Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, Trưởng khoa kiểm soát dịch bệnh Trung tâm y tế huyện Từ Liêm cho biết: “Chương trình xét nghiệm HIV miễn phí bắt đầu thực hiện tại trung tâm từ tháng 7 năm 2004. Trung bình mỗi ngày có khoảng từ 5 đến 7 người đến trung tâm để làm xét nghiệm. Đến nay đã có tổng cộng khoảng hơn 7.300 người đến xét nghiệm, trong đó, số người nhiễm HIV chiếm từ 10 đến 13%”.

Hiện nay, mỗi trung tâm có từ 5 đến 7 y, bác sĩ phụ trách công việc này, phần lớn đều làm việc kiêm nhiệm mang tính tự nguyện. Nhiều người đã gắn bó khá lâu với công việc này như bác sĩ Nguyễn Thị Minh Tâm (kỹ thuật viên) với thâm niên 16 năm, bác sĩ Mai Thị Bích Hồng (tư vấn viên) 5 năm.

Chị Hồng tâm sự: “Sau khi ra trường, tôi về đây làm việc và tiếp xúc luôn với công việc này. Ngoài việc xét nghiệm ra, chúng tôi còn tư vấn cả trước và sau khi xét nghiệm cho người đến xét nghiệm. Cái khó nhất của công tác tư vấn là làm thế nào để mọi người tin tưởng, trao đổi và tâm sự với mình về tình trạng sức khoẻ và hoàn cảnh của họ. Những người vào đây chủ yếu là thanh niên, nhiều người là công nhân viên chức nhà nước nhưng chỉ do suy nghĩ và hành động bồng bột mà bị lây nhiễm HIV. Những người bị nhiễm phần lớn là do nghiện hút tiêm chích, quan hệ tình dục không an toàn.”

Đến với các trung tâm mọi người được tư vấn xét nghiệm tự nguyện (chưa biết bị nhiễm), tư vấn thuốc điều trị, tư vấn hỗ trợ, chăm sóc điều trị thuốc ADV (Antiretroviral - thuốc làm giảm đến mức thấp nhất và ngăn chặn lâu dài sự lên nhân của virut, phục hồi chức năng miễn dịch, kéo dài tuổi thọ và giảm sự lây truyền) cho cả người bị nhiễm và người xét nghiệm sau phơi nhiễm ... Đây được coi là khâu quan trọng nhất giúp nhiều người quyết định làm xét nghiệm.

Tư vấn viên ngoài kiến thức chuyên môn, am hiểu tâm lý, còn phải có kinh nghiệm và sẵn sàng sẻ chia với người bệnh, giúp họ trút bỏ tâm trạng lo lắng, bức xúc, khủng hoảng tinh thần, bình tĩnh lại, từ đó có cách suy nghĩ, nhìn nhận đúng về HIV để điều trị, phòng tránh lây nhiễm cho những người chung quanh.

Trong mấy năm gần đây hiện tượng phơi nhiễm HIV có chiều hướng tăng cao do bệnh nhân và người nhà thiếu hiểu biết trong việc phòng tránh; một phần nhỏ là do tai nạn nghề nghiệp. Thực chất phơi nhiễm là sự tiếp xúc trực tiếp với máu và các dịch cơ thể có nhiễm HIV dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HIV. Các dạng phơi nhiễm chủ yếu là do bị kim đâm khi làm thủ thuật tiêm tuyền, lấy máu làm xét nghiệm, tiếp xúc với máu hoặc chất dịch của người bệnh tại các vùng da bị tổn thương (chàm, bỏng, viêm loét từ trước) hoặc niêm mạc (mắt, mũi, họng)... Có trường hợp phơi nhiễm do bị người mắc bệnh dùng kim tiêm có máu đâm, chủ yếu là những người làm trong lực lượng vũ trang bị tội phạm chống trả...

Một số trung tâm xét nghiệm nhiễm HIV miễn phí tại Hà Nội: * Trạm y tế xã Cổ Nhuế - Thôn Trù - xã Cổ Nhuế - Từ Liêm - Hà Nội; Điện thoại: 04 7521301. * Trạm y tế phường Trúc Bạch - số 2 Trúc Bạch - Ba Đình - Hà Nội. * Trạm y tế huyện Đông Anh - xã Uy Nỗ - Đông Anh - Hà Nội.

Với những người bị phơi nhiễm, các trung tâm cũng có những tư vấn riêng cho họ như tư vấn về triệu chứng và cách phòng chống lây nhiễm cho người khác. Đây là việc làm hết sức quan trọng vì cho dù kết quả xét nghiệm HIV của họ là âm tính (giai đoạn cửa sổ) thì họ vẫn có khả năng lây nhiễm cho người khác. Vì vậy cần phải thực hiện các biện pháp dự phòng lây nhiễm.

Tuy nhiên, việc tư vấn không dễ dàng khi đến trung tâm, không phải khách hàng nào ban đầu cũng nói thật. Có những người vừa điều trị thuốc ARV vừa dùng ma tuý. Phải đến khi các tư vấn viên đưa ra những cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng họ mới chịu nói thật là vừa dùng thuốc điều trị vừa dùng ma tuý với liệu lượng thấp. Bằng tình thương và trách nhiệm, các cán bộ y tế của trung tâm đã hướng dẫn những người nghiện có những phương pháp cai nghiện hữu hiệu và tránh tái nghiện với sự nỗ lực của bản thân, gia đình, cùng với sự giúp đỡ của địa phương.

Hầu hết các bệnh nhân nhiễm HIV đến trung tâm điều trị đều yên tâm và được giải toả tâm lý . Một bệnh nhân nhiễm HIV ở Từ Liêm tâm sự: “Tôi phát hiện bệnh đã 9 năm rồi. Ban đầu sợ hãi, lo lắng lắm nhưng sau đó đến trung tâm y tế huyện khám, điều trị, các bác sĩ y tá quan tâm và nhiệt tình lắm, tôi yên tâm nhiều rồi. Bây giờ tôi vẫn đi lái xe nhưng chỉ làm bằng nửa người thường thôi”.

... Khó có thể đo đếm được công sức, ý nghĩa việc làm của những y, bác sĩ vẫn  hàng ngày gắn bó với công việc xét nghiệm và tư vấn HIV miễn phí. Phụ cấp mỗi tháng chỉ được vài trăm nghìn đồng, lại luôn phải đối mặt với nguy cơ phơi nhiễm căn bệnh nguy hiểm chết người nhưng họ vẫn làm việc với tất cả nhiệt tình, lương tâm và trách nhiệm. Khi được hỏi điều gì tạo động lực cho các chị gắn bó với công việc này lâu thế, bác sĩ Hồng cười: “Công việc này có ý nghĩa, gia đình cũng ủng hộ, mình thấy vui và gắn bó với nó, có vậy thôi”