnh hưởng của các nhân tố
này. Trước hết là nhân tố bên trong, đó là uy tín, tính nêu gương của
lãnh đạo, lòng tin của nhân dân với Đảng, tính đúng đắn của đường lối và
năng lực của đội ngũ cán bộ. Yếu tố bên ngoài gồm có những thuận lợi và
khó khăn của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, thành tựu và
hình ảnh của một số nước XHCN trong quá trình cải cách, mở cửa và đổi
mới; tác động của cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong
lĩnh vực công nghệ thông tin, internet; tình hình an ninh, chính trị
trong và ngoài nước; mức độ tác động trong sự chống phá của các thế lực
cơ hội và thù địch. Thực
tiễn ở nước ta cho thấy, trong hoạt động của công tác tư tưởng, những
cơ hội và thách thức tuy có khác nhau ở mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn cách
mạng, nhưng lúc nào công tác tư tưởng cũng nổi lên là vị trí quan trọng
hàng đầu. Yêu cầu của việc thực hiện nhiệm vụ chính trị đòi hỏi công tác
tư tưởng phải bám sát quá trình tổ chức, triển khai, đi trước, đi cùng
và đi sau để đảm bảo thực hiện thành công các mục tiêu đã xác định. Lịch
sử cách mạng nước ta cho thấy rõ, khi đất nước chưa được độc lập, mục
tiêu của công tác tư tưởng là động viên sức mạnh toàn dân dưới sự lãnh
đạo của Đảng để giành chính quyền; khi Nhà nước công nông non trẻ mới ra
đời, công tác tư tưởng lại hướng tới mục tiêu tập trung cao độ cho việc
bảo vệ chính quyền, chống thù trong giặc ngoài, vừa kháng chiến, vừa
kiến quốc cho đến khi đất nước hoàn toàn độc lập, non sông thu về một
mối; đất nước bước vào giai đoạn đổi mới và phát triển, công tác tư
tưởng lại trực tiếp góp phần quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc. Trong những chặng đường đó, một số đóng góp cơ bản cần khẳng
định rõ nét, đó là: Thứ
nhất, đã cung cấp những luận cứ khoa học, cơ sở lý luận và thực tiễn,
góp phần hình thành hệ thống các luận điểm mới trong đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, thể hiện sự bổ sung, phát triển
và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn nước ta. Thứ
hai, đó là việc giáo dục, tuyên truyền có hiệu quả chủ nghĩa Mác-Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước,
những thành quả đã đạt được về sự ổn định và phát triển đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động, tích cực trong thông tin đối nội
và đối ngoại, tiếp tục củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của
Đảng, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Thứ
ba, góp phần quan trọng trong việc xây dựng con người mới ở nước ta,
xác định con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển,
đòi hỏi phải chú trọng nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài cho đất nước. Thứ
tư, là lực lượng quan trọng trong việc tham mưu xây dựng và phát triển
nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, coi văn hoá là
nền tảng tinh thần của xã hội, giới thiệu với bạn bè quốc tế hình ảnh
đất nước, con người, văn hóa Việt Nam. Thứ
năm, trực tiếp tham gia giải quyết các vấn đề bức xúc của xã hội về tư
tưởng, định hướng tuyên truyền, nắm bắt dư luận xã hội. Tăng cường củng
cố khối đoàn kết trong Đảng và sự đồng thuận của toàn xã hội, đồng thời,
nâng cao khả năng phát hiện những vấn đề mới, nhạy cảm, phát sinh và
khả năng dự báo xu hướng phát triển. Thứ
sáu, đi đầu trong việc đấu tranh phản bác những luận điệu sai trái, thù
địch của các thế lực cơ hội, phản động chống phá sự nghiệp cách mạng
của nhân dân ta, bảo vệ chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và
đường lối đổi mới của Đảng… Ở
những mức độ khác nhau trong từng giai đoạn lịch sử, kết quả nêu trên
đã chứng tỏ tính thuyết phục, tính chiến đấu và hiệu quả của công tác tư
tưởng. Tuy nhiên, từ yêu cầu của thực tiễn phát triển đất nước, trên
những vấn đề này vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, đó là: công tác nghiên
cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, dự báo tình hình trong nước và quốc tế
vẫn chưa theo kịp với đòi hỏi của cuộc sống; chưa triển khai tốt công
tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân,
tư tưởng cơ hội, những quan điểm mơ hồ, sai trái. Công tác giáo dục lý
tưởng, văn hoá, khoa giáo chưa sâu rộng và còn nhiều hạn chế. Vấn đề đấu
tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch có lúc còn bị động,
hiệu quả thấp; chưa huy động đầy đủ được sức mạnh tổng hợp của hệ thống
chính trị làm công tác tư tưởng. Nội dung, phương pháp công tác chậm đổi
mới, hoạt động chưa đồng đều, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các
ngành, các cấp, các bộ phận chưa được giải quyết kịp thời và triệt để
một số bức xúc của nhân dân. Rõ ràng rằng, những thiếu sót, yếu kém trên
cũng cho thấy tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng trên một
số lĩnh vực còn hạn chế. Những
hạn chế đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân, đó là: một số cấp ủy đảng
chưa nhận thức đầy đủ vai trò, tầm quan trọng của công tác tư tưởng,
tính nêu gương chưa cao, nhất là trong việc chống sự suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức lối sống; tác động của mặt trái cơ chế thị
trường, của quá trình hội nhập đối với mọi mặt của đời sống xã hội ở
nước ta diễn biến phức tạp; chất lượng, năng lực đội ngũ cán bộ còn
nhiều hạn chế; sự chống phá quyết liệt, tinh vi của các thế lực cơ hội,
thù địch. 2.
Bối cảnh mới của sự nghiệp cách mạng nước ta đặt ra nhiều yêu cầu, đổi
mới đối với công tác tư tưởng, đặc biệt trong vấn đề nâng cao tính
thuyết phục trong các hoạt động, không chỉ kế thừa, phát huy những thành
tựu, kinh nghiệm của quá khứ, mà còn nhạy bén, dự báo và phát hiện
những điểm mới, sự khác biệt, những thuận lợi và khó khăn phía trước,
đặc biệt khi đất nước ta bước vào giai đoạn mới, phấn đấu đưa nước ta
trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020. Về
quốc tế, bên cạnh những thuận lợi được dự báo là xu thế hoà bình, hợp
tác, phát triển vẫn là xu hướng lớn của thời đại; toàn cầu hoá và hội
nhập quốc tế vẫn chi phối tất cả các quốc gia, dân tộc trên thế giới,
tạo nên cả thời cơ và thách thức cho mỗi nước, đặc biệt là các nước đang
phát triển. Bên cạnh đó, những diễn biến phức tạp của tình hình thế
giới, đặc biệt là xung đột sắc tộc, khủng bố, tranh chấp chủ quyền biển,
đảo vẫn diễn biến khó lường, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, ly khai, vấn đề
dân tộc, tôn giáo, bạo loạn chính trị, can thiệp, lật đổ vẫn diễn ra ở
nhiều nơi. Xu
thế toàn cầu hoá với cuộc cách mạng khoa học - công nghệ tiếp tục có
những bước phát triển mạnh mẽ, ngày càng thu hút sự tham gia của nhiều
quốc gia, nhiều tổ chức lớn trên thế giới. Các nước sau khủng hoảng kinh
tế, đang trong quá trình phục hồi, nhưng diễn biến còn nhiều phức tạp,
khó lường với nhiều mức độ khác nhau. Quá trình cấu trúc lại nền kinh
tế, ổn định kinh tế vĩ mô, giải quyết việc làm, an sinh xã hội, nâng cao
sức cạnh tranh của nền kinh tế luôn là sự quan tâm của nhiều quốc gia,
dân tộc. Vấn đề phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu toàn
cầu, thiên tai, bệnh dịch và nhiều vấn đề lớn khác... đòi hỏi phải có sự
phối hợp tham gia của nhiều quốc gia mà không một nước riêng lẻ nào có
thể tự giải quyết. Theo
dự báo, đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trực tiếp là khu vực
Đông Nam Á vẫn là khu vực phát triển năng động, giữ vị trí ngày càng
quan trọng trong quan hệ quốc tế. Mặc dù vậy, ở đây vẫn tiềm ẩn nhiều
nhân tố không ổn định, đặc biệt là tranh chấp chủ quyền lãnh thổ, xung
đột sắc tộc... đe dọa đến sự ổn định, hoà bình chung của khu vực. Ở
trong nước, nhiều thuận lợi, khó khăn và thách thức cũng đặt ra đòi hỏi
mới cho công tác tuyên giáo, đặc biệt là yêu cầu cao về tính thuyết
phục, sắc bén, hiệu quả của công tác này. Đó là những thành tựu to lớn,
có ý nghĩa lịch sử của đất nước đã đạt được sau hơn 25 năm thực hiện
công cuộc đổi mới, đã tạo ra sức mạnh tổng hợp, thế và lực của đất nước
lớn mạnh hơn nhiều so với trước. Việt Nam đã ra khỏi tình trạng đói nghèo và trở thành quốc gia đang phát triển ở mức trung bình. Vị thế quốc tế của Việt Nam
không ngừng được nâng cao trên thế giới... Tuy nhiên, trong những thập
niên tới, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức
không thể xem thường: chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế còn
thấp; phân hoá giàu nghèo có nguy cơ ngày càng gia tăng, trật tự, an
toàn xã hội có những biểu hiện đáng lo ngại; tình trạng thoái hoá, biến
chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn còn nghiêm trọng; các thế lực
thù địch tăng cường hoạt động “diễn biến hoà bình”, thúc đẩy “tự diễn
biến” từ bên trong với những âm mưu, thủ đoạn ngày càng tinh vi, phức
tạp hơn; thiên tai, dịch bệnh, tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu
vẫn đang diễn biến phức tạp, ảnh hưởng không nhỏ tới sự ổn định và phát
triển của đất nước. Những
khó khăn, thách thức đó đặt ra đối với cả nước, các cấp, các ngành,
trong đó trực tiếp là lĩnh vực công tác tư tưởng, đòi hỏi có sự đổi mới,
nâng cao tính thuyết phục trong từng nội dung, hình thức hoạt động,
trên từng vấn đề lớn, trọng tâm trong nhiệm vụ trong giai đoạn mới: Trước
hết, đó là yêu cầu nghiên cứu lý luận gắn với tổng kết thực tiễn. Tiếp
tục nghiên cứu, làm sáng tỏ con đường đi lên CNXH ở nước ta trong giai
đoạn mới; khẳng định tính đúng đắn và kiên định đối với chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, đường
lối của Đảng, nhất là Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011; Chiến
lược phát triển kinh tế-xã hội 2011-2020, Báo cáo Chính trị trình Đại
hội XI của Đảng, các Nghị quyết, Kết luận của Hội nghị Trung ương 3, 4, 5
(khóa XI) làm cho toàn Đảng, toàn dân thấm nhuần, biến thành hành động
cách mạng của quần chúng nhân dân. Hai
là, nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính thuyết phục của việc tiếp tục
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, đưa việc học tập này
đi vào chiều sâu, vào sinh hoạt chi bộ thường xuyên của các tổ chức
Đảng. Thực hiện tốt các cuộc vận động, các phong trào thi đua, phong
trào xã hội khác, đặc biệt là thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa
XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, nhất là các công
việc sau kiểm điểm, để ngăn chặn, đẩy lùi cái xấu, lấy cái tích cực đẩy
lùi tiêu cực, phản bác kịp thời, sắc bén âm mưu, thủ đoạn chống phá của
các thế lực thù địch, nâng cao sức đề kháng trong toàn xã hội, nhất là
thế hệ trẻ. Ba
là, tiếp tục đưa cuộc vận động xây dựng đời sống văn hoá khu dân cư đi
vào chiều sâu; nghiên cứu, bổ sung và phát triển nền văn hoá Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực sự coi văn hoá là nền tảng tinh
thần của xã hội, trong đó đặc biệt coi trọng việc phát triển nền văn
học, nghệ thuật mang đậm tính nhân văn; giải quyết tốt các vấn đề xã hội
trong mỗi bước phát triển kinh tế; bồi dưỡng các thế hệ con người Việt Nam phát triển toàn diện. Bốn là, chủ động, tích cực và nâng cao hiệu quả, tính sắc bén công tác
tuyên truyền đối ngoại, làm cho bạn bè quốc tế hiểu rõ và ủng hộ sự
nghiệp xây dựng và phát triển của đất nước, những thành tựu đổi mới trên
các lĩnh vực, đặc biệt về dân chủ, nhân quyền, tôn giáo; những quan
điểm, chủ trương, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, trong đó có cộng đồng khoảng 4 triệu người Việt Nam ở nước ngoài… Năm
là, đổi mới, nâng cao hiệu quả, phương thức hoạt động của các binh
chủng, lực lượng làm công tác tư tưởng, bám sát nhiệm vụ chính trị,
hướng mạnh về cơ sở, tăng cường đối thoại; kiện toàn các cơ quan truyền
thông, báo chí, xuất bản hoạt động theo đúng tôn chỉ, mục đích, giới thiệu và nhân rộng các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt.