Tính cách, học vấn, nghề nghiệp, địa vị xã hội, môi trường sống, tín ngưỡng tôn giáo... của mỗi một con người, đều có ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi lây nhiễm HIV (H) của mỗi cá nhân đó. Những người thích đi du lịch hoặc đến các thành phố lớn đầy hấp dẫn, hay người có nhiều tiền thì dễ dàng có nhiều bạn tình, hay chỉ đơn giản là một chuyến công tác xa nhà nếu họ không có hành vi an toàn nơi họ đến, họ không kiềm chế được sự quyến rũ... ở người bạn tình, thì nguy cơ lây nhiễm H đối với họ là đều khó tránh khỏi. Người có năng lượng tình dục phóng khoáng, người có tính “thấy... như mèo thấy mỡ”, những người lấy thuốc lắc, rượu mạnh, vũ trường làm thú tiêu khiển, thường rất dễ bị H tấn công, vì các chất kích thích này gây hưng phấn, dễ lôi kéo người sử dụng vào các hành vi không an toàn. Những người không có điều kiện kinh tế sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc y tế, thiếu tiếp nhận thông tin về sức khỏe, bệnh tật, kể cả H và bao cao su. Người biết đọc, chắc chắn nắm bắt thông tin H qua báo viết sẽ hơn người mù chữ. Tuổi càng trẻ, cường độ tình dục càng cao, nhưng kinh nghiệm bảo vệ an toàn cho bản thân thì lại thấp.

Những người không có phương tiện làm ăn, sinh sống, những lao động nhàn rỗi, những thanh niên nông thôn muốn thoát khỏi cảnh “tay lấm, chân bùn” thường phải xa nhà để mưu sinh. Đối tượng di biến động này thuờng thiếu sự quản lý, hỗ trợ của gia đình, bà con làng xóm. Trong đó, có người vì hoàn cảnh kinh tế, do đua đòi, hoặc bị lôi kéo mà trao đổi tình dục để tìm cái ăn, chổ ở, tiền bạc, thậm chí là ma túy. Còn những người đã là nô lệ “cái chết trắng” thì nguy cơ nhiễm H là cao nhất, do các đối tượng này thường tụ tập thành từng nhóm để chung tiền mua ma túy, nguy hiểm hơn là họ cùng chích chung một bơm kim tiêm (BKT) và chung một bạn tình. Rồi vì lý do nào đó, nhóm này tan rã, họ tìm đến nhóm khác hoặc thành lập một nhóm mới, chính họ là “vết dầu loang” làm gia tăng căn bệnh thế kỷ. Những người đồng tính nam có nguy cơ rất cao, do cách quan hệ tình dục của họ theo kiểu “đi cửa hậu”.

Trẻ em lang thang cơ nhỡ cũng phải lo toan cuộc sống để tồn tại, công việc các em thường chọn là thu gom rác phế thải, nếu chẳng may đạp phải BKT của người tiêm chích ma túy thì... (trường hợp này người bình thường cũng có thể gặp phải). Chưa nói đến những em gái không nơi nương tựa rất dễ bị lạm dụng, xâm hại tình dục. Có những người chồng thường xuyên xa nhà, xa vợ, không kìm chế được những cám dỗ, bản thân nhiễm H rồi vô tình truyền cho vợ. Do không biết mình nhiễm bệnh, nên một số bà mẹ sinh ra những em bé có vi rút H trong người.

Những cán bộ y tế do chủ quan, do tai nạn nghề nghiệp, hoặc tham gia cấp cứu tai nạn thương tích hàng loạt mà không có trang bị bảo hộ cũng rất dễ phơi nhiễm. Có những chiến sỹ công an, Bộ đội biên phòng nhiễm H do tội phạm nghiện ma túy dùng BKT có dính máu tấn công các anh trong lúc làm nhiệm vụ. Các nhân viên làm vệ sinh buồng ở khách sạn, nhà trọ cũng có nguy cơ do người tiêm chính ma túy thuê phòng để chích, xong họ lại dấu BKT đã sử dụng dưới gối, nệm, chăn màn.

Tình dục, sẽ mãi mãi tồn tại, bởi bản chất của nó là duy trì nòi giống, và có nhiều ý nghĩa khác nhau đối với mỗi người. Nhu cầu tình dục đối với loài người là thiết yếu. Nó còn là tình yêu, là khoái cảm, là rung động mãnh liệt giữa hai tâm hồn, là thư giãn, là cân bằng cuộc sống, là giải tỏa sinh lý... Một số quốc gia vẫn công nhận đó là một nghề, một số người lấy nó làm kế sinh nhai để kiếm “miếng cơm, manh áo”. Tuy nhiên, do đặc tính văn hóa tín ngưỡng mà có một số tôn giáo cấm sử dụng BCS. Một rào cản khá lớn và cũng là một vấn đề cần được giải quyết nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng đó là sự xa lánh, kỳ thị, phân biệt với người TCMT, mại dâm, người nhiễm HIV, bệnh AIDS, mà có khi họ chỉ là nạn nhân.

Như vậy, nguy cơ lây nhiễm HIV xuất phát từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan khác nhau. Hiện nay thế giới vẫn chưa tìm ra vaccin chủng ngừa. Tuy nhiên, để phòng tránh căn bệnh này không có gì khó khăn, phức tạp ngoài khả năng của con người: trang bị kiến thức về HIV; sử dụng BCS đúng phương pháp trong tất cả các lần quan hệ tình dục; sử dụng BKT một lần, không dùng chung các dụng cụ xuyên chích qua da có thể đang được xem là “Vaccin phòng lây nhiễm HIV”.

                                 HÀ THANH (ST)