Nghiên cứu Nature đã nêu bật việc phát triển một vaccine khó khăn như thế nào để có thể theo kịp sự biến đổi tự nhiên của virus.
Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, HIV có thể sửa chữa nhanh chóng để chống lại những gen ở người điều khiển các phân tử hệ thống miễn dịch vốn có thể tập trung phá hủy virus này.
Tuy nhiên, họ nhấn mạnh rằng điều này sẽ không ảnh hưởng đến sự tác động của các loại thuốc kháng HIV.
HIV đã giết chết 25 triệu người trên toàn thế giới, và khoảng 33 triệu người mắc phải.
Tuy nhiên, HIV không giết hết tất cả mọi người theo tỷ lệ giống nhau. Tính trung bình thì nếu không được chữa trị, nó mất 10 năm cho quá trình từ nhiễm đến phát triển thành AIDS, nhưng một số người phát triển bệnh chỉ trong 12 tháng, trong khi những người khác không thấy xuất hiện trong hơn 20 năm.
Tỷ lệ tiến trình này gắn liền với những gen điều khiển việc sản xuất những phân tử then chốt của hệ thống miễn dịch được gọi là các kháng nguyên bạch cầu người (HLAs).
Con người khác nhau về những gen HLA chính xác mà họ có, và thậm chí những khác biệt nhỏ cũng có thể có ảnh hưởng lớn đến mức độ AIDS phát triển nhanh chóng như thế nào.
Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra những chuỗi gen HIV và gen HLA ở hơn 2.800 người tại nhiều nước, bao gồm Anh, Australia, Nam Phi, Canada và Nhật Bản.
Những đột biến “để trốn thoát”
Họ đã phát hiện ra những đột biến, mà có thể khiến cho HIV vô hiện hóa một cách hiệu quả ảnh hưởng của một gen HLA cụ thể, xuất hiện phổ biến hơn trong những dân số có mức độ cao loại gen cụ thể này.
Ví dụ, một gen HLA được gọi là B*51 có ảnh hưởng chuyên biệt trên việc điều khiển HIV – trừ khi virus này đang mang một đột biến “trốn thoát” trong cấu tạo của nó.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng ở Nhật Bản, nơi gen B*51 rất phổ biến, hai phần ba số người dương tính với HIV không có gen này mang trong người virus HIV đã được trang bị đột biến “trốn thoát”.
Trái lại, ở Anh, nơi gen này ít phổ biến hơn nhiều, chỉ 15%-25% số bệnh nhân nhiễm HIV nhóm này có mang đột biến then chốt tương tự.
Nhà nghiên cứu dẫn đầu, giáo sư Phillip Goulder, thuộc Đại học Oxford, cho biết, những ảnh hưởng tương tự đã được quan sát thấy khi kiểm tra tất cả những gen HLA khác.
Ông nói: “Điều này chỉ ra rằng HIV cực kỳ tài giỏi trong việc sữa chữa cho phù hợp với những đáp ứng miễn dịch trong những dân số người hiệu quả nhất trong việc mang virus.”
“Đây là sự tiến hóa với tốc độ cao mà chúng ta được nhìn thấy trong khoảng thời gian chỉ vài thập kỷ.”
“Điều mới đó là xem điều này như là một tin xấu, rằng những kết quả này có nghĩa là virus đang chiến thắng trong cuộc chiến này.”
“Đó không phải là một trường hợp cần thiết. Việc công bằng có thể là virus đang thay đổi, những đáp ứng miễn dịch khác nhau bắt đầu có hiệu lực và thật sự hiệu quả hơn.
“Hàm ý là khi chúng ta phát hiện ra một vaccine hiệu quả, nó sẽ cần được thay đổi thường xuyên về cơ bản để bắt kịp sự tiến hóa của virus, cũng như chúng ta đang làm với vaccine cúm hiện nay”.
Thách thức lớn
Jo Robinson, thuộc quỹ về HIV Terrence Higgins Trust, cho biết: “HIV là một virus phức tạp liên tục thay đổi.”
“Loại nghiên cứu này đề nghị rằng nếu chúng ta có thể tạo ra một vaccine hoạt động chống lại được virus, virus sẽ luôn luôn nhanh hơn chúng ta một bước.”
“Trong trường hợp đó chúng ta đang ở trong tình thế khi chúng ta cần cập nhật liên tục vaccine HIV, hơi giống với việc chúng ta thấy với một vaccine cúm mỗi năm”.
Keith Alcorn, trung tâm thông tin về HIV NAM, nói: “Những phát hiện này chỉ ra thách thức khổng lồ có liên quan đến sự phát triển một vaccine chống lại HIV.”
“Mọi người cần nhận thức được rằng nghiên cứu này cho thấy phát triển một vaccine thành công có thể mất hàng thập kỷ, mà trong suốt thời gian đó virus sẽ tiếp tục tiến hóa, như nghiên cứu đã chỉ ra”.
