ĐIỀU TRỊ CHO NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS
BS, ThS Trương Trọng Hoàng
Trung tâm Truyền thông-Giáo dục Sức khỏe TP.HCM
1. Có thuốc gì để khống chế HIV và bệnh AIDS không?
Một điều quan tâm rất lớn của người nhiễm HIV đó là có thuốc gì để làm chậm phát bệnh hay không và đối với người đã phát bệnh rồi thì uống thuốc gì để cho khỏe lại và kéo dài đời sống. Câu trả lời đó là mặc dù chưa có thuốc gì tiêu diệt hoàn toàn HIV trong cơ thể người nhiễm y học đã biết có nhiều phương cách để làm chậm sự phát triển của bệnh và như vậy người nhiễm HIV hoặc phát bệnh có nhiều cơ may chờ đợi được ngày y học tìm ra thuốc chữa khỏi hẳn.
2. Làm chậm sự phát bệnh cách nào?
Đối với người nhiễm HIV không triệu chứng thì thuốc làm chậm phát bệnh chính là cách sống của bản thân người nhiễm. Cụ thể đó là:
- Nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt đảo bảo đủ vitamin, để cơ thể nâng cao sức đề kháng
- Không uống rượu, hút thuốc, sử dụng ma túy
- Làm việc và nghỉ ngơi điều độ, tập dưỡng sinh nếu có điều kiện
- Cố gắng thư giãn, tránh căng thẳng thần kinh
- Không để lây thêm HIV
- Phòng tránh các bệnh nhiễm trùng và nếu bị thì phải chữa sớm. Đối với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi thì phải chủng ngừa đầy đủ theo lịch chỉ trừ BCG là không tiêm.
3. Thuốc gì cần cho người đã phát bệnh AIDS?
Người đã phát bệnh AIDS ngoài việc đảm bảo cách sống nêu trên còn cần sự hỗ trợ của nhiều loại thuốc trong đó quan trọng nhất là thuốc chống HIV (ARV) và thuốc phòng hoặc điều trị bệnh cơ hội, là những bệnh do cơ thể suy yếu mà ra. Ngoài ra người bệnh AIDS có thể được cho dùng các vitamin và các thuốc điều hòa miễn dịch.
4. Thuốc chống HIV là gì và dùng cách nào?
Đây là thuốc chính yếu trong điều trị AIDS có vai trò tiêu diệt một phần HIV để làm chậm diễn tiến bệnh. Thuốc còn giúp người bệnh cảm thấy khỏe khoắn, làm việc được, nhờ đó giúp gia đình lạc quan hơn.
Do sự phức tạp của việc dùng thuốc nên người bệnh không nên tự ý mua dùng mà phải đến bác sĩ chuyên điều trị AIDS để được khám, xét nghiệm và cho dùng đúng cách.
5. Khi nào thì cần đi khám để được điều trị bằng thuốc chống HIV?
Nếu đã biết mình nhiễm HIV thì dù chưa thấy triệu chứng gì thì định kỳ cũng nên đi khám để được xét nghiệm và theo dõi bệnh trạng. Còn khi có bệnh gì thì sau khi đã được chẩn đoán và điều trị nên đến bác sĩ chuyên điều trị AIDS. Bác sĩ sẽ là người quyết định bắt đầu dùng hay chưa và dùng thuốc gì. Thông thường bác sĩ sẽ căn cứ vào số lượng tế bào lymphô CD4 nhỏ hơn 200 trên 1 mm3 hoặc số lượng tế bào lymphô nhỏ hơn hay bằng 1.200 trên 1 mm3 để quyết định bắt đầu điều trị.
Hiện tại người ta rất quan tâm đến thời điểm bắt đầu điều trị chống HIV. Nếu như trước đây có thể điều trị sớm khi CD4 <500/mm3 thì nay quyết định điều trị đã lùi về ban đầu là CD4 350/mm3 và nay là <200/mm3. Lý do không điều trị sớm vì thuốc gây ra các tác dụng phụ rất khó chịu, chi phí lại tốn kém nên người bệnh có thể bỏ giữa chừng mà bỏ giữa chừng thì nó sẽ tạo ra các chủng HIV kháng thuốc rất nguy hiểm. Cho nên khi một người quyết định bắt đầu điều trị là phải chuẩn bị tinh thần để chịu đựng các tác dụng phụ đồng thời cũng phải đủ điều kiện cung cấp thuốc men để điều trị liên tục tới cùng. Nếu không đủ những điều kiện đã nêu thì phải cân nhắc xem có nên bắt đầu dùng thuốc hay không.
6. Cần lưu ý gì khi đang điều trị thuốc chống HIV?
Thuốc chống HIV có thể gây ra một số tác dụng bất lợi như:
- Rối loạn tiêu hóa: nôn ói, ăn không ngon
- Dị ứng: phát ban ngoài da
Khi thấy có những triệu chứng trên, đừng tự ý ngưng thuốc hoặc đổi thuốc mà hãy trở lại cơ sở điều trị cũ để tái khám.
Cũng nên chú ý vì một số loại thuốc khác khi dùng chung với thuốc chống HIV có thể làm giảm hiệu quả hoặc làm gia tăng độc tính của thuốc chống HIV cho nên cần thận trọng hỏi ý kiến bác sĩ khi muốn dùng thêm thuốc gì khác.
7. Phòng và chữa nhiễm trùng cơ hội ra sao?
Người phát bệnh AIDS do hệ miễn dịch đã suy yếu nên dễ bị các bệnh nhiễm trùng cơ hội như viêm phổi, lao, tiêu chảy, nhiễm trùng da, nấm miệng, zona (giời leo) v.v... Nếu phát hiện bị nhiễm trùng cơ hội thì có thể đến bất cứ cơ sở y tế nào có nhận chữa những bệnh đó. Thuốc phòng bệnh nhiễm trùng cơ hội thường sẽ do bác sĩ chuyên về AIDS cho dùng
