  Danh hiệu: Thành viên gắn bóNhóm: Thành viên chính thức
Gia nhập: 09-03-2010(UTC)
Bài viết: 1.216
Đến từ: Quảng Trị
Cảm ơn: 34 lần
Được cảm ơn: 116 lần trong 86 bài viết
|
Xã hội có tổ chức đang bị thử thách?
Tuanvietnam
Tác giả: TS Nguyễn Ngọc Điện (SGTT)
Bài đã được xuất bản.: 9 giờ trước
Bắt được người trộm chó, thay vì giải giao cho nhà chức
trách, người dân chủ động giữ lại kẻ trộm và phương tiện hành sự, rồi tổ
chức tiêu diệt cả hai với sự trợ lực của những công cụ trừng phạt sẵn
có, như gậy gộc, xăng dầu, rơm rạ...
Được hỏi tại sao lại làm như vậy trong điều kiện có cả
một hệ thống pháp lý và bộ máy công lực đang vận hành, những người trong
cuộc trả lời với ý đại loại: bức xúc do thấy việc xử lý theo pháp luật
của nhà chức trách đối với kẻ xấu, kẻ ác quá hời hợt và không đủ sức răn
đe, người ta phải tự đặt và áp dụng cách xử lý mạnh hơn để thay thế,
hòng đòi lại sự công bằng đã bị đánh cắp.
Công bằng, lẽ phải vốn là những khái niệm để chỉ các giá trị cốt lõi
của xã hội có tổ chức và văn minh. Đúng là nhân danh những giá trị đó,
người ta có quyền yêu cầu sự trừng phạt đối với người nào có hành vi xâm
phạm quyền và lợi ích chính đáng của người khác một cách có ý thức.
Chiếc xe máy và thi thể người trộm chó bị thiêu tại xã Hưng Đông,
TP Vinh (Nghệ An). Ảnh: internet |
Vấn đề là trừng phạt như thế nào thì gọi là thích đáng về mọi
phương diện. Từ rất sớm, các nhà tư tưởng lớn đã chỉ ra rằng dứt khoát
không thể để cho người bị thiệt hại tự mình quyết định việc xử lý người
gây thiệt hại. Lý do là một khi bị xâm hại, thì bản năng tự vệ nguyên
thuỷ của một động vật thường bị kích thích trỗi dậy, khiến con người ta
muốn trừng trị đối phương nặng đến mức có thể nghĩ ra được, nhằm trả đũa
cho thoả cơn thịnh nộ. Khác với công lý do Nhà nước đại diện, công lý
tư nhân đặc trưng bằng sự thống trị của các quy luật tự nhiên về cạnh
tranh sinh tồn, như mạnh được yếu thua, cá lớn nuốt cá bé,... và của
nguyên tắc báo phục đơn giản "mắt đền mắt, răng đền răng".
|
Trên tất cả, muốn có được ý thức tôn trọng pháp luật phổ
biến, một trong những điều kiện cốt yếu đối với trật tự xã hội bền vững,
thì bản thân hệ thống chuẩn mực ứng xử và các thiết chế nắm giữ công
lực phải tạo được sự tin tưởng như là chỗ dựa vững chắc của mỗi người,
mỗi chủ thể trong quá trình giao tiếp xã hội.
|
Để đẩy lùi thứ công lý sơ cấp đó, đồng thời cũng là dấu hiệu của sự
lạc hậu, thấp kém, xã hội đặt ra quan toà cùng với bộ máy công lực và
trao cho các thiết chế đó quyền phán xét hành vi của con người, đặc biệt
là hành vi tiêu cực, gây thiệt hại cho người khác, cho cộng đồng và chỉ
định cách ứng xử nhằm giải quyết hậu quả. Để bảo đảm công việc của
những người nắm quyền lực công được thực hiện một cách khách quan, minh
bạch, vô tư, xã hội đặt ra chuẩn mực, trong đó có luật pháp: việc thực
thi công lý phải dựa vào các tiêu chí khách quan, chứ không thể theo sự
chi phối của tình cảm yêu ghét mang đậm dấu ấn cá nhân.
Ở các nước tiên tiến, công dân được giáo dục từ tấm bé để có được ý
thức coi luật pháp, chuẩn mực khách quan là căn cứ xác lập các quan hệ
giữa người và người; coi quyền lực công là người tổ chức cuộc sống trong
không gian chung, đặc biệt là trong trường hợp cần giải quyết mâu
thuẫn, khủng khoảng dập tắt xung đột giữa người và người.
Người dân bao vây đập phá nhà máy vàng Bồng Miêu, Quảng Nam cuối tháng 8.2010. Ảnh: internet |
Nhưng trên tất cả, muốn có được ý thức tôn trọng pháp luật phổ
biến, một trong những điều kiện cốt yếu đối với trật tự xã hội bền vững,
thì bản thân hệ thống chuẩn mực ứng xử và các thiết chế nắm giữ công
lực phải tạo được sự tin tưởng như là chỗ dựa vững chắc của mỗi người,
mỗi chủ thể trong quá trình giao tiếp xã hội. Quy tắc pháp lý, với chức
năng giải quyết thấu đáo xung đột lợi ích, phải có tác dụng dung hoà các
mâu thuẫn xã hội và phải có mức độ hợp lý, hợp tình đủ tạo được sự tâm
phục, khẩu phục của mọi chủ thể. Bộ máy bảo đảm thực thi pháp luật, về
phần mình, phải tỏ ra mẫn cán, tận tuỵ, có trách nhiệm, có công tâm và
vô tư trong quá trình kiểm soát, giám sát, can thiệp và xử lý.
Thiếu một trong các điều kiện ấy, pháp luật, chuẩn mực sẽ bị đẩy
xuống hàng thứ yếu trong thứ tự các công cụ được ưu tiên sử dụng trong
việc điều chỉnh ứng xử của con người. Xã hội khi đó sẽ tự động xuống cấp
về phương diện trình độ tổ chức và con người, để sinh tồn, có xu hướng
trở lại với sự ưa chuộng các công cụ, phương thức bảo vệ hoang sơ./.
Mời đọc thêm:
- Hà Nội chi 400 tỉ đồng bình ổn giá cuối năm: Hiệu quả mông lung! (CSTC)
- Bảy đứa con vướng vào vòng lao lý và nỗi tuyệt vọng của người mẹ. (CSTC)
- Kiều nữ bay đời. (CSTC)
- Siết chặt quản lý quán nét: Cứu vớt những tâm hồn lạc lối (CSTC)
- Thế giới cờ bạc ở Nam Vang: Nơi chôn xác những con "ma" người Việt! (CSTC)
|
Em, Hướng Dương bị ánh sáng bỏ bùa
Người chăm chút vào em tìm sự thật
Những ánh nhìn dịu dàng và trong vắt
Xoay tròn theo từng sợi sắc mặt trời
Giữ vững quyết tâm phòng, chống Ma túy!
Giữ vững quyết tâm ngăn chặn AIDS!
Vì sự bình yên của gia đình và cộng đồng, toàn dân hãy tích cực tố giác tội phạm! |
