Toàn tỉnh hiện có hơn 1.000 người nghiện ma túy, 3.000-4.000 đối tượng hoạt động mại dâm và HIV đã có ở tất cả 154 xã phường, thị trấn- là những con số đáng lo ngại. Tính đến tháng 11-2009, toàn tỉnh có 6.612 trường hợp nhiễm HIV, 4.901 chuyển sang AIDS và 3.766 trường hợp  tử vong.

Trẻ nhiễm HIV - Nạn nhân của đại dịch.

Dịch HIV ở An Giang xuất phát từ nhóm gái mại dâm hành nghề tại Campuchia hồi hương về Việt Nam khoảng năm 1992-1993, được phát hiện cùng lúc tại 5 huyện, thị trên cả thành thị, nông thôn và lan truyền trên diện rộng ở 100% xã, phường. Lứa tuổi nhiễm HIV nhiều nhất tập trung vào hai nhóm tuổi có nhu cầu sinh hoạt tình dục cao là 20-29 và 30-39. Hình thức lây nhiễm chủ yếu qua đường tình dục (83%), 82% số nam giới nhiễm có quan hệ tình dục với gái mại dâm, 70% số nữ giới nhiễm bị lây từ chồng. Với nguồn lực viện trợ của nhiều dự án, chiều hướng lây nhiễm có dấu hiệu chùn xuống sau nhiều năm can thiệp đồng bộ trên 2 nhóm ma túy, mại dâm bằng các chương trình trao đổi bơm kim tiêm và chương trình 100% bao cao su. Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành Y tế, nguy cơ sẽ tăng trở lại một khi không còn các dự án.

Bác sĩ Mai Hoàng Anh, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS và Lao An Giang cho biết: Nguồn lây nhiễm HIV hàng đầu của tỉnh là nhóm mại dâm với số lượng hơn 3.000 người, có tỷ lệ nhiễm HIV 5,7% và 17,4% không sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục với khách hàng. Do đó dự báo hằng năm sẽ có hàng ngàn khách làng chơi đối diện với nguy cơ lây nhiễm HIV (nếu tính trung bình mỗi gái mại dâm có 16 khách hàng mỗi tháng theo điều tra năm 2008). Hoạt động mại dâm trên địa bàn phần lớn theo hình thức nhóm nhỏ (3-5 người) tại các điểm dịch vụ nhạy cảm nằm rải rác khắp 70 xã, phường từ nông thôn đến thành thị. Đặc biệt là thường xuyên thay đổi địa bàn theo mùa vụ, lễ hội nên dẫn đến việc lan truyền HIV và gây khó khăn cho việc quản lý, tiếp cận, tư vấn… Nhóm nghiện chích ma túy cũng là nhóm có nguy cơ rất cao do vừa tiêm chích không an toàn (28,7% sử dụng bơm kim tiêm chung), vừa không sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục với gái mại dâm (chiếm 55%), tuy nhiên do tập trung chủ yếu 2 địa bàn thành phố Long Xuyên và thị xã Châu Đốc nên việc can thiệp tương đối dễ hơn nhóm mại dâm.

Chiến dịch “Bao cao su ra đồng”.

Những năm tới việc đối phó với mối nguy cơ lây nhiễm qua đường mẹ sang con cũng là một thách thức rất lớn, khi 70% số nữ giới nhiễm là phụ nữ bình thường trong nhóm tuổi 20-39. Tình trạng lây nhiễm trong nhóm đồng tính luyến ái nam cao cũng không kém nhóm nghiện chích ma túy cả về số lượng và hành vi nguy cơ. Hiện tỉnh vẫn chưa triển khai biện pháp can thiệp trong nhóm nghiện chích ma túy bằng thuốc thay thế methadone. Với số lượng nghiện chích ma túy không nhiều (trên dưới 1.000), đây là biện pháp có hiệu quả toàn diện trên các mặt như: Dự phòng lây truyền HIV, an ninh kinh tế, xã hội (thay vì sử dụng kinh phí mua bơm kim tiêm, trả phụ cấp cho cộng tác viên, giáo dục viên đồng đẳng, chi phí cho việc cai nghiện tại các trung tâm, chi phí cho việc tạo công ăn việc làm sau cai nghiện…). Hiện nay hoạt động theo dõi, giám sát, đánh giá là mặt hạn chế lớn nhất của tỉnh do mặt bằng chung của ngành Y tế đồng bằng sông Cửu Long rất thấp. Một lực lượng cán bộ trẻ có trình độ lại không thích tham gia hoạt động hệ phong trào như: Y tế dự phòng hay phòng, chống HIV/AIDS…

Tọa đàm “Huy động cộng đồng tham gia phòng, chống HIV/AIDS”.

Năm 2010, ngành Y tế sẽ tập trung khống chế tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư dưới 0,3%, giảm tác hại của HIV/AIDS đối với sự phát triển kinh tế- xã hội bằng 4 chương trình cơ bản, gồm: Chương trình can thiệp những tác hại; quản lý và điều trị các nhiễm khuẩn qua đường tình dục; theo dõi, giám sát và đánh giá; tăng cường năng lực cán bộ. Hy vọng, với nhiều biện pháp phòng, chống hiệu quả sẽ góp phần đáng kể ngăn chặn sự lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Bài, ảnh: HẠNH CHÂU