Năm 2005, UBND TPHCM ban hành kế hoạch số 6572/KH-UBND về giải quyết tái hòa nhập cộng đồng cho người chấp hành tốt thời gian quản lý sau cai nghiện. Với sự góp sức của toàn xã hội, đến cuối năm 2008, TP đã giải quyết tái hòa nhập cộng đồng cho 19.165 trường hợp.

Ông Phan Minh Đức đang đi thăm hỏi và động viên người cai nghiện hồi gia. Ảnh: P.Dũng

Mô hình được xem là thành công và phát huy nhiều hiệu quả của TP là tổ cán sự xã hội tình nguyện, với 1.272 tình nguyện viên- thành viên của các tổ chức, đoàn thể - có mặt trên 322 phường, xã. Họ chính là cầu nối giữa chính quyền và người tái hòa nhập cộng đồng , giúp người tái hòa nhập cộng đồng  trở về với cuộc sống lương thiện.
 

 

 

 

Tổ cán sự “xe đạp”

Đó là tổ cán sự xã hội tình nguyện của phường 11, quận 6. Hầu hết thành viên của tổ là những người lớn tuổi nhưng còn nhiều nhiệt huyết, lo lắng cho lớp trẻ.

Toàn xã hội góp sức Kế hoạch số 6572/KH-UBND được xem như một cách bổ sung và hoàn thiện Nghị quyết 16/2003/QH của Quốc hội về thực hiện thí điểm đề án “Tổ chức quản lý dạy nghề và giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện ma túy”, giúp người tái hòa nhập cộng đồng  ổn định cuộc sống, giảm khả năng tái nghiện để làm lại cuộc đời. Qua 4 năm thực hiện, việc giúp đỡ, hỗ trợ người tái hòa nhập cộng đồng đã huy động được sự góp sức của toàn xã hội từ chính quyền địa phương, cơ quan chức năng đến các đoàn thể và nhân dân...

Chúng tôi đã có một ngày theo chân các thành viên của tổ cán sự “xe đạp” để hiểu hết cái khó và cái tâm của họ. Thoáng thấy ông Phan Minh Đức, một trong những cán sự xã hội tình nguyện khu phố 3, một thanh niên chạy đến tỏ vẻ mừng rỡ nhưng khi thấy có người lạ đi kèm, người thanh niên này đanh mặt lại: “Tới chi hoài vậy?”. Câu nói dễ chạm tự ái nhưng ông Đức vẫn cười xòa, bỏ qua sự khó chịu của người thanh niên để hỏi han công việc và sức khỏe của anh.

Sự nhiệt tình của ông Đức đã làm người thanh niên nhanh chóng quên đi sự có mặt của chúng tôi và bày tỏ những khó khăn trong công việc của mình. Anh cho biết đang thiếu vốn để trang bị thêm cho cửa tiệm nhỏ nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Thông tin có nguồn vốn cho vay và sự hướng dẫn tận tình từ ông Đức khiến anh mừng rỡ: “Dạ, con nói má mai lên gặp chú liền, có gì chú hướng dẫn má con nha chú!”. Những người hàng xóm cho hay người thanh niên này trước kia rất quậy và sẵn sàng “ăn thua” với cả lực lượng chức năng nên sự thay đổi này là điều họ chưa từng nghĩ đến.

Chúng tôi đã có một ngày theo chân các thành viên của tổ cán sự “xe đạp” để hiểu hết cái khó và cái tâm của họ. Thoáng thấy ông Phan Minh Đức, một trong những cán sự xã hội tình nguyện khu phố 3, một thanh niên chạy đến tỏ vẻ mừng rỡ nhưng khi thấy có người lạ đi kèm, người thanh niên này đanh mặt lại: “Tới chi hoài vậy?”. Câu nói dễ chạm tự ái nhưng ông Đức vẫn cười xòa, bỏ qua sự khó chịu của người thanh niên để hỏi han công việc và sức khỏe của anh. Sự nhiệt tình của ông Đức đã làm người thanh niên nhanh chóng quên đi sự có mặt của chúng tôi và bày tỏ những khó khăn trong công việc của mình. Anh cho biết đang thiếu vốn để trang bị thêm cho cửa tiệm nhỏ nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Thông tin có nguồn vốn cho vay và sự hướng dẫn tận tình từ ông Đức khiến anh mừng rỡ: “Dạ, con nói má mai lên gặp chú liền, có gì chú hướng dẫn má con nha chú!”. Những người hàng xóm cho hay người thanh niên này trước kia rất quậy và sẵn sàng “ăn thua” với cả lực lượng chức năng nên sự thay đổi này là điều họ chưa từng nghĩ đến.

 

Rời nhà anh thanh niên nọ, chúng tôi lại theo chiếc xe đạp của ông Đức tiếp tục đến với những người lầm lỡ khác. Ai cũng đón chúng tôi với nhiều tâm trạng đan xen, có vậy mới biết người sau cai về địa phương còn rất nhiều mặc cảm và tư tưởng chưa ổn định. Bà Lê Thị Thơm, tổ trưởng tổ cán sự xã hội tình nguyện phường 11, quận 6, chia sẻ: “Bên cạnh lý do tuổi tác, điều khiến chúng tôi chọn xe đạp mà không phải phương tiện khác chính là sự thân thiện, gần gũi do chiếc xe này mang lại”.

Phường 11, quận 6 là địa phương đầu tiên triển khai tổ cán sự xã hội tình nguyện đến các khu phố thay vì tổ cán sự vỏn vẹn 3 người của toàn phường. Theo đó, mỗi khu phố sẽ có một tổ cán sự với 5 thành viên gồm: Trưởng ban vận động khu phố, cảnh sát khu vực, hội phụ nữ, đoàn viên thanh niên và một thân nhân người tái hòa nhập cộng đồng. Kết quả, từ một điểm nóng về ma túy, phường 11 đã từng bước chuyển hóa và quản lý được vấn đề này.

Lành mạnh địa bàn

Bên cạnh việc tổ chức tổ cán sự tình nguyện, một biện pháp khác cũng được đánh giá là góp phần đắc lực cho công tác hỗ trợ người tái hòa nhập cộng đồng là chuyển hóa, làm trong sạch địa bàn. Ngày 10-4-2009, UBND TP chấp thuận chủ trương cho phép Công an quận 8 bắt và lập hồ sơ đưa người nghiện ma túy từ nơi khác đến đây mua ma túy sử dụng vào lưu trú tạm thời tại Trung tâm Bình Triệu.

Trong 15 ngày lưu trú tạm thời, Công an quận 8 sẽ tiến hành xác minh: Nếu người mua ma túy cư trú trên địa bàn TP thì thông báo cho công an quận, huyện nơi người mua ma túy cư trú đến Trung tâm Bình Triệu tiếp nhận về địa phương xử lý. Nếu người mua ma túy không cư trú trên địa bàn TP sẽ kiến nghị đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc theo Nghị định 135/CP. Trường hợp người mua ma túy có hộ khẩu tại TP nhưng không cư trú thường xuyên mà bỏ địa phương đi lang thang, công an quận cũng đề xuất đưa vào trung tâm chữa bệnh bắt buộc.

Trung tá Lê Văn Hải, Phó trưởng Công an quận 8, nhận xét: “Hiệu quả của việc bắt và đưa vào lưu trú tại Trung tâm Bình Triệu thể hiện rất rõ: Chỉ trong nửa tháng đầu triển khai (từ ngày 15 đến 30-4-2009), chúng tôi đã bắt và lập hồ sơ 103 đối tượng. Từ tháng 5 đến tháng 7-2009, đã bắt và đưa 278 người nghiện vào các trung tâm chữa bệnh. Số này giảm dần theo thời gian và đến tháng 12-2009 chỉ còn 2 đối tượng.

Từ thành công của quận 8, UBND TP đã chấp thuận thực hiện chủ trương “đưa người nghiện ma túy từ nơi khác đến địa bàn tìm mua ma túy sử dụng vào lưu trú tạm thời tại Trung tâm Bình Triệu” tại các quận, huyện còn lại trên địa bàn TP.