Phòng chống lây truyền HIV/AIDS tại dự án HURC1 - Mô hình nhiều ý nghĩa

Chương trình phòng chống HIV/AIDS thuộc Dự án “Xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1, giai đoạn 1” (HURC1) đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên đã có những hoạt động can thiệp làm giảm nguy cơ mắc HIV/AIDS cho các cán bộ thiết kế, lực lượng lao động thực thi cũng như người dân quanh khu vực dự án.

Hiểu biết về HIV/AIDS còn hạn chế

Dự án HURC1 thu hút hàng nghìn cán bộ, công nhân tham gia thiết kế, xây dựng và vận hành công trình sau này, lại đi qua nhiều địa bàn dân cư nên ít nhiều cũng có những tác động không như mong muốn cả về kinh tế cũng như những vấn đề xã hội khác.

Do đó, Liên danh các tư vấn Việt Nam và Nhật Bản (JICA) đã hỗ trợ thực hiện chương trình phòng phống HIV/AIDS trong các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng quy mô lớn. Dự án HURC1 đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên là trường hợp đầu tiên JICA thí điểm đưa Chương trình phòng, chống HIV/AIDS do Hội KHHGĐ Việt Nam phối hợp với Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam triển khai thực hiện nhằm nâng cao nhận thức về phòng, chống lây nhiễm HIV từ giai đoạn tiền thi công (giai đoạn thiết kế) cho nhân viên và cộng đồng dân cư khu vực dự án đi qua.

Để thực hiện được các mục tiêu, chương trình đã thiết kế 21 hoạt động và chia làm 5 nhóm hoạt động cơ bản: Vận động; khảo sát và biên soạn các tài liệu; xây dựng mô hình và tăng cường năng lực; truyền thông thay đổi hành vi và cung cấp dịch vụ; vận hành.

Theo kết quả khảo sát của Trung tâm tư vấn truyền thông sức khỏe sinh sản và phát triển cộng đồng (Hội KHHGĐ Việt Nam) đối với các kỹ sư người Việt, người nước ngoài đang làm việc tại dự án và cư dân thuộc các quận, huyện Thanh Trì, Đống Đa, Từ Liêm, mặc dù 95,3% đến 99,8% cán bộ dự án và người dân cho rằng đã nghe nói về HIV/AIDS, song kiến thức của họ về HIV/AIDS, cách phòng tránh còn rất hạn chế.

Cụ thể, có tới 87,7% số người được hỏi cho rằng không biết vấn đề chính sách pháp luật liên quan đến HIV/AIDS; 43,9% không biết có thuốc điều trị cho mẹ nhiễm HIV để giảm lây truyền sang con; 26% cho rằng không có, không biết về thuốc điều trị HIV; 51,7% khẳng định bản thân không có tài liệu gì về HIV/AIDS.

Đặc biệt là 17,4% số người được hỏi cho rằng muỗi đốt có thể lây nhiễm HIV. Hơn nữa, với phần đông số người được hỏi có thái độ kỳ thị người có HIV... Từ nhận thức chưa đầy đủ và chính xác dẫn đến những hành vi nguy hiểm như: Có 5% số người cho biết họ có quan hệ với gái mại dâm trong vòng 12 tháng qua; 58,9% cho biết họ không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục... Những con số này là một trong nhiều minh chứng cho thấy tình trạng thiếu hiểu biết của rất nhiều cán bộ, công nhân thực hiện dự án cũng như người dân ở các địa bàn tuyến đường đi qua.

Nâng cao nhận thức và hành động

Dựa vào kết quả khảo sát đầu kỳ về thực trạng nhận thức, thái độ, hành vi và nhu cầu về cung cấp dịch vụ, cùng với kinh nghiệm của nhiều năm hoạt động, ban quản lý chương trình đã cùng các chuyên gia thiết kế các mô hình can thiệp:

Mô hình câu lạc bộ giao lưu cùng các chuyên gia (với JKT), đội tuyên truyền viên với cộng đồng, đội tiếp viên với đối tượng nguy cơ cao, đội cung cấp dịch vụ và xét nghiệm tự nguyện của Trung tâm y tế đường sắt và 3 trung tâm y tế của Thanh Trì, Gia Lâm, Hoàn Kiếm... Chỉ sau 3 tháng hoạt động, những địa bàn có đối tượng chương trình can thiệp đã cho ra đời các mô hình thích hợp.

Ngay sau khi tập huấn, các hoạt động truyền thông trong các nhóm đối tượng đã được tiến hành. Ở Liên danh tư vấn JKT: Đã tổ chức hàng chục lượt sinh hoạt các câu lạc bộ và giao lưu chia sẻ thông tin cùng các chuyên gia, tham gia chiến dịch truyền thông của Đoàn Thanh niên Đường sắt tổ chức...

Có trên 720 lượt cán bộ, các kỹ sư tư vấn thiết kế tại JKT được tiếp cận với các thông tin về các chính sách, pháp luật, chiến lược kế hoạch hành động về phòng chống HIV/AIDS của Chính phủ Việt Nam; tình hình về căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS của thế giới, Việt Nam và Hà Nội; kiến thức về HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục, cách phòng tránh...

Theo đánh giá cuối kỳ của chương trình, nhận thức đúng về con đường lây nhiễm HIV/AIDS và cách phòng tránh của các kỹ sư tư vấn thiết kế đã tăng từ 69,7% khảo sát đầu kỳ lên 86,9% cuối kỳ, các tỷ lệ khác đều đạt trên 90%. Nhận thức về nguy cơ tệ nạn xã hội và HIV/AIDS tăng trong quá trình xây dựng tuyến đường sắt tăng từ 39,7% (đầu kỳ) lên 57,1% (đánh giá cuối kỳ).

Nhận xét về tính hiệu quả của chương trình, có tới 85,7% người được hỏi cho là rất hiệu quả và hiệu quả. Lợi ích đem lại là nâng cao nhận thức (76,5%), biết cách phòng lây nhiễm HIV/AIDS/STDs cho bản thân và cộng đồng (73,8%), có thái độ đúng với người có HIV/AIDS (69%). Điều đó chứng tỏ can thiệp của chương trình là rất cần thiết và có ích.

Thanh Thúy