Lây truyền HIV qua đường tình dục là một trong ba con đường chính lây truyền HIV và được coi là phương thức lây truyền HIV quan trọng và phổ biến nhất trên thế giới. Khoảng 70 – 80% tổng số người nhiễm HIV trên thế giới là bị lây nhiễm qua con đường này. Sự lây truyền HIV qua đường tình dục xảy ra khi các dịch thể (máu, dịch sinh dục) nhiễm HIV (của người nhiễm HIV) tìm được đường xâm nhập vào cơ thể bạn tình không nhiễm HIV. Đường xâm nhập này không nhất thiết phải là các vết thương hở hay vết loét trên da mà cả những vết trầy xước nhỏ không nhìn thấy bằng mắt thường. Thậm chí, HIV có thể xâm nhập được qua niêm mạc trong các hốc tự nhiên của cơ thể như đường âm đạo, lỗ niệu đạo ở đầu dương vật, trực tràng, niêm mạc mắt và họng, ở đó có các lỗ rất nhỏ. Do HIV có nhiều trong dịch sinh dục (tinh dịch của nam và dịch tiết âm đạo của nữ) với đủ lượng có thể làm lây truyền từ người này sang người khác, cho nên về nguyên tắc mọi sự tiếp xúc trực tiếp với dịch sinh dục của người mà ta không biết chắc chắn là người đó có nhiễm HIV hay không đều có nguy cơ bị nhiễm HIV. Ngoài ra, trong quan hệ tình dục HIV còn có thể lây truyền qua đường máu. Máu trong trường hợp này có thể là máu kinh nguyệt, máu từ các vết thương hoặc vết loét ở cơ quan sinh dục hay từ các vết xước do động tác giao hợp gây ra. Có thể nói tất cả các hình thức quan hệ tình dục (dương vật – hậu môn, dương vật – âm đạo, dương vật – miệng) với người nhiễm HIV đều có nguy cơ lây nhiễm HIV. Các kiểu quan hệ tình dục không xâm nhập (ví như tay – dương vật, tay – âm đạo . . .) nếu có tiếp xúc với dịch sinh dục cũng có nguy cơ lây nhiễm HIV nếu một trong hai bạn tình đã nhiễm HIV. Tuy nhiên, mức độ nguy cơ khác nhau, xếp theo thứ tự các kiểu quan hệ tình dục có xâm nhập phổ biến thì nguy cơ từ cao đến thấp là qua đường hậu môn, qua đường âm đạo và cuối cùng là qua đường miệng. Nhìn chung trong cả 03 kiểu quan hệ tình dục này thì người nhận tinh dịch có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn.

Lây truyền HIV từ mẹ sang con, người nhiễm HIV có thể truyền HIV cho con khi mang thai HIV từ máu của mẹ nhiễm HIV qua nhau thai để vào cơ thể thai nhi. Khi sinh HIV từ nước ối, dịch tử cung, dịch âm đạo của mẹ xâm nhập vào trẻ khi sinh qua niêm mạc mắt, mũi, hậu môn hoặc da sây sát của trẻ trong quá trình đẻ và khi sinh HIV cũng có thể từ trong máu mẹ thông qua các vết loét ở cơ quan sinh dục mẹ và dính vào cơ thể (niêm mạc) của trẻ sơ sinh. Khi cho con bú HIV có thể lây qua sữa hoặc qua các vết nứt ở núm vú người mẹ, nhất là khi trẻ đang có tổn thương ở niêm mạc miệng hoặc khi trẻ mọc răng cắn núm vú chảy máu.

Làm thế nào để không lây truyền HIV ?

Ngoài máu, dịch sinh dục, sữa của mẹ, HIV còn có trong các dịch cơ thể khác như nước bọt, nước mắt, nước tiểu, mồ hôi . . . của người nhiễm HIV, nhưng với nồng độ rất thấp, không đủ ngưỡng để gây lây nhiễm khi tiếp xúc với các loại dịch này. Do vậy, HIV không lây qua các tiếp xúc thông thường như các hành vi giao tiếp thông thường, ho, hắt hơi, nước bọt, nước mắt, mồ hôi, cùng làm việc, cùng học, ở cùng nhà, cùng ngồi trên phương tiện giao thông, cùng đi chợ, ngồi trong rạp hát, rạp chiếu bóng . . ., dùng chung nhà vệ sinh, buồng tắm, bể bơi công cộng . . ., muỗi và các côn trùng khác đốt không làm lây nhiễm HIV . . . . Như vậy chúng ta có thể sống và làm việc học tập . . . chung với người nhiễm HIV mà không sợ bị lây nhiễm HIV nếu ta không có sự tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch sinh dục và các dịch sinh học khác của họ.

Nguồn lây truyền chính của HIV thông qua ba đường chính là đường máu, đường tình dục, đường truyền từ mẹ sang con nên người nhiễm HIV và bệnh nhân AIDS là nguồn lây truyền duy nhất của HIV. Không có ổ chứa nhiễm trùng tự nhiên ở động vật như với đa số các dịch bệnh khác mà loài người từng biết đến. Vì vậy không phân biệt tuổi tác, giới tính, vị trí xã hội, nghề nghiệp . . . đều có thể bị nhiễm HIV nếu có hành vi không an toàn dù chỉ một lần trong cuộc sống.