Cho tới nay, đã 30 năm kể từ phát hiện ra
virus HIV, con người vẫn đang vật lộn để ngăn chặn đại dịch thế kỷ này.
Dưới đây là những phát hiện lớn nhất về HIV trong năm 2011 vừa qua theo
tổng kết của trang hivplusmag.
1. Hai loại thuốc chính hứa hẹn làm cuộc sống của những người có HIV dễ chịu hơn
Tháng giêng, các hãng dược phẩm bắt đầu cung cấp ra thị trường thuốc
Egrifta, tiêm hàng ngày để giảm mỡ bụng bao quanh gan và dạ dày, là hiệu
ứng phụ của việc sử dụng thuốc chống HIV. Complera, kết hợp với
Edurant, Viread và Emtriva trong một viên đã được Cục quản lý thực phẩm
Hoa Kỳ phê duyệt vào tháng 8 năm 2011.
2. Các nhà nghiên cứu tìm ra loại sữa bột cho các bà mẹ có HIV
Nhiều bà mẹ thích nuôi con bằng sữa bột (nhân tạo), nhưng các loại
sữa bột thông thường không thích hợp đối với các bà mẹ có HIV. Một công
trình nghiên cứu trình bày tại Hội nghị về Retrovirus và Bệnh cơ hội tại
Boston trong tháng ba vừa qua đã phát hiện nếu thêm cho trẻ mỗi ngày
mọt lượng nevirapine thì có thể ngăn chặn được nguy cơ nhiễm HIV từ mẹ
trong 6 tháng đầu đời. Còn đối với các bà mẹ có HIV với tế bào - T cao,
thì giảm được 75% nguy cơ bị lan truyền từ mẹ. Một nghiên cứu khác chỉ
ra rằng những kháng thể có trong sữa nếu tách ra có thể trung hoà HIV và
giết chết các tế bào nhiễm HIV.
3. Có khả năng tìm được văcxin
Văcxin mà các nhà khoa học Tây Ban Nha đang thử nghiệm tỏ ra có hiệu
lực hơn nhiều so với những loại đã thử nghiệm trước đây. Sau 1 năm thử
nghiệm trên người, 95% trong số 24 bệnh nhân đã hình thành được hệ miễn
dịch chống virus, 85% hệ này duy trì được 1 năm. Văcxin trước đây chỉ
25% số người tạo ra được khả năng bảo vệ đó. Văcxin này là đặc hiệu để
chống lại được cả dạng phụ (subtype) HIV chủ yếu ở châu Âu, Bắc Mỹ và
Nam Mỹ.
4. Ngăn cản thành công việc lan truyền HIV giữa vợ chồng
Một trong những đột phá có ý nghĩa nhất trong năm lại thành công rất
nhanh chóng: 1.763 người khoẻ mạnh (tức không có HIV) dùng thuốc chống
retrovirus, thì 96% đã không bị truyền HIV khi quan hệ với
những người có HIV. Nghiên cứu được thực hiện chủ yếu trên các cặp vợ
chồng bình thường (dị tính – heterosexual), mà không kết luận đối với
trường hợp các đồng tính nam (gay).
5. Những con mèo phát sáng giúp giải quyết vấn đề lan truyền HIV
Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu y học Mayo Clinic đã tìm
ra phương pháp dựa vào màu sắc để phát triển liệu pháp gen chống lại
virus làm suy giảm hệ miễn dịch của mèo (gọi là FIV), tương đương HIV ở
người. Một gen cung cấp chất protein phát quang màu xanh lá cây được
dùng để đánh dấu những tế bào mang gen thứ hai, có khả năng chống FIV.
Gen phát quang làm mèo phát sáng, cho phép các nhà khoa học theo dõi
được sự di chuyển của tế bào và chức năng của mô.
6. Lập bản đồ trên máy tính và những công nghệ khác phục vụ mục tiêu chống HIV ở Mỹ
Những công trình nghiên cứu trình bày tại Hội nghị phòng chống HIV
toàn quốc họp vào tháng tám cho thấy các cơ quan y tế đã áp dụng các
công nghệ để tăng khả năng phòng chống và chăm sóc người có HIV. Các
nhân viên y tế Los Angeles lập bản đồ trên máy tính để theo dõi những
người có HIV đang được điều trị ra sao, trong khi đó, hệ thống điện tử
phục vụ y tế của bệnh viện Cleveland lại giúp các bác sĩ sàng lọc các
bệnh nhân có HIV. Jonathan Mermin, giám đốc phân khoachống HIV/AIDS
thuổcTung tâm Phòng chống bệnh cho biết những tài liệu của họ đều được
nhập vào Chiến lược chống AIDS quốc gia.
7. Loại bỏ cholesterol để điều trị virus?
Tháng chín, một nhóm các nhà khoa học từ Mỹ và châu Âu đã nhận thấy
nếu loại bỏ cholesterol từ màng của các cụm HIV có thể ngăn cản virus
khỏi tác động đến hệ miễn dịch.
8. Người có HIV được điều trị bằng gen truyền cho đối tác quan hệ sex với mình khả năng chữa trị
Nhiều nghiên cứu đang tìm hiểu liệu pháp gen làm thay đổi cách HIV
tác động đến hệ miễn dịch của người như thế nào, nhưng người ta đã đưa
ra một thuyết mới về vai trò của liệu pháp gen đến việc lan truyền HIV.
Tháng ba, các nhà y học công bố một công trình nghiên cứu, dựa trên mô
phỏng bằng máy tính, chỉ ra rằng nếu những người có HIV được điều trị
bằng gen dường như ít truyền HIV cho đối tác quan hệ tình dục với mình,
mà lại truyền cho người đó các vật liệu chữa trị, làm các virus đã bị
nhiễm yếu đi.
9. Các bác sĩ phát hiện HIV giúp điều trị ung thư
Khi phương pháp hoá trị chữa ung thư bạch cầu thất bại, các bác sĩ cố
gắng thử nghiệm một phương pháp mới trên một bệnh nhân: lấy ra khỏi cơ
thể hàng tỷ tế bào-T, thêm vào đó dạng bất hoạt của HIV, để chúng mang
gen chống ung thư và đưa chúng trở lại cơ thể. Biện pháp đầy rủi ro ấycó
thể huấn luyện (dạy) cho hệ miễn dịch cách giết tế bào ung thư. Các bác
sĩ chưa vội vã kết luận rằng bệnh nhân sẽ hoàn toàn khỏi nhưng rõ ràng
bệnh bạch cầu đang thuyên giảm.
10. Hoá ra, sự gắn bó với việc điều trị thể hiện ở trên tóc
Các nhà nghiên cứu nhận thấy việc xác định nồng độ Reyataz (thuốc
chống HIV phổ biến thuộc loại ức chế men proteazơ) trong tóc có thể cho
biết người ta đã gắn bó với việc điểu trị như thế nào.
Tuấn Hà
