Truyền dịch như... uống nước

"Tôi bị cảm lạnh, uống thuốc ba ngày vẫn không khỏi, nên đến khám ở phòng mạch BS tư. Sau khi khám, BS bảo tôi bị sốt, phải truyền nước biển. Tôi yêu cầu chỉ truyền một chai nhưng BS bảo: "Ở đây chỉ truyền hai chai trở lên"(!). Truyền xong hai chai nước biển, về đến nhà, người tôi run bần bật, toàn thân lạnh cóng, huyết áp tụt, tim đập nhanh tưởng sắp chết đến nơi", bà L. (Q.Gò Vấp) vẫn còn bàng hoàng khi kể lại sự việc. Khi người nhà bà L. báo cho vị BS này biết, BS cho mượn cây đèn điện sưởi ấm, nói: "Chỉ là sốc nước thôi, không có gì đáng lo, cứ đem đèn về sưởi, kết hợp uống trà gừng, sẽ khỏi ngay thôi".

Theo chỉ dẫn của bà L., chiều 1/7, chúng tôi đến phòng khám của BS. X (Q.Gò Vấp). Tại đây, ở tầng trệt, một dãy gồm năm chiếc giường chật kín người đang truyền dịch (nước biển, đạm, nước trái cây). Có giường hai người phải quay đầu ngược lại nằm chung. Tôi nói trong người mệt mỏi, có dấu hiệu cảm. Sau khi dùng móng tay bấu vào cánh tay tôi làm da nổi đỏ, BS phán: "Sốt xuất huyết rồi, ra kia nằm truyền một chai nước biển, một chai nước trái cây. Hôm sau nếu còn mệt, đến truyền tiếp cho khỏi hẳn". Một chị đưa bà cụ chừng 60 tuổi đến, bảo: "Cả tuần nay, mẹ tôi ăn uống không ngon miệng, nên BS truyền đạm cho bà khỏe"(!?).

Chỉ có BS mới có quyền cho chỉ định truyền dịch và phải thực hiện tại các cơ sở y tế mới an toàn

Trong vòng một tiếng, có bốn bệnh nhân đến khám.  Dù mỗi người một bệnh (sốt, cảm hoặc tiêu chảy hay ngộ độc thức ăn...) nhưng đều được vị BS này chỉ định truyền nước biển hoặc nước trái cây. Theo dõi, chúng tôi thấy có bệnh nhân vừa bước vào với sắc mặt mệt mỏi,  và cũng "không cần khám cũng đoán được bệnh",  BS liền chỉ tay "ra giường nằm" rồi đem nước biển ra truyền. BS phát cho mỗi bệnh nhân một chiếc mền và dặn "đắp mền vào, nếu thấy có gì lạ thì kêu", rồi bỏ lên tầng trên ăn cơm. Chưa tính tiền thuốc, giá truyền hai chai nước biển ở đây là 150.000đ, nước trái cây: 70.000đ/chai.

Chị N., bán thuốc Tây ở đường Lê Đức Thọ (Q.Gò Vấp), giới thiệu: "Khi nào có nhu cầu truyền dịch cho khỏe hay truyền vitamine cho đẹp da,  sẽ có BS đến tận nhà, vào buổi tối là tiện nhất". Qua trò chuyện, chúng tôi được biết, chị N. có đến ba "mối" chuyên truyền dịch, là y tá đang làm việc tại các bệnh viện quận. Ai đến mua thuốc nói "có nhu cầu truyền dịch" là chị gọi điện cho "mối" để hẹn giờ. Theo thỏa thuận, các "mối" này sẽ mua dịch ở quầy thuốc của chị. Giá một chai nước biển (loại chai nhựa) chỉ từ 10.000đ – 25.000đ, nước trái cây: 32.000đ – 50.000đ/chai. Trong khi đó, nói chuyện qua điện thoại với một "mối" của chị N., y tá tên H. báo giá "công truyền: 50.000đ/chai, 70.000đ/hai chai, còn giá dịch thì tùy loại, từ 50.000đ trở lên". Khi tôi đề nghị tự mua dịch, chị H. tỏ vẻ bực bội: "Chị làm sao biết được nên truyền loại nào mà tự ý mua. Để tôi mua cho bảo đảm". Theo lời chị N., thì không chỉ người bệnh mới có nhu cầu truyền dịch, mà rất nhiều chị muốn truyền vitamine để đẹp da.

Hậu quả khó lường

Theo Ths – BS Phan Hữu Phước,  BV Nguyễn Trãi, dịch truyền là một loại dạng dược phẩm lỏng, vô trùng, được chứa trong chai thủy tinh hay chai nhựa, dung tích 250ml - 500ml, dùng để truyền thẳng vào tĩnh mạch. Trong những trường hợp bệnh nặng, cơ thể suy kiệt vì không ăn uống được, truyền dịch là một giải pháp. Nhiều công trình nghiên cứu cũng cho thấy, một khi các chỉ số trung bình về máu, đường, muối... trong cơ thể bị thiếu, có thể nguy hại đến sức khỏe của người bệnh, lúc đó, dựa vào các xét nghiệm cận lâm sàng, mà dân gian quen gọi là xét nghiệm máu, thầy thuốc sẽ cho truyền loại dung dịch thích hợp để bổ sung, bù đắp những yếu tố còn thiếu, để bệnh nhân hồi phục sức khỏe. Tùy vào trường hợp bệnh cụ thể, các bác sĩ sẽ cân nhắc, tính toán liều lượng dịch truyền, tốc độ dịch truyền "chảy" vào cơ thể... và phải được thực hiện tại các cơ sở y tế.

Nhưng trên thực tế, nhiều người đã tự ý mua dịch truyền về nhà rồi "nhờ" người đến truyền. Trong khi đó, cả người truyền lẫn được truyền đều không có kiến thức  về dịch truyền nên chẳng mấy quan tâm đến thành phần, dung lượng... của chai nước sẽ được đưa vào cơ thể, bất chấp các khuyến cáo "truyền dịch phải có chỉ định của BS". Bởi, nếu không có kỹ thuật tốt, quá trình thực hiện truyền dịch sẽ dễ làm vỡ tĩnh mạch. Sốc cũng là nguy cơ rất dễ xảy ra.

Một tai biến nghiêm trọng nữa là nhiễm khuẩn huyết. Vi khuẩn sẽ nhanh chóng tấn công vào tim, phổi, gây tử vong. Chính vì vậy, khi truyền dịch, phải bảo đảm vô khuẩn dây truyền dịch, chất lượng dịch truyền, mũi kim vô khuẩn... Những yêu cầu này không thể bảo đảm nếu không được thực hiện tại cơ sở y tế. Ngoài ra, cũng tại các cơ sở y tế thì những tai biến xảy ra mới có thể được  xử trí kịp thời bởi các BS.

BS Lê Minh Hải - Trưởng phòng Quản lý y dược tư nhân, Sở Y tế TP.HCM, cho biết: hiện TP.HCM có trên 13.000 phòng khám tư nhân và các dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe tại nhà. Danh sách các cơ sở này đều được đăng tải trên hệ thống mạng của Sở Y tế (Medinet.hochiminhcity.gov.vn). Người bệnh có thể tìm hiểu rõ về hệ thống phòng khám này, trước khi có yêu cầu khám chữa bệnh. Và chỉ có những phòng khám chuyên khoa và những dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà được cấp phép hành nghề y dược tư nhân, mới có đủ chức năng chuyên môn làm kỹ thuật này.

Thiên Nga - Nguyễn Cẩm