Mại dâm đã và đang trở thành một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc lây nhiễm HIV. Theo báo cáo của Cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐTB&XH), tỷ lệ người bán dâm bị nhiễm HIV/AIDS hiện nay tương đối cao (chiếm khoảng 30 – 40%), ước tính ở Việt Nam có 9,3% phụ nữ bán dâm sẽ nhiễm HIV, cao thứ 3 chỉ sau nhóm tiêm chích ma túy và nhóm quan hệ tình dục đồng tính nam.

Tình trạng này diễn ra không đồng đều giữa các khu vực, cao nhất ở vùng đồng bằng Bắc bộ và miền Đông Nam bộ. Nhóm phụ nữ mại dâm khu vực này tăng cao hơn hẳn so với các khu vực khác là do hình thái lây truyền quan hệ tình dục không an toàn chiếm tỷ trọng cao. Kết quả khảo sát gái mại dâm nhiễm HIV ở ĐBSCL trung bình là 7,5% người bị nhiễm, trong khi đó vùng đồng bằng Bắc bộ là 16,6 %.

Ông Nguyễn Trọng Đàm – Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho biết thêm, hoạt động mại dâm đã trở nên tinh vi hơn, trước kia gái bán dâm thường đứng ngoài đường để chào mời khách thì đến nay việc lợi dụng các điểm dịch vụ như nhà hàng, quán bar, karaoke, massage... để hành nghề mại dâm trở nên phổ biến hơn. Nguyên nhân tỷ lệ gái mại dâm nhiễm HIV tăng cao còn do thiếu tập trung về nguồn lực, hạn chế trong việc phối hợp các biện pháp, các chương trình liên quan như phòng, chống HIV/AIDS, xóa đói giảm nghèo, dạy nghề và tạo việc làm, chương trình phòng, chống tệ nạn mại dâm... Nhiều tỉnh, thành phố không quan tâm đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ phòng, chống mại dâm tại địa phương. Người bán dâm chưa tiếp cận các dịch vụ xã hội, dịch vụ chăm sóc sức khỏe, y tế, các chương trình can thiệp, giảm tác hại và tình dục an toàn. Thực trạng trên khiến cho nguy cơ lây nhiễm HIV ra cộng đồng ngày càng cao.

Tạo điệu kiện cho người bán dâm tham gia phòng chống HIV

Trong buổi làm việc với đại diện các tổ chức phát triển mới đây tại Huế, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, để loại bỏ hoàn toàn mại dâm là điều rất khó. Do vậy, chúng ta cần tập trung hơn nữa vào việc giảm tác hại trong mại dâm. Điều này cũng có nghĩa là cần phải xây dựng hệ thống luật pháp, chính sách, chương trình và các hoạt động thực tế nhằm mục đích giảm các hậu quả bất lợi về sức khỏe, kinh tế - xã hội trong mại dâm và khi nói về giảm tác hại là chúng ta đang đề cập tới nhiều vấn đề khác chứ không chỉ đơn thuần là công tác phòng, chống HIV.

Theo tiến sỹ Dương Văn Đạt – Phụ trách chương trình Sức khỏe sinh sản, Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA), người bán dâm có quyền tham gia vào các can thiệp tác hại. Kinh nghiệm thực tế cho thấy, các cách tiếp cận giảm tác hại cho người bán dâm nếu muốn thành công thì cần được xây dựng dựa trên việc tôn trọng họ. Đồng thời, cần tăng các sự lựa chọn để giúp họ tự đưa ra quyết định, tự chủ hơn và giúp họ tự kiểm soát. Người bán dâm hiểu rõ hơn ai hết biện pháp nào có thể thực hiện và biện pháp nào là không thể thực hiện. Chỉ tham vấn ý kiến của họ là chưa đủ mà cần được xây dựng dựa trên nhu cầu thực tế, trên nhận thức và kinh nghiệm của chính người bán dâm.