Ma túy: Con đường ngắn nhất đến HIV/AIDS

Khi lên cơn nghiện ma túy, người ta không còn ý thức được mình là ai, mình đang làm gì, những việc mình làm có nguy hiểm không... Chính vì vậy, tình trạng sử dụng chung bơm kim tiêm trong quá trình tiêm chích ma túy dễ dàng xảy ra. Và từ đây, virus HIV lan truyền từ người nghiện này sang người nghiện khác, từ những người nghiện sang người thân của họ, đẩy nhiều gia đình vào tấn thảm kịch.

Từ ma túy đến AIDS

Đám tang của H. (quận Thanh Xuân - HN) diễn ra trong sự vắng vẻ, im ắng lạ thường. Chỉ có chừng chục người thân đưa tiễn người đàn ông mới ngoài ba mươi tuổi nhưng đã có ngót 10 năm là “đệ tử” của heroin về đất mẹ - nơi H. sẽ không còn phải chịu những cơn vật vã vì thèm thuốc, những cơn đau thấu xương do căn bệnh thế kỷ hoành hành ở giai đoạn cuối. Nhưng hậu quả thảm khốc mà ma túy gây ra cho gia đình H. vẫn còn nguyên đó, trên gương mặt tiều tụy của cha mẹ anh – những người vừa phải chịu cảnh “đầu bạc tiễn đưa đầu xanh”, trong ánh mắt thơ ngây của con gái anh – cô bé mới chỉ 6 tuổi nhưng đang phải chịu một cái án tử hình lơ lửng trên đầu mình.

H. đã từng có tất cả: một ngôi nhà đầy đủ tiện nghi, một nghề nghiệp ổn định cho thu nhập khá, một cô vợ đẹp và trên tất cả, dù đã trưởng thành nhưng anh vẫn được bố mẹ chăm chút từng li từng tý. Vậy mà phút chốc mọi thứ đều trở thành cát bụi trong mắt H. khi anh sa chân vào ma túy. Quen được nuông chiều, tiền trong túi lại rủng rỉnh nên khi bạn xấu rủ chơi “hàng trắng”, H. tặc lưỡi nghĩ “thì thử một lần có sao”. Nhưng vì cái tặc lưỡi ấy mà sau này H. phải đánh đổi bằng cả mạng sống của mình và nỗi đau khôn nguôi của cả gia đình. Khi đã lệ thuộc vào ma túy, của núi cũng hết, việc làm lại bê trễ nên tiền của trong nhà H. cứ dần dần “đội nón ra đi”. Đến lúc “hàng trắng” trở thành thứ xa xỉ, H. chuyển sang chích. H. cũng không thể nhớ được trong những cơn vật thuốc, có khi nào H. chích chung kim tiêm với bạn nghiện không. Chỉ sau khi vợ H. sinh con gái được gần 1 năm, trong một lần đi khám bệnh phải làm xét nghiệm máu, H. mới biết mình đã mắc phải căn bệnh thế kỷ.

Có thể nói H. là người rất may mắn so với nhiều người có HIV khác vì dù mang trong mình loại virus chết người khiến không ít người kinh sợ nhưng H. vẫn luôn có người thân bên cạnh chăm sóc ân cần. Biết tin con trai nhiễm HIV, cha mẹ H. ôm nhau khóc ròng. Sau đó, họ đi đến một quyết định dũng cảm là sẽ chăm sóc H. tại nhà. Thế là H. đã đi đến cuối con đường của một bệnh nhân AIDS tại chính ngôi nhà thân yêu của mình.

Sau ngày H. vĩnh biệt cõi đời, điều bố mẹ anh lo lắng nhất, lo lắng đến quặn thắt lòng, là số phận của con gái anh. Bé được sinh ra khi bố đã mang trong mình virus HIV. Khi mẹ bé sinh bé, xét nghiệm HIV tại bệnh viện phụ sản vẫn là âm tính. Nhưng biết đâu đó chỉ là giai đoạn cửa sổ? Khi biết tin chồng nhiễm HIV, vợ H. đã lặng lẽ bỏ nhà ra đi. Không ai trong gia đình H. biết tin tức gì về vợ H. nữa. Bố mẹ H. không có can đảm đem cháu nội mình đi xét nghiệm HIV bởi sợ rằng hai trái tim già một lần nữa lại bị cắt làm đôi, mà thêm một lần nữa có lẽ họ sẽ không chịu đựng nổi. Họ tự nói với nhau rằng bé T.A – con của H. không sao cả - vì cô bé trông vẫn rất khỏe mạnh, đáng yêu dù hai ông bà biết rằng tấn thảm kịch mà ma túy gây ra cho gia đình họ có thể không chỉ là cái chết của người con trai duy nhất.

Dù mới chỉ 10 tuổi, có một cuộc sống rất lành mạnh, nhưng P.A (Hữu Lũng – Lạng Sơn) lại mang trong mình căn bệnh AIDS ở giai đoạn cuối. Em cũng là một nạn nhân gián tiếp của ma túy. Bố mẹ P.A đều đã chết vì AIDS. Bố P.A tỉnh khỏi cơn mê mà ma túy gây ra khi đã quá muộn, khi cả vợ và con gái đều đã lây căn bệnh thế kỷ của anh ta. Nước mắt và sự hối hận tột cùng của người đàn ông này cũng không thể tiêu diệt được những con virus đang tàn phá dần cơ thể của vợ và con gái anh. Bố P.A chết mà không nhắm nổi mắt. Có lẽ không phải căn bệnh AIDS gây ra cái chết cho anh mà chính là sự đau đớn đã gặm nhấm trái tim người đàn ông tội lỗi này đến lúc nó không còn đập được nữa.

Vì sao người nghiện ma tuý dễ bị AIDS?

Không phải ngẫu nhiên mà ma tuý và HIV/AIDS có mối quan hệ mật thiết với nhau. Theo thống kê, khoảng gần 60% những người bị nhiễm HIV/AIDS ở nước ta thuộc nhóm nghiện chích ma túy. ở hầu hết các địa phương, tỉ lệ người nghiện ma túy bị nhiễm HIV đang tăng lên nhanh chóng. Vì sao người nghiện ma tuý lại dễ bị nhiễm HIV/AIDS đến vậy? Thực tế cho thấy, đa số các con nghiện, dù lúc đầu có hút, hít thì sau đó cũng chuyển sang tiêm chích tĩnh mạch bởi tiêm chích vừa “kinh tế” hơn lại vừa đáp ứng cơn nghiện nhanh hơn. Khi đã lên cơn nghiện, những “đệ tử” của heroin không còn biết mình là ai, mình đang làm gì, hậu quả những việc mình làm ra sao... nên họ sẵn sàng tiêm chung một bơm kim tiêm không được khử trùng, nếu như lúc đó không có sẵn bơm kim tiêm sạch, miễn sao có thể nhanh chóng đưa ma túy vào người. Theo điều tra, tỉ lệ dùng chung bơm kim tiêm ở những người nghiện tiêm chích rất cao (từ 22 – 44%). Nhiều người nghiện dùng chung bơm kim tiêm do họ không có tiền mua bơm kim tiêm mới hay đơn giản chỉ vì họ không nhận thức được những nguy cơ tiềm ẩn của việc làm này. Như vậy, tiêm chích ma tuý trong lúc lên cơn “vật thuốc”, khi tâm thần không còn minh mẫn, bị chi phối hoàn toàn bởi ma tuý chính là con đường thuận lợi nhất để làm lây truyền virus HIV. Một số người nghiện ma tuý cũng có “ý thức” tiệt trùng bơm kim tiêm khi phải dùng chung với bạn nghiện nhưng lại dùng... nước lã với quan niệm súc rửa bơm kim tiêm nhiều lần bằng nước lã vẫn có thể làm sạch được các vết máu dính bên trong, diệt được virus HIV... Tuy nhiên, đây là suy nghĩ rất sai lầm. Theo các chuyên gia y tế, để khử trùng hoàn toàn một bơm kim tiêm đã sử dụng thì cần luộc sôi bơm kim tiêm đó liên tục trong vòng 20 phút, như vậy mới có thể diệt được các loại virus gây bệnh như HIV, viêm gan B... Mặt khác, những người nghiện ma tuý vốn có sức đề kháng kém nên khi bị nhiễm virus HIV thì sẽ nhanh chóng chuyển sang giai đoạn AIDS.

Vài năm trở lại đây, một nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS mới xuất hiện trong nhóm đối tượng chơi bời lêu lổng, sử dụng ma tuý tổng hợp (mà ta quen gọi là “thuốc lắc”). Khi sử dụng thuốc lắc, đầu óc bị kích động, cơ thể hoạt động ngoài tầm kiểm soát. Chính vào những lúc như vậy, nhiều người đã có quan hệ tình dục với những người hoàn toàn chưa hiểu rõ mà không hề sử dụng các biện pháp bảo vệ. Đây cũng là một con đường lây truyền HIV/AIDS rất nhanh chóng.

Đặc biệt, điều đáng lo ngại nhất là virus HIV không chỉ lây truyền trong cộng đồng người nghiện ma tuý mà còn dễ dàng lây lan sang cả những người thân của họ mà hai câu chuyện thương tâm nêu trên là hai ví dụ điển hình. Ngoài ra, từ người nghiện, virus HIV cũng có thể lan rộng ra các nhóm dân cư khác như bạn tình của những người tiêm chích ma tuý, những người hành nghề mại dâm và khách làng chơi, thanh thiếu niên thử dùng ma tuý, từ đó lan rộng ra cộng đồng.

Cần hành động trước khi quá muộn

Từ ma tuý đến HIV/AIDS là con đường ngắn nhất, chính vì thế, để giảm số người nhiễm HIV mới cũng đồng nghĩa với việc chúng ta phải giảm số người nghiện ma tuý. Theo UNAIDS, những biện pháp phòng chống lây nhiễm HIV trong nhóm người sử dụng ma tuý dưới đây được xem là có tác động đáng kể (đặc biệt là khi nó được sử dụng để bổ trợ cho các biện pháp khác), đó là: GD phòng ngừa HIV/AIDS; huấn luyện kỹ năng sống; phân phát bao cao su; tư vấn và xét nghiệm tự nguyện; điều trị lạm dụng ma tuý; tiếp cận dụng cụ tiêm chích an toàn; tiếp cận các hoá chất tiệt trùng...

Từ hai câu chuyện được kể trong bài viết này cũng có thể thấy rằng ý thức của người nghiện trong việc bảo vệ sức khoẻ không chỉ cho mình mà còn cho những người thân là rất quan trọng. Nếu anh H., nếu như bố bé P.A khi biết mình có hành vi nguy cơ (tiêm chích ma tuý) và ý thức được hậu quả nguy hiểm mà hành vi của mình có thể gây ra cho vợ con thì chắc chắn, những câu chuyện đau lòng trên đã không xảy ra. Mặt khác, khi gia đình phát hiện người thân của mình nghiện chích ma tuý thì cũng cần phân tích cho họ hiểu những nguy cơ mà họ có thể gây ra cho chính những người thân yêu của mình.

Từ vài năm nay, một biện pháp được xem là thực tiễn để làm hạn chế tối đa những tác động xấu của việc lạm dụng ma tuý hơn là dựa vào sự cai nghiện hoàn toàn đã được xem xét: biện pháp giảm tác hại. Đây là tập hợp của các chiến lược thực tiễn làm giảm những hậu quả tiêu cực về mặt xã hội, tự nhiên và kinh tế có liên quan đến vấn đề ma tuý. Trong điều kiện thực tế là tỉ lệ người tái nghiện tại các địa phương rất cao (có nơi lên hơn 90%) thì cần phải ưu tiên hơn cho việc phòng tránh những rủi ro về mặt y tế công cộng từ việc lây nhiễm HIV. Việc triển khai đề án thí điểm điều trị thay thế ma tuý bằng Methadone tại TP Hồ Chí Minh và Hải Phòng cũng là một trong những biện pháp giảm tác hại này.

Mỹ Thuận

Sửa bởi quản trị viên 22/08/2009 lúc 12:11:23(UTC)  | Lý do: Chưa rõ