Trong số những ca nhiễm HIV/AIDS được phát hiê%3ḅn, thành phố Bắc Ninh có số người nhiễm HIV cao nhất 54,5%. Theo thống kê từ Trung tâm phòng chống AIDS tỉnh, năm 2010, toàn tỉnh quản lý 213 người nhiễm HIV, trong đó 796 người chuyển giai đoạn AIDS, 579 trường hợp tử vong do AIDS; 1554 người nhiễm HIV đang còn sống.

Số người nhiễm HIV tăng hàng năm và lan rộng ra các huyện trong tỉnh, nhất là giai đoạn 2001-2007, từ năm 2008 đến nay, dịch có xu hướng giảm dần, từ 235 người nhiễm HIV năm 2007 xuống còn 184 người năm 2009, giảm 21,7%. Tuy nhiên, theo bác sỹ Nguyễn Hạnh Chung, Phó Giám đốc Sở Y tế Bắc Ninh thì: “Con số trên thuộc diện người nhiễm HIV được quản lý, là phần nổi của tảng băng chìm, phần chìm mới là quan trọng, tùy theo từng địa phương, phần chìm này có thể gấp 5 hay 10 lần số được báo cáo…”. Cùng với đó, số người nhiễm HIV chuyển giai đoạn AIDS cũng tăng hàng năm, từ 3 người năm 1999 lên 131 người năm 2005. Đáng mừng, 10 tháng đầu năm 2010 còn 9 người chuyển giai đoạn AIDS do đa số người nhiễm HIV đã được tuyên truyền, tư vấn, chăm sóc và điều trị bằng thuốc kháng vi rút ARV.

Bác sỹ Lương Trung Hậu, Giám đốc Trung tâm phòng chống HIV cho biết: “Trước năm 2010, nam giới nhiễm HIV chiếm tỷ lệ 80,2, song một số năm gần đây, nữ giới nhiễm HIV có chiều hướng gia tăng, lên 38% vào năm 2010, trong đó không ít phụ nữ lây nhiễm HIV từ chồng, tạo nên những hệ lụy rất đáng thương…”. Nhóm đối tượng nghiện chích ma túy nhiễm HIV cũng có xu hướng giảm, 10 tháng năm 2010, toàn tỉnh phát hiện 128 người nhiễm HIV thì có 24 người nghiện chích ma túy, chiếm tỷ lệ 18,75%. Có được kết quả này do ngành Y tế thực hiện chương trình can thiệp giảm tác hại, trao đổi cấp phát bơm kim tiêm miễn phí cho đối tượng. Về vấn đề quan hệ tình dục không an toàn, theo thống kê từ năm 1995 đến 1999 không phát hiện ca bệnh nào, đến năm 2000, người nhiễm HIV trong nhóm đối tượng quan hệ tình dục không an toàn chiếm 1,8% tăng lên gần 40% năm 2010 do các đối tượng lao động tự do theo mùa vụ vào các tỉnh phía Nam và phía Bắc, xa gia đình có quan hệ tình dục không an toàn. Vấn đề lo ngại là nhóm này hiện chưa quản lý được nên không được hưởng lợi từ chương trình can thiệp cấp phát bao cao su miễn phí.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác phòng chống HIV/AIDS, những năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai đồng bộ, hiệu quả 9 chương trình của Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2010 và tầm nhìn năm 2020, bước đầu khống chế sự gia tăng của căn bệnh thế kỷ ở mức dưới 0,25% (mục tiêu Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS dưới 0,3%). Hệ thống đội ngũ cán bộ hoạt động phòng chống AIDS từ tỉnh đến cơ sở được quan tâm và kiện toàn. Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh cơ bản đã thực hiện chức năng là cơ quan thường trực, tham mưu, chỉ đạo nhiệm vụ về phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn. Các hoạt động giáo dục, truyền thông, thay đổi hành vi được chú trọng dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú qua các buổi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, CLB, phát động các cuộc thi tìm hiểu về AIDS và cộng đồng, sách chuyên môn, tờ gấp… Mục đích nhằm thay đổi nhận thức và hành vi của các tầng lớp nhân dân về HIV/AIDS, giảm tình trạng tự kỳ thị và kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS và gia đình họ, giúp họ hòa nhập cộng đồng. Hoạt động truyền thông trực tiếp trong các nhóm đối tượng nguy cơ cao được xác định là nhiệm vụ chính của cán bộ làm công tác phòng chống HIV/AIDS tuyến xã, phường, thị trấn, cộng tác viên, tuyên truyền viên đồng đẳng, các nhóm Vì ngày mai tươi sáng thực hiện lồng ghép với chương trình can thiệp giảm tác hại, phân phát, trao đổi bơm kim tiêm và bao cao su miễn phí, cấp phát tài liệu cho các đối tượng… Số lượt người được truyền thông trực tiếp tăng dần qua các năm, từ hơn 26 nghìn người năm 2004 lên gần 90 nghìn người năm 2010. Chương trình chăm sóc và điều trị, tại Phòng khám ngoại trú người lớn, lũy tích người nhiễm HIV/AIDS đăng ký điều trị 561 người, trong đó 284 bệnh nhân được điều trị ARV; Phòng khám ngoại trú Nhi có 44 trẻ em được theo dõi và điều trị. Từ năm 2004 đến 2010, có 7013 lượt người nhiễm HIV được chăm sóc và điều trị, trong đó  tại các cơ sở y tế (bao gồm cả điều trị ARV và nhiễm trùng cơ hội) 2021 lượt; số lượt người nhiễm HIV/AIDS được chăm sóc tại các xã, phường 4992 lượt.

Tuy đã có nhiều biến chuyển đáng mừng, song dịch HIV/AIDS tại Bắc Ninh vẫn còn diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát do tệ nạn sử dụng trái phép chất ma túy và quan hệ tình dục không an toàn có xu hướng gia tăng dưới nhiều hình thức… Đây được coi là thách thức lớn của chương trình phòng chống HIV/AIDS. Hoạt động can thiệp giảm tác hại (trao đổi bơm kim tiêm, cấp phát bao cao su miễn phí) mới triển khai được tại 7/126 xã, phường, thị trấn (chiếm 5,6%), do đó tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy, quan hệ tình dục không an toàn vẫn ở mức cao. Bên cạnh đó, các điểm dịch vụ tư vấn, chăm sóc, điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS hầu hết mới triển khai ở các cơ sở y tế tuyến tỉnh nên việc tiếp cận dịch vụ của người nhiễm HIV còn hạn chế. Vấn đề chăm sóc, hỗ trợ cho người nhiễm HIV/AIDS hiện nay chủ yếu là chăm sóc về lĩnh vực y tế, các hoạt động khác như hỗ trợ tâm lý, dinh dưỡng, trợ cấp xã hội gần như còn bỏ ngỏ...

Gia Bảo