| | Nhà thờ trung tâm nghĩa trang - Ảnh: Đỗ Hùng | Ở một góc thanh bình của “thành phố trong rừng”, Ludwig van Beethoven, Franz Schubert, Johann Strauss II... quây quần bên nhau. Mỗi ngày, có hàng ngàn người yêu nhạc đến đây để nhớ về các nhạc sĩ thiên tài. Thành phố của người đã khuất Nằm ở quận Simmering, Zentralfriedhof (Nghĩa trang trung tâm) là một điểm tham quan đặc biệt ở thủ đô Vienna của nước Áo. Theo tư liệu lịch sử, nghĩa trang này được khánh thành vào năm 1874 và hiện có tới 3,3 triệu mộ phần, là nghĩa trang lớn nhất châu Âu nếu tính về số mộ phần và lớn thứ nhì nếu tính về diện tích (2,4 km2 so với 4 km2 của nghĩa trang ở Hamburg, Đức). Zentralfriedhof rộng tới mức người ta phải mở một tuyến xe buýt chạy xuyên qua nghĩa trang với rất nhiều điểm dừng để đón khách. Nhưng nghĩa trang này không nổi tiếng vì có nhiều mộ phần hay kích thước rộng lớn mà lại được biết đến rộng rãi vì đây là nơi yên nghỉ của không ít nhân vật lịch sử, những thiên tài âm nhạc, những chính trị gia, diễn viên điện ảnh... Các nhạc sĩ thiên tài Ludwig van Beethoven, Franz Schubert, Johann Strauss II, Johannes Brahms, Arnold Schoenberg, cố Tổng thống Áo Thomas Klestil, nhà vật lý học Ludwig Boltzmann và cả một số nhân vật từng phục vụ cho Adolf Hitler cũng được an táng tại đây. Tất nhiên, Zentralfriedhof không phải là nơi dành riêng cho một lớp người nào đó mà nó dành cho mọi người. Ở đây, mộ phần của vĩ nhân nằm kế mộ phần của người bình thường, thậm chí có cả mộ vô danh. Một ngày đầu tháng 7, tôi đón tàu tới thăm nghĩa trang này. Từ trung tâm Vienna, tàu chạy chưa đầy 10 phút, qua vài trạm dừng là tới ga Zentralfriedhof. Nghĩa trang trung tâm nằm kế bên ga nhỏ này. Nhìn từ bên ngoài, Zentralfriedhof không có gì đặc biệt với một bức tường xám khá cao bao quanh. Nhưng khi bước qua cánh cổng, tôi đã thấy trước mặt một màu xanh ngút ngàn của cây lá và vô số ngôi mộ với kiểu kiến trúc đầy ấn tượng. Những hàng cây cao lớn được trồng thẳng tắp, che mát cho những linh hồn đang chìm trong giấc ngủ vĩnh hằng. Trước sự mênh mông của nghĩa trang, tôi không biết phải chọn hướng đi nào. Hai du khách Brazil cùng đi chung chuyến tàu với tôi cũng tỏ ra băn khoăn. Thế là cả ba tìm đến chỗ người gác cổng gần đó để mua bản đồ. Sau này tôi mới biết được công dụng của tấm bản đồ này. Nếu lạc giữa nghĩa trang mà không có bản đồ, hẳn bạn sẽ mất rất nhiều thời gian mới tìm ra đến cổng.  | | Từ trái qua: mộ Beethoven, Mozart và Schubert
- Ảnh: Đỗ Hùng | Một sự trùng hợp ngẫu nhiên là hai người bạn Brazil kia đến đây cũng với mục đích tương tự như tôi là đi viếng mộ các nhạc sĩ nổi tiếng như Beethoven, Schubert, Strauss II (và nghe đâu có cả mộ Mozart nữa!). Nhưng giữa bạt ngàn mộ phần và cây xanh này, biết tìm mộ các nhạc sĩ thiên tài ấy ở đâu. Chúng tôi hỏi người gác cổng nhưng sau khi hướng dẫn được vài câu, anh ta phải chạy ra tiếp mấy vị khách mới. Thế là cả ba buộc phải mò mẫm tìm đường. Nhưng điều đó không khiến chúng tôi thất vọng bởi có được cơ hội bước đi giữa những cụm hoa rực rỡ, những bức tượng, bia mộ, có cái rêu phong, có cái còn mới, có cái theo lối kiến trúc cổ điển, có cái mang vẻ bóng lộn của thời hiện đại, đây là tượng người góa phụ khóc chồng, kia là tượng người quá cố, chỗ này là tiểu sử của người đã khuất, đằng kia là một bài thơ, một bản nhạc được khắc công phu lên bia đá, gần là cụm mồ người Do Thái, xa kia là người Trung Quốc, người Nhật Bản... Chân bước đi giữa nghĩa trang mênh mông mà tôi có cảm giác như mình đang đi giữa một thành phố yên bình, thành phố của những người đã khuất. Mỗi nấm mộ như một ngôi nhà - có vườn hoa, có khuôn viên, tượng đá và bên trong có những chủ nhân đang chào đón chúng tôi. Đi giữa một khung cảnh thanh bình như thế, cảm giác đi viếng mộ ban đầu đã nhanh chóng tan biến. Một góc âm nhạc Sau khi tới khu thánh đường lớn ở trung tâm nghĩa trang, tôi hòa theo dòng người đi viếng mộ và đã đến được nơi những thiên tài âm nhạc yên nghỉ. Từ đằng xa, tôi nhìn thấy dòng tên Beethoven trên ngôi mộ màu trắng. Ngôi mộ khiêm tốn nằm ở một góc khuất, dưới bóng mát của những tán cây xanh rì. Phía trước là những khóm hoa rực rỡ, gồm hoa được trồng và hoa hồng của người yêu nhạc mới đặt lên. Nhiều người yêu nhạc xúm xít bên mộ ông và những ngôi mộ xung quanh đó. Khi đến đây, tôi còn thấy có cả mộ của nhiều nhà soạn nhạc vĩ đại khác. Phía trước mộ Beethoven là một ngôi mộ màu xám, với dòng tên Wolfgang Amadeus Mozart. Phía bên trái mộ của Mozart là Franz Schubert. Thiên tài âm nhạc phải vật lộn để kiếm sống lúc sinh thời với phần lớn trước tác chỉ được thừa nhận rộng rãi sau khi ông qua đời giờ đây nằm lặng lẽ ở một góc của "thành phố trong rừng". Bên cạnh ông là Johann Strauss II, thành viên nổi tiếng nhất trong gia đình có truyền thống âm nhạc Strauss. Mộ của "ông hoàng nhạc valse" với bản The Blue Danube (Dòng Danube xanh) bất hủ cũng cùng tông màu trắng tinh như mộ của Beethoven và Schubert, nhưng được chạm trổ cầu kỳ hơn, có cả tượng thiếu nữ chơi đàn trên mộ. Xa hơn một chút là mộ của Johannes Brahms, một trong "bộ 3 B" gồm Beethoven, Bach và Brahms. Dù nằm trong góc khuất của nghĩa trang, mộ phần của các nhà soạn nhạc thiên tài luôn là điểm đến của nhiều người viếng. Họ đặt lên mộ người đã khuất những bó hoa tươi, chụp hình cho nhau bên mộ, có người mang cả vĩ cầm tới chơi. Mỗi nhà soạn nhạc lúc sinh thời có một hoàn cảnh khác nhau, có người đạt đến đỉnh vinh quang, có người phải sống một cuộc đời đầy đau khổ, có người lúc qua đời chỉ có vài người thân bên cạnh, nhưng với tài năng âm nhạc và những gì đã đóng góp cho thế giới này, hàng trăm năm sau khi qua đời, họ vẫn sống trong trái tim của muôn người. Tôi đã gặp bên mộ của Beethoven, Schubert, Strauss II... những con người đến từ nhiều vùng đất khác nhau, có người từ Đức, có người từ Hàn Quốc, Brazil, có người từ Ấn Độ... Mỗi người một quê hương, nhưng đều có chung một tình yêu âm nhạc và lòng ngưỡng mộ dành cho các nhạc sĩ. Đứng giữa Zentralfriedhof, tôi có cảm tưởng như các thiên tài âm nhạc của chúng ta chưa hề chết. Mấy trăm năm qua, họ ngồi lặng lẽ nơi đây, cùng nhau tấu lên những bản nhạc ru cho hơn 3 triệu linh hồn yên nghỉ giữa vùng ngoại ô thành Vienna, tấu lên những bản nhạc ngợi ca hòa bình, lòng nhân ái. Lai lịch những ngôi mộ Trên bia mộ của Mozart ở Zentralfriedhof, người ta có viết rất rõ tên người cũng như năm sinh, năm mất. Tuy nhiên, thực ra đây chỉ là "mộ gió". Mozart qua đời năm 1791 ở tuổi 35 trong khốn khó và bệnh tật. Chỉ có vài người đưa tiễn Mozart và sau đó ông được an táng ở nghĩa trang St.Marx, cách không xa Zentralfriedhof ngày nay. Mộ của ông thời đó không được đánh dấu và cho đến nay người ta vẫn chưa thể xác định được vị trí của nó. Tại Zentralfriedhof, người ta đã làm một ngôi mộ tượng trưng cho ông bên cạnh mộ của các nhạc sĩ thiên tài khác để người yêu âm nhạc khắp thế giới dễ dàng đến viếng. Hai nhà soạn nhạc Beethoven và Schubert đều mất trước khi Zentralfriedhof ra đời. Beethoven qua đời năm 1827 và được an táng tại làng Wahring. Sau đó một năm, Schubert qua đời và theo ước nguyện của người đã khuất, người ta an táng ông bên cạnh Beethoven. Năm 1888, mộ hai người được dời tới Zentralfriedhof. "Ông hoàng nhạc valse" Johann Strauss II và Johannes Brahms thì qua đời sau khi Zentralfriedhof khánh thành và được an táng tại nghĩa trang nổi tiếng này. Chính vì thế mà giờ đây, khi tới Zentralfriedhof, người yêu nhạc sẽ được "gặp" cả Mozart, Beethoven, Schubert, Strauss II, Brahms tại một góc yên bình của "thành phố trong rừng". Đỗ Hùng |
