Tiếp cận dịch vụ CSSKSS cho người có HIV: Không đơn giản

Ngày 1/4/2008. Cập nhật lúc 16h 26'

(ĐCSVN)- Sở dĩ không đơn giản vì hiện nay cả nước vẫn chưa có một trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) cho những người có HIV (NCH). Nếu có các dịch vụ này cũng chỉ mang tính chất lồng ghép mà thôi.

Chị Hải Yến –NCH ở Thái Nguyên cho biết, đối với những phụ nữ có HIV, việc CSSKSS là rất quan trọng. Bản thân chị cũng như các thành viên trong nhóm thường trao đổi với nhau về vấn đề này (CSSKSS, các bệnh thường gặp, vấn đề sinh con…) trong các buổi sinh hoạt. Tuy nhiên, việc tiếp cận các dịch vụ này là vô cùng khó khăn. Chị Yến cũng cho hay, có lần chị gọi điện thoại đến một trung tâm CSSKSS thì được trả lời là trung tâm không có dịch vụ chăm sóc và khám riêng cho NCH, thậm chí họ còn dặn chị, nếu muốn gọi điện đến tư vấn (TV) thì đừng nói mình là NCH. Cũng bởi không có các dịch vụ này nên nếu có nhu cầu, các chị em có HIV lại phải kéo nhau đến các phòng khám tư nhân để TV và khám về SKSS.

Không chỉ thế, theo ThS. BS Đỗ Quan Hà, Thư ký Tiểu ban dự phòng lây truyền mẹ con (Cục Y tế dự phòng Việt Nam), Phó Trưởng phòng Nghiên cứu Khoa học và Đào tạo, BV Phụ sản TƯ, hiện nay tất cả các tỉnh, thành đều có trung tâm phòng chống HIV/AIDS hoặc các trung tâm CSSKSS, nhưng tỷ lệ phụ nữ mang thai, trong độ tuổi mang thai đi khám và xét nghiệm rất thấp bởi thực tế có đến hơn 80% phụ nữ sống ở nông thôn. Phần vì ngại đi làm xét nghiệm ở xa, phần vì điều kiện y tế thôn, bản còn hạn chế, do tâm lý e ngại, sợ người đời dèm pha, họ cũng không đi khám.

Có trường hợp sản phụ nghi ngờ bị nhiễm, gửi máu đi nơi khác xét nghiệm, đến khi có kết quả thì đã sinh con và mọi việc đã rồi. Cũng theo BS Hà cho biết, qua công tác TV và khám cho các phụ nữ đang mang thai tại BV Phụ sản TƯ, có đến hơn 50% là người từ các tỉnh đến TV và khám vì họ ngại đến TV và khám tại địa phương. Thường thì, trong quá trình TV bao giờ các bác sỹ cũng TV chung cho chị em về những nguy cơ lây truyền HIV và khuyến khích họ làm xét nghiệm. Sau khi phát hiện họ bị nhiễm HIV/AIDS thì TV cho họ về các biện pháp dự phòng, đồng thời điều trị (ĐT) dự phòng cho họ. Sau khi sinh xong, cho em bé uống thuốc dự phòng và hỗ trợ dinh dưỡng cần thiết cho trẻ và giới thiệu họ sang BV Nhi TƯ tiếp tục TV và ĐT.

Tại BV Nhi TƯ, BS Nguyễn Văn Lâm, Thư ký Tiểu ban HIV/AIDS nhi (Cục phòng chống HIV/AIDS Việt Nam) cho hay, những cháu bị nhiễm HIV, phơi nhiễm HIV được tiếp tục theo dõi, chăm sóc dinh dưỡng miễn phí và được ĐT dự phòng. Các bà mẹ thì được TV về mặt xã hội, cách chăm sóc con… Trường hợp bệnh nhân nào ở địa phương có các dự án hỗ trợ thì chuyển họ về địa phương ĐT tiếp, nếu không có thì được giới thiệu sang Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới Quốc gia hoặc chuyển về trung tâm phòng chống HIV/AIDS các địa phương hướng dẫn ĐT tiếp. BS Lâm cho biết thêm, hiện BV Nhi TƯ đang ĐT nội trú cho 16 BN và ĐT ngoại trú cho khoảng 300 BN. Tuy nhiên, với số BN ngày càng tăng như hiện nay, việc mở rộng quy mô CSSKSS và ĐT dự phòng cho các sản phụ và trẻ em nhiễm HIV/AIDS là cực kỳ quan trọng (hiện cả nước mới có 13 điểm ĐT ngoại trú cho BN nhi nhiễm HIV/AIDS). Để nhân rộng mô hình này, trong thời gian tới Cục Phòng chống HIV/AIDS Việt Nam sẽ phối hợp với BV Nhi TƯ tổ chức tập huấn cho các BS nhi các tỉnh về công tác này.

Tóm lại, Nhà nước đã có rất nhiều chính sách ưu tiên đối với những người có HIV/AIDS. Theo các chính sách này, những người có HIV sẽ được hưởng đầy đủ các dịch vụ từ TV, CSSK nói chung và CSSKSS nói riêng. Nhưng, thực tế, với một hệ thống trung tâm phòng chống HIV/AIDS các tỉnh mới đang được hoàn thiện; quy trình cụ thể chăm sóc và ĐT dự phòng lây truyền từ mẹ sang con mới chính thức ban hành từ tháng 11/2007; điều kiện các trung tâm CSSKSS còn hạn chế, chưa mở rộng, thậm chí chưa “mặn mà” lắm với những chị em có HIV… như hiện nay, mục tiêu 95% phụ nữ mang thai được tư vấn , xét nghiệm trước sinh; 100% bà mẹ nhiễm HIV được uống thuốc ĐT dự phòng… liệu có trở thành hiện thực?

Trọng Đạt