Để góp phần làm giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con, Chương trình hành động Quốc gia phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã xây dựng một hệ thống các giải pháp trong đó tập trung vào một số hoạt động như: tham vấn, xét nghiệm cho bà mẹ, cung cấp thuốc điều trị dự phòng cho bà mẹ khi mang thai, sữa (thay thế sữa mẹ) cho trẻ trong vòng 6 tháng đầu, chăm sóc, xét nghiệm và theo dõi điều trị cho trẻ sau khi sinh… Nhưng trường hợp của chị M. thì lại khác. Chị biết tin mình nhiễm HIV khi đang mang thai tháng thứ 8. Lúc đó, ngành dân số có triển khai chiến dịch chăm sóc sức khoẻ phụ nữ, vì vậy là phụ nữ mang thai nên chị được ưu tiên lấy máu xét nghiệm HIV/AIDS. Và thật bất ngờ, chị có kết quả HIV (+). Lúc đó, chị được các bác sĩ ở Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS Điện Biên điều trị dự phòng lây nhiễm HIV. Hiện tại, chị đã sinh cháu được 1 tháng. Và cháu bé sinh ra đã được ăn sữa ngoài thay thế. Tuy nhiên, với hoàn cảnh gia đình chị thì việc cho em bé ăn sữa ngoài thay thế cũng là vấn đề đáng bàn. Bởi với gần 1 triệu đồng/ tháng tiền mua sữa thau thế nguồn sữa mẹ thì đây là một số tiền không nhỏ đối với vợ chồng chị. Bởi cả hai vợ, chồng chị đều không có việc làm, tất cả chỉ trông nom vào mấy xào ruộng. Nhưng anh, chị còn may mắn hơn nhiều gia đình khác là được hỗ trợ từ hai bên nội ngoại. Vì vậy, việc cho em bé dùng sữa thay thế sữa mẹ vẫn được đảm bảo thường xuyên. Hiện tại, cả hai mẹ con chị rất khoẻ mạnh. Nhưng kết quả thế nào, thì sau 18 tháng chúng ta mới biết được cháu có bị nhiễm HIV hay không?.
Trên đây chỉ là một trong số những Phụ nữ mang thai nhiễm HIV/AIDS được phát hiện tại Điện Biên. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để phát hiện sớm và can thiệp dự phòng cho họ vẫn là một khó khăn. Và khi đã can thiệp kịp thời thì việc chăm sóc và điều trị sau khi sinh lại khó khăn hơn nhiều. Bởi Điện Biên là một tỉnh miền núi, điều kiện kinh tế còn chậm phát triển, trình độ dân trí còn thấp (có những huyện cách Trung tâm thành phố gần 200km) vì vậy, để các bà mẹ mang thai được xét nghiệm HIV sớm để được tư vấn, khám và điều trị vẫn còn là thách thức đối với Điện Biên. Không những thế, việc các chị, em không chấp nhận làm xét nghiệm HIV do lo sợ kết quả không được giữ bí mật....cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều trường hợp phụ nữ mang thai không được can thiệp điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con kịp thời. Vì vậy, việc chẩn đoán HIV cho phụ nữ trong thời gian mang thai để từ đó có những can thiệp thích hợp nhằm giảm thiểu sự lây nhiễm là điều hết sức quan trọng.
Đem câu chuyện trên của chị M, đến trò chuyện với bà Cao Kim Thoa - Phó Giám đốc Trung tâm phòng, chống AIDS Điện Biên, chúng tôi được biết thêm: "Sau khi phát hiện nhiễm HIV/AIDS, tất cả các phụ nữ đều được điều trị dự phòng lây truyền từ mẹ sang con. Với cố gắng của ngành Y tế Điện Biên thì việc tư vấn, chăm sóc và điều trị cho bà mẹ trước và sau khi sinh đã được triển khai tốt. Nhưng kinh phí để dành cho chương trình còn hạn hẹp...Ngoài các hoạt động dự phòng lây truyền từ mẹ sang con do Bộ Y tế ban hành thì tư vấn cho các phụ nữ trước, trong và sau sau độ tuổi sinh đẻ thì việc phòng lây truyền HIV/AIDS từ mẹ sang con thành công vẫn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố... trong khi đó nhiều gia đình chưa có điều kiện để dùng sữa thay thế sữa mẹ"
Qua trao đổi với ông Chu Quốc Ân, Phó Cục trưởng Cục phòng, chống HIV/AIDS - Bộ Y tế, chúng tôi được biết: : "Để những phụ nữ nhiễm HIV sau khi sinh con tiếp cận được với nguồn sữa thay thế sữa mẹ thì các Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS phải thống kê được danh sách các trường hợp phụ nữ mang thai nhiễm HIV/AIDS và lập kế hoạch gửi về Cục phòng chống HIV/AIDS - Bộ Y tế. Sau khi nhận được kế hoạch, Cục sẽ xem xét và giải quyết sớm nhất".
Có lẽ, với thông tin này, hy vọng sẽ là một tin vui đối với những phụ nữ và cả những em bé có hoàn cảnh khó khăn để cùng với việc tuân thủ điều trị thì đây cũng là một trong những giải pháp nhằm hạn chế việc lây nhiễm HIV từ mẹ sang con qua đường sữa mẹ.
Theo Tạp chí AIDS và Cộng đồng