Điều trị hỗ trợ HIV bằng y học cổ truyền

Các triệu chứng của bệnh AIDS rất giống với dấu hiệu bị hư lao trong y học cổ truyền. Từ thực tế này, Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương đang nghiên cứu thử nghiệm giai đoạn 2 một số bài thuốc Đông y điều trị hỗ trợ HIV/AIDS.

Theo bác sĩ Chu Quốc Trường, Bệnh viện Y học dân tộc cổ truyền Trung ương, hư lao trong Đông y là tình trạng suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng, làm suy nhược cơ thể do những nguyên nhân đặc hiệu. Căn cứ vào từng giai đoạn bệnh mà bác sĩ có một bài thuốc tương ứng để hỗ trợ cơ thể chống lại bệnh. Và cách điều trị hỗ trợ cho bệnh nhân AIDS cũng vậy.

Giai đoạn đầu, tà khí mới xâm phạm vào cơ thể, chính khí vẫn còn chiếm ưu thế. Nguyên tắc điều trị cần thiết lúc này là đẩy tà khí ra ngoài. Bài thuốc được dùng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, bao gồm: kim ngân, hoàng cầm, bồ công anh, ngư tinh thảo, xuyên tâm liên kết hợp nhằm dưỡng âm, nhuận táo, ích khí. Đối với bệnh nhân AIDS, bài thuốc này có tác dụng ngăn chặn sự lan rộng của virus trong cơ thể, giúp kéo dài thời gian khỏe mạnh.

Khi bệnh bước vào giai đoạn hai, tà khí đã chiếm thế thượng phong, còn chính khí đã hư suy trong cơ thể. Lúc này, quan điểm của Đông y là phù chính, tức ra sức nâng cao sức đề kháng của cơ thể; và khu tà, tức hạn chế, ngăn chặn sự xâm lấn của mầm bệnh. Bài thuốc này gồm các vị sau: hoàng kỳ, đảng sâm, hoài sơn, kỷ tử, bạch truật, ý dĩ. Thuốc giúp bệnh nhân làm chậm khả năng tàn phá cơ thể của virus HIV.

Khi khí huyết và âm dương bị tổn thương nặng nề thì bệnh đã vào giai đoạn cuối. Phải dùng phương thuốc ôn dương ích âm bao gồm: thổ ty tử, ngũ vị sơn thù, thục địa, đỗ trọng, dân dương hoắc để giúp bệnh nhân vượt qua sự hành hạ, đau đớn và kéo dài sự sống. Bệnh nhân HIV thường bị ứ huyết nên Đông y còn dùng đan sâm, đương quy, khương hoàng, xích thược, tô mộc để máu được lưu thông tốt hơn.

Theo bác sĩ Trường, mặc dù các bài thuốc chỉ mới ở giai đoạn 2 của quá trình nghiên cứu nhưng chúng có triển vọng rất tốt. Chúng đang được điều trị thử nghiệm trên 38 bệnh nhân AIDS tại khoa Nhiễm của Bệnh viện Đống Đa Hà Nội. Kết quả cho thấy thuốc giúp nâng cao sức đề kháng, tăng cường khả năng miễn dịch cho cơ thể, bằng chứng là chỉ số miễn dịch TCD4, TCD8 đều tăng lên. Các dấu hiệu của bệnh như: gầy sút, chán ăn, mụn nhọt lỡ loét... đều cải thiện so với người không được điều trị. Sắp tới, các bài thuốc trên sẽ được đưa vào thử nghiệm điều trị cho bệnh nhân AIDS tại bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP HCM.

Áp dụng y học cổ truyền là một xu hướng mới đầy triển vọng trong điều trị hỗ trợ bệnh AIDS. Nhiều nơi trên thế giới cũng đã nghiên cứu, thử nghiệm theo cách này và kết quả cũng rất khả quan. Chẳng hạn, học viện Trung y Giang Tô, Hong Kong đã tìm ra trên 32 loài thảo dược có tác dụng ức chế HIV. Tanzania đã dùng nước sắc của đơn thuốc có nhiều vị ( ESL) điều trị cho 256 ca HIV/AIDS liên tục trong 8 năm. Kết quả là gần 90% bệnh nhân được cải thiện các triệu chứng lâm sàng, chất lượng cuộc sống được nâng lên. Tại Trung Quốc, chế phẩm chiết xuất từ cam thảo được áp dụng cho 60 bệnh nhân AIDS giai đoạn cuối có hệ số miễn dịch TCD4 rất thấp. Sau 150 ngày điều trị, khả năng miễn dịch tăng hơn 60%, bác sĩ Trường cho biết thêm.

Tuy nhiên, để được Bộ Y tế công nhận và cho phép sử dụng vào điều trị hỗ trợ bệnh AIDS một cách rộng rãi, các bài thuốc trên còn phải trải qua nhiều giai đoạn nghiên cứu nữa.

Một lương y tìm ra phương thuốc cải thiện bệnh AIDS?

Vị lương y (giấu tên) này đã phối hợp với làng SOS Gò Vấp điều trị miễn phí cho người nhiễm HIV/AIDS bằng bài thuốc của mình. Theo thông báo của làng SOS, sức khỏe của một số bệnh nhân, trong đó có 1 ca chuyển sang giai đoạn AIDS, cải thiện đáng kể. 

Thạc sĩ Nguyễn Văn Trừng, Giám đốc làng SOS Gò Vấp TP HCM, cho biết bài thuốc nói trên gồm 18 vị, đều là các loại thảo dược dễ kiếm của Việt Nam. Thuốc được một cơ sở đông dược tại quận 5 bào chế dưới dạng viên hoàn lớn, mỗi hoàn có 140 viên nhỏ, giá thành khoảng 5.000 đồng/hoàn. Tùy theo lứa tuổi, mỗi bệnh nhân sẽ uống 1-3 hoặc 4 hoàn/ngày, mỗi lần cách nhau 3 giờ; trước khi dùng thuốc phải ăn hoặc uống sữa. Tác giả bài thuốc là một lương y đang công tác tại Hội Đông y của một quận trong thành phố.

Bệnh nhân đầu tiên được điều trị bằng bài thuốc trên là em T.T.T., một học viên cũ của trường SOS. Do bị nhiễm HIV, hai chân T. sưng vù, lở loét và đầy mủ. Các cơ sở điều trị nội trú mà T. tìm đến đều cho rằng em chẳng sống được bao lâu nữa. Thạc sĩ Trừng đưa T. đến nhờ lương y X. khám và được ông giới thiệu bài thuốc này. Theo lời lương y X., nếu hợp thuốc thì người bệnh sẽ bớt đau, dễ ngủ, nếu không hợp thì có thể chết. Ngày 7/1/2001, T. bắt đầu uống thuốc và tối hôm đó đã ngủ ngon, giảm đau nhức. Sau 20 ngày, vết thương ở chân lành hẳn, bệnh nhân ăn được. Đến nay bệnh nhân đã tăng 16 kg (từ 30 lên 46 kg).

Thuốc có tác dụng rất tốt đối với trẻ em

Ông Nguyễn Văn Trừng cho biết, đến nay đã có 117 bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS ở nhiều lứa tuổi (từ 8 tháng tuổi trở lên) được điều trị bằng thuốc của lương y X. Có 8 ca đã cho kết quả khả quan.

Bệnh nhân Đ.V.Q. (10 tuổi, xét nghiệm HIV dương tính tại phòng xét nghiệm 101 Nguyễn Kiệm, TP HCM ) bắt đầu uống thuốc từ 26/3/2001. Sau 4 tháng, xét nghiệm lại ở Trung tâm Y tế Dự phòng thành phố cho kết quả HIV âm tính. Bệnh nhân L.T.T. (5 tuổi, xét nghiệm HIV dương tính tại 101 Nguyễn Kiệm) cũng đã có kết quả âm tính khi xét nghiệm lại sau 6 tháng uống thuốc.

Đáng chú ý nhất là trường hợp cháu Phạm Văn Thắng (5 tuổi, Hải Phòng), đã chuyển sang giai đoạn AIDS, với biểu hiện lở loét toàn thân, sốt cao, kém ăn, chảy máu tai và mũi, hạch nổi đầy cổ, cân nặng chỉ 12 kg. Sau gần 4 tháng uống thuốc của lương y X. tại làng SOS Gò Vấp, cháu tăng 5 kg, sức khỏe tiến triển rất tốt, da dẻ hồng hào, hết lở loét và nổi hạch.

Nhiều bệnh nhân đã khẳng định là sau khi uống thuốc, họ đều khỏe ra, da dẻ từ sạm đen trở nên hồng hào, các bệnh cơ hội như lở loét, nhiễm trùng, tiêu chảy, sốt dai dẳng... đều giảm hoặc hết. Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Trừng, thuốc có hiệu quả cao nhất đối với trẻ em. Trẻ dưới 10 tuổi thường hồi phục sau 6 tháng uống thuốc, trên 10 tuổi thì khoảng 1 năm. Ông Trừng và lương y X. đang tiếp tục theo dõi hiệu quả của thuốc đối với người lớn.

Thạc sĩ Trừng cũng cho biết, hiện chưa có cơ quan y tế nào kiểm nghiệm bài thuốc kể trên. Ông và tác giả bài thuốc cũng chỉ điều trị thử nghiệm mà chưa dám kết luận điều gì. Điều mong muốn của hai người là có một cơ quan y tế đứng ra thử nghiệm lâm sàng và đánh giá tác dụng, hiệu quả của bài thuốc.

Khi nào thuốc trị AIDS được coi là có tác dụng?

Theo Trung tâm Y tế Dự phòng TP HCM, để biết bệnh nhân có bị nhiễm HIV hay không, cần thực hiện 3 xét nghiệm khác nhau. Khi đã khẳng định là bị nhiễm HIV, bệnh nhân phải làm một xét nghiệm nữa để đánh giá lượng tế bào TCD4 (tế bào tạo ra đề kháng cho cơ thể), từ đó đưa ra kết luận bệnh đang ở giai đoạn nào (mới nhiễm hay đã chuyển sang AIDS) để có hướng điều trị phù hợp.

Thuốc được coi là hiệu quả nếu sau khi uống, lượng tế bào TCD4 tăng và virus HIV trong máu giảm. Để khẳng định điều này, bệnh nhân phải được theo dõi, kiểm tra 2 chỉ số trên trước và sau khi dùng thuốc.

Trường hợp các cháu nhỏ dưới 18 tháng tuổi càng phải thận trọng khi đánh giá, vì ngay cả khi không bị bệnh, xét nghiệm máu cũng có thể cho kết quả HIV dương tính. Đó là trường hợp con của những người mẹ nhiễm HIV. Thời gian đầu, kháng thể từ mẹ truyền cho con sẽ khiến xét nghiệm HIV của con dương tính. Tới 18 tháng, hai khả năng có thể xảy ra:

- Xét nghiệm HIV âm tính (các kháng thể nói trên đã tự mất đi): Trẻ không hề nhiễm bệnh.

- Xét nghiệm HIV tiếp tục dương tính: Trẻ nhiễm bệnh.

Vì vậy, không thể dựa trên sự chuyển đổi HIV dương tính thành âm tính trong thời gian này để kết luận trẻ được chữa khỏi bệnh.

Gần đây, các nghiên cứu khoa học đã công nhận rằng, một số bài thuốc đông y có hiệu quả nhất định trong việc cải thiện bệnh AIDS. Tuy nhiên, chúng chỉ dừng lại ở việc nâng cao tổng trạng sức khỏe của bệnh nhân, từ đó tăng sức đề kháng, chống nhiễm trùng và một số bệnh cơ hội cho bệnh nhân.