Ở thời đổi mới, đời sống kinh tế đất nước khởi sắc từng ngày đã mang đến cho trẻ em những cơ hội mới, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của các em.
Trẻ em chiếm 36% dân số và đang được hưởng nhiều lợi ích từ những thành tựu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Theo thống kê tỷ lệ tử vong ở trẻ em dưới năm tuổi và trẻ sơ sinh ở nước ta đã giảm đáng kể trong hai thập kỷ qua.
Tỷ lệ tiêm chủng luôn đạt ở mức cao và Việt Nam đã thanh toán được bệnh bại liệt vào năm 2000, bệnh uốn ván ở bà mẹ và trẻ em vào năm 2005. Trẻ em Việt Nam cũng đang được hưởng một nền giáo dục ngày một tốt hơn; khoảng 97% trẻ em trong độ tuổi được học tiểu học.
Tuy nhiên, không phải trẻ em nào ở nước ta cũng được hưởng những thành quả của xã hội. Những số liệu về tình hình trẻ em ở nước ta vẫn nhức nhối: 57,61% trẻ em trong độ tuổi từ 3-5 tuổi chưa được đi học mẫu giáo, 3,4% trẻ em từ 6-14 tuổi chưa bao giờ được đến trường, hơn 22 nghìn trẻ em lang thang, 124 nghìn trẻ em mồ côi không nơi nương tựa...
Quá trình đô thị hóa và di cư lao động cũng đang dẫn đến tình trạng nhiều trẻ em bị thiệt thòi, trong đó có trẻ mồ côi, trẻ đường phố, trẻ khuyết tật, trẻ ảnh hưởng bởi HIV/AIDS, trẻ bị lạm dụng tình dục, bị buôn bán và nghiện hút...
Mặt trái của nền kinh trế thị trường đang tác động đến nhiều vấn đề xã hội ở nước ta, gây "sức ép" cho nhiều gia đình.
Ước có hơn 2,6 triệu trẻ em đang cần được quan tâm và bảo vệ; trong đó có nhiều trẻ em khuyết tật, trẻ em mồ côi và trẻ em trong hoàn cảnh nghèo khó.
Mười năm qua, số lượng người nhiễm HIV/AIDS gia tăng và trong đó có nhiều thanh niên và trẻ em.
Trẻ em dễ bị lây nhiễm HIV từ mẹ sang con hoặc bị lạm dụng. Thường thì những em bị rơi vào tình trạng buộc lao động, bị lạm dụng tình dục, bị buôn bán hoặc sử dụng ma túy có nguy cơ bị lây nhiễm HIV cao.
Chúng ta hiện chưa xóa sạch được những mạng lưới của những kẻ buôn người.
Nạn nhân thường bị chúng lạm dụng và cưỡng bức lao động. Trẻ em đang là đối tượng của những kẻ xấu này và đẩy các em đến tình trạng bị lạm dụng (tinh thần, thể xác và cả tình dục), bị bạo hành, lây nhiễm HIV/AIDS, nhiều bệnh lây truyền qua đường tình dục và bị phân biệt đối xử.
Thật đau lòng là vẫn còn hàng nghìn trẻ em Việt Nam đang phải sinh sống nơi đất khách quê người, không gia đình, bạn bè, chịu cảnh bất đồng ngôn ngữ và bị bóc lột sức lao động (!)
Hiện tượng trẻ em bị cưỡng bức lao động dẫn đến những hậu quả lâu dài, nghiêm trọng với bản thân các em, gia đình và xã hội. Thực tế có nhiều em đành bỏ học, buộc phải làm những công việc nặng nhọc, nguy hiểm không phù hợp với tuổi thơ.
Chưa kể hành vi lạm dụng tình dục trẻ em đang xâm phạm cơ bản nhân quyền của trẻ dẫn đến những tổn thương về mặt tinh thần, tâm lý, thể xác và tước đi quyền được phát triển của các em.
Ma túy đang ảnh hưởng xấu đến môi trường xã hội, trong đó có cuộc sống của nhiều trẻ em và đánh mất cơ hội được học tập và cuộc sống gia đình yên ấm. Ma túy đe dọa sức khỏe, sinh mạng của trẻ em và đau lòng là đã có một số trẻ em sớm dính líu vào đường dây buôn bán ma túy...
Tháng sáu hằng năm đã là Tháng hành động vì trẻ em do Ủy ban Dân số, Gia đình và Trẻ em phát động trên toàn quốc nhằm tuyên truyền và vận động toàn xã hội quan tâm nhiều hơn nữa đến các vấn đề trẻ em.
Nhiều năm qua một số cơ quan của Liên hợp quốc tại Việt Nam thường xuyên phối hợp với Ủy ban Dân số Gia đình và Trẻ em và nhiều bộ, ngành, địa phương đã và đang tích cực triển khai nhiều hoạt động thiết thực, xây dựng ý thức và hành động của cả cộng đồng cùng giải quyết những vấn đề về trẻ em.
Thực tế nhiều trẻ em bị thiệt thòi trong cả nước đã nhận được sự ủng hộ bằng nhiều hình thức của nhiều bộ, ngành, nhiều tổ chức chính trị - kinh tế - xã hội và những nhà hảo tâm...
Thế hệ măng non đang được bồi dưỡng về nhiều mặt gợi lên hình ảnh về nguồn lực mới đầy tiềm năng của đất nước trong tương lai. Nhiều năm qua việc xã hội hóa chăm sóc trẻ em đã trở thành phong trào sâu rộng trong cộng đồng.
Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt Nam sau hơn 15 năm hoạt động với sự đóng góp của nhiều tấm lòng hảo tâm đã hỗ trợ cho hàng triệu trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trẻ em khuyết tật trên khắp mọi miền đất nước như: phẫu thuật cho hơn 12.000 trẻ em bị khe hở môi vòm miệng, 17.000 trẻ em bị dị tật về mắt...
Luật Bảo vệ, chăm sóc giáo dục trẻ em và những chế tài đối với những hành vi lợi dụng, ngược đãi trẻ em đang là chỗ dựa pháp lý bảo vệ các quyền cơ bản của trẻ em, phát huy vai trò tích cực của tuổi thơ trong đời sống hôm nay. Một chuyên gia về giáo dục từng nói: "Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai".
Tiến sĩ PHÙNG THANH CHƯƠNG
