Cần thay đổi tổ chức y tế dự phòng
Trong một thời gian dài hệ thống y tế dự phòng TP.HCM đã góp công lớn trong phòng chống dịch bệnh. Tuy nhiên, trước sự gia tăng dịch bệnh hiện nay, dịch nối dịch, năm sau nhiều hơn năm trước, không ít người đặt vấn đề về sự hiệu quả của tổ chức này
Nhiều nhưng không mạnh
Công việc mà trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM hiện đảm nhiệm thật đa dạng và phong phú, từ phòng chống dịch bệnh thông thường, kiểm soát chất lượng nước máy, quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm, đến cả quản lý HIV/AIDS cho dù TP.HCM có cả một uỷ ban chuyên làm chuyện này (uỷ ban Phòng chống AIDS)! Làm nhiều, nhưng theo một cán bộ lâu năm ở đây, tiếng nói của trung tâm không hề trọng lượng vì bản thân không đủ mạnh. Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, phó giám đốc trung tâm, thừa nhận đơn vị hiện nay “mạnh” về biên chế nhưng “yếu” về chuyên môn vì thiếu những chuyên viên xuất sắc. Nhìn rộng ra, nhân lực cho y tế dự phòng của TP.HCM cũng ngày một vơi đi vì công việc vất vả nhưng thu nhập lại thấp. Bằng chứng là năm 2005 toàn thành phố có 2.525 cán bộ chuyên trách y tế dự phòng nhưng đến năm 2007 con số này chỉ còn 2.200 người trong khi dịch bệnh ngày một tăng cao.
Trong hoàn cảnh đó, trung tâm còn “chệch hướng”, chỉ lo chống dịch khi dịch bùng phát chứ không hề có chiến lược phòng dịch từ xa. Thật vậy, “đến hẹn lại lên”, mỗi khi phương tiện truyền thông hay người dân “phát hiện” có dịch thì trung tâm mới cử người xuống địa bàn xác minh và dập dịch. Bác sĩ Lê Thanh Hải, giám đốc trung tâm, cũng có lần nhận xét công việc phòng chống dịch hiện nay chỉ mang tính đối phó, thiếu dự liệu, đón đầu để phòng dịch. Nhưng ngay cả khi tác chiến chống dịch, cách làm của trung tâm cũng không có gì mới, chẳng hạn đối với sốt xuất huyết chủ yếu là phun thuốc diệt muỗi. ThS-BS Lương Chấn Quang, chuyên gia giám sát dịch bệnh của khoa Y tế công cộng - viện Pasteur TP.HCM, có lần băn khoăn: “Ở những nơi như quận 1, quận 3, hay quận 5, hồ chứa nước thường được để trên cao và đậy kín, như vậy lăng quăng phát sinh từ đâu? Bên cạnh đó, phải phun hoá chất như thế nào với các loại nhà cao tầng?”
CDC, mô hình đáng tham khảo
Ra đời cách đây 62 năm, trung tâm bệnh lây nhiễm (Communicable Disease Center: CDC) Hoa Kỳ ngày càng phát triển vững mạnh trở thành một tổ chức rất uy tín trong và ngoài nước. Thoạt đầu khi tổ chức còn yếu, CDC chỉ tập trung vào phòng chống sốt rét khi 59% nhân viên tham gia công tác diệt muỗi (vũ khí duy nhất là DDT). Ngày nay, khi tổ chức đủ mạnh, dù mở rộng sang những lĩnh vực khác như phòng chống bệnh mạn tính, kiểm soát chấn thương, an toàn lao động, sức khoẻ môi trường và dù mang cái tên khác là trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh (Center for Disease Control and Prevention), nhưng nó vẫn được gọi tắt là CDC và vẫn đặt trọng tâm kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt những bệnh mang tính thời sự như cúm A H5N1 trên người. Theo các chuyên gia dự phòng Việt Nam, CDC có tiếng nói rất mạnh, những khuyến cáo của tổ chức này đều được Chính phủ Hoa Kỳ lắng nghe. Để có được điều này, CDC thực sự là một tổ chức hùng mạnh với 15.000 nhân viên gồm các nhà khoa học đủ mọi lĩnh vực với ngân sách năm 2008 lên đến 8,8 tỉ USD!
Tại sao không xây dựng hệ thống y tế dự phòng theo mô hình CDC, chỉ tập trung vào lĩnh vực “nóng” là phòng chống dịch bệnh, khi đủ mạnh mới mở sang những lĩnh vực khác? Được biết mô hình CDC Hoa Kỳ được rất nhiều quốc gia như Thái Lan, Indonesia, Philippines và ngay cả Trung Quốc cũng tiếp thu và phát huy hiệu quả.
Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ thừa nhận để phòng chống dịch bệnh tốt, cần phải “đột phá vào khâu tổ chức”. Muốn làm điều này, quan trọng nhất là cần thay đổi tư duy, bởi một thời gian dài “ngay cả bộ Y tế cũng xem trọng điều trị, xem nhẹ phòng bệnh”, bác sĩ Thọ nói. Tuy nhiên, để làm tốt phòng chống bệnh, một số chuyên gia cho rằng cần xã hội hoá lĩnh vực dự phòng, bởi khi có đồng vốn của tư nhân đổ vào, hiệu quả sẽ khác ngay. Bài toán lại được trả về cho sở Y tế TP.HCM khi cơ quan này bằng mọi cách phải nghĩ ra những “vùng đất dự phòng” hấp dẫn và tham mưu cho lãnh đạo những chính sách thích hợp để khuyến khích tư nhân tham gia.
Phan Sơn
Sửa bởi quản trị viên 29/03/2010 lúc 10:46:07(UTC)
| Lý do: Chưa rõ
