.1.1. Xét nghiệm phát hiện sàng lọc.
Các kỹ thuật: ELISA, các thử nghiệm nhanh có độ nhạy và độ đặc hiệu khác nhau. Phối hợp các kỹ thuật khác nhau trong các phương cách xét nghiệm phải tuân theo nguyên tắc:
* Thử nghiệm đầu tiên có độ nhạy cao.
* Các thử nghiệm tiếp theo có nguyên lý hoặc cách chuẩn bị KN khác nhau và cần có độ đặc hiệu cao.
4.1.1.1. Thử nghiệm miễn dịch gắn men – Elisa (Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay)
* Nguyên lý chung:
- Kháng nguyên (Ag) virus cố định trên phiến nhựa.
- Kháng thể (Ab) kháng HIV của bệnh nhân kết hợp đặc hiệu với Ag.
- Phức hợp Ag-Ab được phát hiện bởi hệ thống cộng hợp gắn enzyme và cho phản ứng hiện màu với cơ chất tương ứng.
4.1.1.1.1. ELISA gin tiếp: Độ nhạy cao huyết thanh cần thử ủ với bản nhựa đã gắn kháng nguyên, sau khi rửa để loại kháng thể thừa, không đặc hiệu, lại tiếp tục ủ với kháng thể kháng globulinngười gắn Enzym. Hoạt tính Enzym sẽ biến cơ chất không màu thành một sản phẩm có màu. Phản ứng màu được nhận định sơ bộ bằng mắt thường và đọc chính xác bằng quang kế.
.1.1.1.2. ELISA sandwich: độ đặc hiệu và độ nhạy cao.
Cũng tương tự kỷ thuật ELISA gián tiếp chỉ khác là kháng nguyên virus có gắn Enzym được thay kháng thể globlin người gắn enzym. Như vậy hình thành 1 Sandwich của phức hợp KN_KT_KN_Enzym. Sự thay đổi này làm tăng độ nhạy và đô đặc hiệu của phản ứng, nó cũng cho cho phép phát hiện tất cả các lớp kháng thể vì không dùng Anti IgG người gắn Enzym.
Nguyên lý phản ứng tương tự như hai loại trên song chỉ khác là huyết thanh của mẫu thử có KT kháng HIV ủ cùng với kháng thể kháng HIV có gắn Enzym. Như vậy có sự tranh chấp giữa hai loại kháng thể trong phản ứng kết hợp với KN-KT đã gắn vào pha rắn, Đậm độ KT trong mẫu thử càng cao thì KT càng ít được cố định vào KN . Cơ chất sẽ cho 1 phản ứng màu tỉ lệ nghịch với đâm đô KT của màu phải thử.
* Ưu điểm:
- Thực hiện đồng thời được nhiều mẫu.
- Đọc kết quả bằng máy không phụ thuộc vào chủ quan của con người.
- Có thể lưu kết quả, thuận lợi cho kiểm tra đánh giá chất lượng xét nghiệm.
- Giá thành tương đối rẻ.
* Hạn chế:
- Phải đầu tư trang thiết bị ban đầu và bảo dưỡng máy.
- Sinh phẩm phải bảo quản lạnh.
- Nhân viên xét nghiệm phải được đào tạo.
- Thời gian thực hiện: 3 – 4 giờ.
- Nếu số lượng mẫu ít thì tốn kém vì phải làm nhiều chứng.
