1. Về tác giả:

2. Về địa danh: Suối Giàng (tỉnh Yên Bái) có độ cao gần 1.400m, còn được gọi là Cổng Trời. Nơi đây có khí hậu trong lành, mát mẻ được ví như Sa Pa, Tam Đảo và là nơi duy nhất có chè Tuyết cổ thụ hàng trăm tuổi - một trong những loại chè đặc sản của Việt Nam. Lên Suối Giàng, du khách được thưởng thức hương vị chè thơm ngon ấm áp hoà cùng tiếng khèn, tiếng sáo, những điệu múa của các chàng trai, cô gái người Mông và nghe già làng kể chuyện mỗi khi đêm về.

3. Bài viết  đầu tay của TS Trần Đăng Tuấn:

Hôm nay lên Suối Giàng.

Sáng nay , lần đầu tiên lên
Suối Giàng, định ngắm mấy cây chè cổ thụ. Vào tuổi này, có lúc chợt lo
là nhiều cái lạ ở đất nước , mình đã nghe, biết từ lúc còn là trẻ con,
mà giờ chưa nhìn thấy tận mắt. Vậy có thời gian thì phải đi  để biết.
Nhưng quả thật thời gian là cái gần một năm qua mình có ít nhất. Cứ tiếp
tục thế này thì cũng gay đây. Gọi cho Tiến trọc, rủ đi cùng. Tiến trọc
chối đay đảy, rằng vừa lang thang một tháng ( thằng cha này số sướng) ở Tây Nam bộ, nay phải cày kịch bản bù. Thì thôi vậy !.

Xe lên đến trung tâm xã Suối
Giàng, thế nào lại đỗ ngay trước cửa trường học. Mấy trăm đứa trẻ con
đang tập thể dục. Ngay cạnh đó là mấy dãy nhà nội trú của chúng nó.
Không hiểu sao, cứ nhìn thấy trẻ con miền núi là mình mê . Cậu chủ  quán
trước cửa trường, sau mới biết rằng có vợ là giáo viên , cho biết :
Trường tiểu học có 80 đứa nội trú. Phải có từ 100 đứa nội trú trở lên
mới có chế độ hỗ trợ của nhà nước. Khu nội trú này dân nuôi hoàn toàn.
Cha mẹ góp gạo mỗi  tuần hai kg, và 5 ngàn tiền thức ăn. Bọn mình không
tin, cứ  lục vấn mãi : Sao lại 5 ngàn thì chúng nó ăn uống kiểu gì ?.
Cậu ta cứ khăng khăng đúng thế, đúng thế. Vừa lúc có một bác H Mông xách
xô nước đi ngang, cậu chủ quán bảo : Đấy, ông này nấu cơm cho chúng nó
đó. Thế là bọn mình đi theo luôn. Trèo tắt qua mấy dãy nhà trên đồi, đi
thẳng vào cổng Ủy ban Xã Suối Giàng, rồi vòng ra sau nhà Ủy ban, thì có
cái lều tường che gỗ ván, giữa có cái bếp đang đỏ lửa, ngoài cửa có cái
chậu tắm lớn đầy những cái bát to bẩn chưa rửa.Một loại bát như nhau
thôi. Trong bếp ngoài nồi cơm đang nấu, một nồi nữa chắc để nấu canh, còn thì chẳng có đồ đạc gì cả.

Hỏi : 80 đứa chỉ ăn  cái nồi cơm
này đủ à ?. Bác H Mông nói : Nồi to lắm đấy, 13, 14 cân gạo mới đầy đấy.
Lại hỏi : Thế ăn cơm với cái gì ? – Với canh rau…. Bây giờ mới nhìn ra
chỗ tối tối có mấy bó rau cải bé tẹo, mà lại đã úa vàng một nửa. Không
hiểu canh nấu với gì, vì mắm muối giấu ở đâu, chứ không có trong bếp.
Hỏi : Sao ít rau thế ?- Ừ, không đủ đâu, phải mua thêm nữa đấy- Thế có
thịt cá ăn bao giờ không ?- Không có đâu, bao giờ bố mẹ đóng thêm tiền thì mua cho ăn một bữa có thịt.

Một nồi cơm ( hy vọng là đủ) và
một nồi canh rau cải ( gồm xô nước vừa được xách lên, mấy bó rau, chắc
ít muối, mắm, dầu mỡ cho vào nữa- nhưng quả thật bọn mình không thấy
chúng được cất chỗ nào, chắc không có trong bếp vì sợ chó mèo hay ăn
trộm chăng ?). Đó là bữa ăn trưa cho 80 mầm non của đất nước vào ngày 22
tháng 9 năm 2011. Tức là khi đất nước đã bước vào thập kỷ thứ hai của
thế kỷ 21. Là sau một năm tưng bừng kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, là năm đầu của nhiệm kỳ Đại Hội 11.vv..và ..vv..

Bọn mình nói : Trưa nay bác mua
thịt cho chúng nó ăn được không? . Bạn mình đưa ít tiền. Mình đưa thêm
nữa,  hỏi: Đủ mua thịt chưa ?. Bác H Mong : Đủ chứ, đủ chứ. Chốc nữa lên
xem chúng nó ăn thịt mà.. Nói xong bác đi xuống chợ ngay, hình như chợ gần thôi,ở mé núi bên kia

Lúc đi xuống, cậu lái xe , vốn ít nói, văng ra : Mẹ, ăn uống thế này trẻ con sống thế  nào được.

Sống thì chắc được thôi, nhưng
mình nghĩ học khó vào lắm. Hồi đi học, lúc nào mình cũng muốn ăn, dù bố
mẹ nuôi nấng đầy đủ hơn bọn trẻ con hàng xóm nhiều. Khi  bắt đầu đi học
đại học ở Thanh xuân, cả ngày thấy đói. Ăn tập thể, xong bữa, rửa bát
cầm về, dọc đường từ nhà ăn đến phòng ở đã thấy thèm ăn nữa. Cơm không
thịt ăn đủ suất rồi mà bụng  cứ như chưa ăn. Ngồi trên lớp ,lúc nào cũng
nghĩ đến ăn. Tối bọn chúng nó rủ sang phòng con gái tán, mình không đi,
vì nhìn mặt con gái cũng thích nhưng đang nói chuyện tự nhiên thấy đói
thì không thích gì nổi nữa . Mình hình dung sự thèm ăn là một thằng cha
khả ố, nó cứ ngồi chồm chỗm trong  người ta, lúc nào nó cũng nhắc là nó
đang ở đây, ở đây..Nó cứ ngồi đấy thì cảm xúc không từ trong ra ngoài được, chữ nghĩa với toán, tính không từ trên bảng chui vào đầu được.

Từ bếp vào chỗ học sinh nội trú
ở. Có giường tầng, mỗi buồng có bảng ghi ở cửa “ Nhóm bản Lóp”, “ Nhóm
bản…”.. Chăn chiếu bẩn lắm. Nhưng thôi, cái này mình nhìn thấy nhiều
rồi. Được cái nhà cũng kín, mùa đông trên núi nhà kín là quan trọng nhất.

Sang bên khu nội trú ( cũng dân
nuôi) của trường trung học thì nhà cửa có vẻ tuềnh toàng hơn nhiều. Mùa
đông thế này chết rét mất. Các cô giáo ở ngay cùng dãy với học sinh. Một
cô khi từ dưới đi lên nhìn cứ tưởng học sinh,vì thấp nhỏ, mặc cái áo
khoác trắng như đồng phục, đến nơi nghe cô ấy nói mới hiểu là cô giáo.
Bếp chung luôn với khu giường tầng , cả hai bếp đều đỏ lửa hun hai cái
nồi to đen, mở ra thấy một nồi cơm, một nồi canh bí. Mình tò mò cúi hẳn
xuống nhìn , thấy mấy miếng xanh xanh cứ nhảy lộn tùng phèo trong đó (
lửa rất to, ở đây không thiếu củi). Hình như cũng có ít váng mỡ. Hỏi :
Thế có món gì nữa không hả cô ? . Cô giáo chỉ gói nilon nhỏ trên bàn,
mình cầm lên xem , thì ra mấy miếng cá khô. Có 45 đứa cấp hai nội trú ăn
ở đây , cũng tiêu chuẩn 5 ngàn /tuần. Nhưng bọn này có vẻ được ăn khá
hơn lũ cấp 1. Các cô giáo bớt tiền lương của mình, cộng vào tiền bố mẹ
góp, để mua thức ăn. Theo nhẩm tính thì mỗi tháng 45 đứa có 900 ngàn
tiền thức ăn ( trừ gạo) do bố mẹ góp. Tiền các cô giáo cho thêm cũng
chừng ấy nữa. Bình quân chúng nó mỗi đứa mỗi ngày có được 2.000 đ tiền
thực phẩm ( bên cấp 1 chỉ 1 ngàn/ ngày, như ông nấu cơm H Mong nói cho
chúng tôi biết). Quy củ hơn bên cấp 1, bên này đều đặn mỗi tuần được một
bữa ăn thịt. Cụ thể là: Mua dưới chợ 1 kg loại thịt rẻ nhất, rồi kho
lẫn với đậu phụ ( cái này mình biết rồi, hôm ở gần Mèo Vạc mình cũng
nhìn trẻ con trường nội trú ăn cơm, thấy chúng nó ăn cái món gì cứ trắng
trắng, mình cầm bát lên nhìn kỹ , thì ra là đậu phụ màu trắng có lẫn
thịt mỡ bèo nhèo, cũng màu trắng, cái bát nhôm méo cũng trăng trắng nữa,
hóa ra một món màu sắc như vậy. Hôm đó các thày cô giáo nói thật là có
khách đến thăm nên mới thêm món đó , chứ theo lịch thì chưa đến ngày có món ăn mặn).

100 ngàn đồng, thế là cả khu nội
trú có món thịt cộng đậu phụ kho. Còn như bây giờ, một tuần may ra chúng nó mới có một lần được như vậy.

Mỗi anh em gởi Cô giáo ít tiền, để cô mua thêm thức ăn  cho học sinh.

Lại nhớ đã 6-7 năm trước, làm Nối
vòng tay lớn lần thứ hai hay thứ ba gì đó, mình cử mấy nhóm đi vào các miền nghèo. Mỹ Linh ( Giờ vẫn dẫn Văn hóa- Sự kiện và nhân vật
trên VTV3) đi mũi Tây Bắc. Cũng vào chỗ học sinh dân tộc nội trú, quay
cảnh bữa cơm của lũ trẻ. Rồi hôm phát trực tiếp từ trường quay S9 Mỹ
Linh  nói, rằng chỉ cần 2 ngàn đồng/ngày cho mỗi đứa bé thôi thì hàng
ngày chúng nó thì bữa ăn có màu sắc hơn, chứ bây giờ chỉ thấy có  màu
trắng của cơm và trắng của măng nấu muối….Rồi cô nàng không nén được ,
khóc nấc trước cả bao triệu người xem TV. Khóc thật sự, dù cố nén. Bằng
ấy năm trôi qua. Năm vừa rồi là năm đầu tiên mình không còn chủ trì làm
Nối vòng tay lớn của VTV. Nhưng hôm nay lên Suối Giàng, vẫn thấy bữa cơm
như thế, rồi vẫn thấy con số 2 ngàn đồng thì mỗi ngày sẽ có thịt ăn,
nhưng vẫn chưa có được cái hai ngàn ấy. Mà hai ngàn đồng cách đây 7 năm to hơn 2 ngàn đồng bây giờ  lắm chứ.

Đi
xuống, gặp cô H Mong trẻ bế con chắc mới 7-8 tháng tuổi, ngồi trên tảng
đá . Hỏi ra mới biết từ bản xuống thăm con ở nội trú cấp một, đang đợi
giờ tan học để gặp con. Và chắc đem 5 ngàn với hai cân gạo xuống nộp
tiền ăn một tuần cho con. Đứa bé ngoan thật, người lạ bế cứ cười toe
toét. Còn cô mẹ cũng hóm ra phết, mình hỏi đùa “ Cho em mang về nuôi
nhé”, thì trả lời “ Ừ, cho đấy, đẻ đứa khác được mà !”. Mấy anh em cho
ít tiền gọi là mừng tuổi bé ( mới tháng 8, khà khà..) thì đỏ mặt gạt ra, phải dúi vào tay mới chịu lấy.

Trên đường trở ra, mới tính kỹ :
Để mỗi khu nội trú ( một khu 80 đứa cấp một, bên kia 45 đứa cấp hai)
 ngày nếu một bữa có thịt kho lẫn đậu phụ, sẽ cần 2kg thịt cho cấp 1,
1kg cho bọn cấp hai, kèm đậu phụ nữa là 300 ngàn/ ngày, hay là 9 triệu
đồng / tháng. Mỗi năm sẽ cần 108  triệu đồng. Nếu cả hai bữa có thịt trong ngày thì cần gấp đôi : 18 triệu/ tháng, hay 216 triệu/ năm.

Nếu cứ như thế 10 năm , để 125
đứa học sinh này ngày nào cũng có món thịt kho kèm đậu phụ ( chắc chắn
học sinh được ăn cơm với tý thịt khác với học sinh chỉ ăn cơm với món
canh loãng , vì tuổi ấy, chúng nó cần đạm lắm để phát triển não), cần có
từ một tỷ hai đến trên hai tỷ bốn trăm triệu . Với bằng ấy tiền, 125
đứa trẻ con được ăn có đạm trong cả mười năm !. Với từng cá nhân thì đó
là món tiền lớn rồi. Nhưng để có 125 đứa trẻ ( à, sau 10 năm, đó là các
cô cậu thanh niên chứ) khỏe khoắn, đầu óc sáng láng…thì thêm số tiền đó
có gọi được là nhiều không ?. 10 năm cơ mà, sau 10 năm, cả một thời đại
công nghệ mới đã thay thế cái cũ trên thế giới này. Trong 10 năm ấy, ở
chỗ này, nếu có từ 1 đến 2 tỷ ( VNĐ đấy nhé, đừng nhầm sang USD mà phải
tội) – giúp được trên 100 đứa trẻ lớn lên khỏe mạnh hơn, thông minh hơn để bước vào thời đại đó.

Mình biết nước ta nghèo ( nói chung , rất chung thôi). Nhưng có nghèo đến thế không ?.

Thôi, không nghĩ chuyện xa xôi,
mình quyết định là về nhà, gọi ngay Tiến trọc và Thánh Cô để bàn về dự
án cơm thịt kèm đậu cho 125 nhóc Suối Giàng này. Bước đầu là 1 bữa có
thịt/ ngày, hay còn gọi dự án 9 triệu. Kéo được thêm bạn bè thì chuyển
càng nhanh càng tốt sang 2 bữa có thịt / ngày, hay dự án 18 triệu/
tháng. Lạy giời, đừng có lạm phát hay tăng giá nữa nhé, mức ấy là mức thịt bạc nhạc rồi, không hạ cấp xuống được nữa đâu !

Hay là bàn với Tiến trọc và Thánh
Cô lập hội những người bạn của trẻ con vùng cao ?. Bây giờ có bao người
đi phượt vùng cao, góp mỗi người một chút cho các nhóc. Lập trang
web…Nhưng thôi, chuyện nhỏ làm được thì mới có khả năng làm chuyện to hơn.

Khi  rời Suối Giàng được vài chục
cây số, chợt nhớ chuyện không biết buổi sáng bọn trẻ con này nó có được
ăn gì không. Nói với  mọi người trên xe. Mỗi người đoán một kiểu, nhưng không ai dám chắc.

Về đến Phú Thọ, thì mình hiểu ra :
từ lúc  rời Suối Giàng đến giờ, tâm trạng  xót và bi quan, có cả chút
phẫn nữa, nhưng lại vẫn có một sợi  gì đó ấm áp lẩn khuất , mà rõ ràng
là từ các câu nói nghe được  .  Chợt nhớ lúc ở bếp trường cấp hai, mình
hỏi cô giáo : Thế mỗi cô giáo phải bớt bao nhiêu tiền từ lương của mình
để mua thức ăn cho các cháu ?. Cô giáo trả lời : Dạ không giống nhau,
người lương cao hay là Đảng viên thì góp nhiều hơn, giáo viên hợp đồng
hay quần chúng thì góp ít hơn..Vậy là Đảng viên thì san từ lương giáo
viên miền núi của mình số tiền  nhiều hơn người khác để mua thức ăn cho
học sinh. Quả thật, đã lâu lắm rồi, mình hiếm khi nghe được một điều đẹp
đẽ như vậy về Đảng viên. Mà không phải nghe từ một diễn đàn hay khung
cảnh hoành tráng nào. Mà nghe thì  tin ngay. Nghe mà  thấy lòng đỡ lạnh. Bởi mình cũng là đảng viên đã mấy chục năm rồi.

Về đến Hà Nội, mở máy ra viết
dòng đầu của bài này, để gửi cho Tiến trọc , đấy, chính cái dòng “ Hôm
nay, lần đầu lên Suối Giàng, định ngắm mấy cây chè cổ thụ”..mới nhớ ra
là sáng nay tất cả đã quên chuyện xem cây chè. Đỗ xe xong, sà vào đám
trẻ, bần thần cả người bởi chuyện ăn uống của chúng nó, lên xe về , chẳng ai nhớ mục đích của việc phóng xe lên đỉnh núi Suối Giàng.

22 .9.2011

T.D.T

Lời cáo lỗi:

Blog này người bạn thiết kế cho, và
post hộ bài đầu. Hôm nay tôi bắt đầu tự lập. Quá trình học hỏi có ” kết
quả ” ngay :  Khi chèn thêm một ảnh, do ảnh không đúng vị trí, tôi định
xóa ảnh đi, nhưng thành ra đã xóa cả bài . Bài thì đưa lại được, nhưng tiếc quá mất trên 70 phản hồi của mọi người.

Xin chân thành cáo lỗi tất cả các
Anh, Chị, các bạn. Cái gì mới cũng phải học từ đầu !. Trong các phản hồi
có rất nhiều đề nghị cung cấp thông tin để giúp các em nhỏ ở Suối
Giàng. Tôi đang liên lạc với các Thày Cô giáo của hai trường , nghĩ thêm
về cách thức tiện nhất để chúng ta giúp các em, sẽ báo cáo với mọi
người sau. Phiền các Anh Chị và các bạn có tấm lòng với các em bớt chút thời gian ghé vào đây để lấy thông tin về việc này.

Một lần nữa mong được lượng thứ. 

TĐT

PS : Một số anh chị em nhắn tin giục đóng
góp ngay. Nhưng có lẽ không nên  vội, vì việc đóng góp qua hình thức
nào để ai cũng thấy là rõ ràng, minh bạch.. rất quan trọng. Sau khi nói
chuyện với thày cô trên đó  sẽ rõ cách làm .  Cậu chủ quán cổng trường
tiểu học hôm nay tình cờ đưa con về Hà Nội nhập học, sẽ lên Suối Giàng
luôn tối nay. Đã gửi được chút tiền đủ cho 1 tháng mỗi ngày có một bữa ”
cơm có thịt” đầu tiên rồi. Từ Thứ hai trở đi chúng nó có thêm thức ăn vào bữa cơm. Cám ơn tất cả .T

4.Hoanghonsom:

Híc! Chỉ cần hơn 2 tỷ để nuôi 125 đứa học sinh trong 10 năm!
Ước gì Đại gia Cường đôla chở Hà Hồ lên đây chơi vài ngày thưởng thức vài bữa cơm với mấy em học sinh, có khi về lại không thèm mê siêu xe mà lại mê làm từ thiện thì chít!