5 năm trước, 22 cái tên sáng nhất trong làng nghiên cứu vaccine chế ngự HIV đã viết một bức thư ngỏ gửi tạp chí "Science" cho rằng không nên tiến hành thử nghiệm trên người hai loại vaccine.

Họ cho rằng thử nghiệm không chỉ tốn kém thời gian mà còn "ném qua cửa sổ" 119 triệu USD. Người ký đầu danh sách là ông Dennis Burton - nhà nghiên cứu HIV tại Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California (Mỹ). Rất may thất vọng của Burton đã không kéo dài quá lâu.

16 nghìn người Thái Lan đã tình nguyện tham gia vào cuộc thử nghiệm này. Họ được tiêm 6 mũi và phải đến kiểm tra sức khoẻ 19 lần trong vòng 3 năm. Trong số những người được tiêm vaccine có 51 người bị nhiễm HIV, so với 74 người bị nhiễm trong số những người được tiêm một chất vô hại để đối chứng. Như vậy, kết quả cho thấy số những người được tiêm vaccine có tỉ lệ nhiễm HIV thấp hơn 31% so với những người thuộc nhóm  đối chứng.

Theo Josh Ruxin - Giám đốc Dự án Access tại Rwanda, phải đạt ít nhất 50% hiệu quả thì vaccine mới được đưa ra sử dụng rộng rãi. Nhóm các nhà nghiên cứu thuộc Viện Quốc gia về dị ứng và các bệnh truyền nhiễm ở Bethesda (Hoa Kỳ) do ông Anthony Fauci đứng đầu cho hay: Họ phải hiểu được cơ chế vaccine ngăn chặn lây nhiễm thì mới có thể điều chế được loại vaccine thực sự hữu hiệu.

Cuộc thử nghiệm vaccine HIV trên người ở Thái Lan nhận được sự hỗ trợ của Quân đội Mỹ sử dụng hai loại vaccine là ALVAC do Hãng Dược Sanofi Aventis SA ở Paris (Pháp) sản xuất. Loại thứ hai là AIDSVAX - sản phẩm của Genetech Inc. (Mỹ). AIDSVAX chứa một loại protein của HIV có tên là gr120, có tác dụng giúp cơ thể tạo nên những kháng thể trung hoà để nhận biết và tiêu diệt HIV trước khi nó lây nhiễm sang những tế bào khoẻ mạnh. 

ALVAC thì tăng sự ứng phó của tế bào đối với đòn tấn công của virus. Hai loại vaccine này đem sử dụng chung sẽ tạo thành một thế gọng kìm: ALVAC khuyến khích hệ thống miễn dịch phòng vệ, còn AIDSVAX tăng cường sự đối phó của kháng thể.

Ông Fauci khẳng định: Thành công không mong đợi của thử nghiệm cho chúng ta thấy "chúng ta vẫn chưa biết gì về những yếu tố tương liên của hệ miễn dịch", nhưng soi rọi hơn một chút về phương hướng có thể tìm ra xem vaccine đã làm được những gì để có được sự  phòng vệ dẫu còn ở mức thấp  như vậy.

Kháng thể - những protein có khả năng bảo vệ được cơ thể tự sản xuất để đối phó với virus hoặc vaccine - là dấu hiệu chung nhất của hệ miễn dịch. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa nhận diện được những kháng thể trung hoà do vaccine thử nghiệm sản xuất ra. Bên cạnh đó, họ còn phải lần cho ra những dấu hiệu của sự phòng thủ tế bào đã được kích hoạt để từ đó tìm ra chìa khoá thành công cho loại vaccine.

Các nhà khoa học cũng chưa giải thích được tại sao loại vaccine kết hợp này lại không có tác dụng đối với những người đang nhiễm HIV. Thử nghiệm ở Thái Lan cho thấy, những bệnh nhân nhiễm HIV được tiêm vaccine vẫn có nồng độ virus trong máu hệt như những người không được tiêm vaccine. Điều này khiến cho các nhà khoa học bối rối. 

Họ tiếp tục theo dõi các bệnh nhân đã được tiêm vaccine,  bị nhiễm bệnh trong quá trình thử nghiệm (được gọi là RV152), để xem nồng độ virus có khác biệt hay không, cũng như các triệu chứng có được giảm bớt hay không?

Những người bị nhiễm HIV được điều trị và các loại thuốc chống virus có thể ngăn chặn  HIV lây lan trong cơ thể, bệnh nhân có thể tiếp tục cuộc sống khoẻ mạnh. Nhưng không thể triệt tiêu được loại virus này ra khỏi cơ thể, do vậy bệnh nhân không tự điều chế ra được sự miễn dịch tự nhiên để các bác sĩ sử dụng như một mô hình cho nghiên cứu vaccine.

Theo ông Michael Kazatchkine - Giám đốc Quỹ Toàn cầu về chống AIDS, lao phổi và sốt rét, thì cần phải tiến hành những cuộc thử nghiệm trên người, thậm chí một cuộc thử nghiệm trên quy mô lớn, thì mới có thể  phát hiện ra những bí mật dẫn đến thành công.