Tại thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai đang có chiều hướng gia tăng trong những năm gần đây. Nếu như tỷ lệ nhiễm HIV ở nhóm đối tượng này chỉ dừng ở con số 0.1% của các năm 1994, 1995 và 1996 thì đã tăng đột biến lên 0,9% vào năm 2002, đến năm 2003 giảm xuống còn 0,33% nhưng lại tăng trở lại vào năm 2004.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia về y tế dự phòng, việc giảm này có thể lý giải bởi nhiều yếu tố như do việc thay đổi cách lấy mẫu xét nghiệm, số thai phụ nghiện chích ma tuý hoặc liên quan đến người tiêm chích giảm trước tác động bởi chương trình “3 giảm” của thành phố Hồ Chí Minh (đưa gần 30.000 người sử dụng ma tuý vào cai nghiện tại các trung tâm). Đồng thời dự báo thời gian tới, nguy cơ dịch HIV sẽ tăng trở lại trong nhóm phụ nữ mang thai, bởi một lượng lớn học viên từ các trung tâm cai nghiện trở về tái hoà nhập cộng đồng. Do vậy, bác sĩ Ngô Trí Tuệ, dự án Policy Việt Nam, nhận định: Nếu thành phố Hồ Chí Minh không triển khai thực hiện chương trình Dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con thì trong một năm, sẽ có thêm hơn 600 trẻ em ra đời nhiễm HIV. Trong khi đó, nếu chúng ta làm tốt việc can thiệp dự phòng thì mỗi năm, con số trên chỉ dừng lại ở mức khoảng 30 – 60 trẻ em ra đời có HIV.

Tiến sỹ Lê Trường Giang (Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch thường trực Uỷ ban phòng chống AIDS thành phố Hồ Chí Minh) cho biết: Mục tiêu của chương trình Dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con là làm giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con, thông qua việc gia tăng tỷ lệ phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV, cung cấp thuốc điều trị ARV cho các bà mẹ mang thai nhiễm HIV, cũng như cung cấp sữa cho trẻ sơ sinh được sinh ra từ những bà mẹ nhiễm HIV. Theo đó, chương trình đã thực hiện việc tăng cường tham vấn và xét nghiệm HIV tự nguyện miễn phí cho các thai phụ đến khám tại các cơ sở y tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Những thai phụ có kết quả dương tính sẽ được điều trị dự phòng ARV kể từ tuần thai thứ 34 hoặc trước khi sinh. Đồng thời những đứa trẻ sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV sẽ được uống ARV, được làm xét nghiệm khẳng định tình trạng nhiễm HIV bằng PCR cho trẻ lúc 2 và 6 tháng tuổi. Bên cạnh đó, trẻ sơ sinh cũng được cung cấp sữa thay thế sữa mẹ cho đến 6 tháng tuổi.

Hiện tại, thành phố Hồ Chí Minh, địa phương đầu tiên và duy nhất trên cả nước đang thực hiện chương trình này từ tháng 8/2004, đến nay đã đi vào hoạt động tương đối ổn định và có hiệu quả. Nếu như ban đầu, chương trình chỉ triển khai thí điểm ở 4 quận huyện và 2 bệnh viện Phụ sản là Từ Dũ và Hùng Vương thì tính đến tháng 6/2005, Uỷ ban phòng chống AIDS thành phố Hồ Chí Minh đã cho tiến hành mở rộng dự án trên khắp 24 quận huyện của thành phố và 2 bệnh viện nói trên. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2005, chương trình đã tư vấn cho gần 23.000 thai phụ đồng ý xét nghiệm HIV, trong số đó có 258 bà mẹ mang thai có kết quả dương tính và được điều trị dự phòng lây nhiễm.

Thiết nghĩ, chương trình dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con là một việc làm thiết thực và rất cần thiết nhằm mang lại lợi ích kinh tế, làm giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội, cũng như vì một thế hệ tương lai không còn có HIV/AIDS. Bởi vậy, nên chăng Bộ Y tế cần sớm triển khai và nhân rộng mô hình này trên toàn quốc để đáp ứng nhu cầu cho tất cả phụ nữ mang thai có yêu cầu được cung cấp các dịch vụ về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con./.

Quốc Trị