Lao đa đề kháng đang là một thách thức lớn đối với y học bởi nó luôn luôn liên quan với tỷ lệ tử vong cao.
Đe dọa
Trong hai ngày 11 và 12.11, tại TP Huế, trường ĐH Y Dược Huế phối hợp với ĐH Sassari và Tổ chức AISPO (Ý), với sự hỗ trợ của Bộ Ngoại giao Ý đã tổ chức Hội thảo quốc tế về các bệnh nhiễm trùng hô hấp mới và tái xuất hiện. Các nhà khoa học đến từ Đại học Catholic (Roma, Ý) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có 2 báo cáo cảnh báo về sự xuất hiện của các chủng vi khuẩn bệnh lao đa đề kháng thuốc.
Bệnh lao và vi khuẩn gây bệnh lao đã được biết rõ từ một thế kỷ nay, những liệu pháp chữa trị kháng sinh tỏ ra hiệu quả từ những năm 1960. Tuy nhiên, trong những thập niên 1990 đến nay, trên thế giới đã xuất hiện nhiều chủng vi khuẩn lao kháng thuốc, rất khó chữa trị và đang có nguy cơ lây lan rất nhanh, đe dọa gây bệnh cho hàng triệu người trên thế giới. Giáo sư Giovanni Delogo (đến từ Đại học Catholic, Ý), cho biết, y học thế giới những năm gần đây đã ghi nhận một chủng vi khuẩn gây bệnh lao đa kháng thuốc mới có tên MDR-e XDR-TB (viết tắt là MRD-TB). Những người mắc bệnh lao với chủng vi khuẩn mới này cần phải điều trị trên 2 năm so với từ 6-8 tháng như trước đây và chi phí điều trị cũng tăng lên gấp 100 lần. WHO ước tính, đến nay đã có 27 ngàn ca bệnh lao mới kháng thuốc ở 41 quốc gia, trong đó huyện Tugela Ferry (Nam Phi) đã xác định được 217 ca lao kháng thuốc, với tỷ lệ tử vong đến 84%.
2 chủng mới
Báo cáo của Giampaolo Mezzabotta (Văn phòng WHO tại Hà Nội) cho biết, có hai chủng lao mới là lao đa đề kháng và lao siêu đề kháng. Lao đa đề kháng (MRD-TB) là một dạng bệnh lao nặng, thường có kết quả đàm dương tính, gây ra bởi vi khuẩn lao kháng tối thiểu hai loại thuốc kháng lao Rifampicin và Isoniazide). Thế giới ước tính trong 9,2 triệu người mắc bệnh lao/năm, có khoảng 489 ngàn ca bị lao đa đề kháng, làm tử vong khoảng 120 ngàn người, trong đó Việt Nam có khoảng 6.421 ca (tỷ lệ 2,7%) và đã có khoảng 1.576 ca tử vong.
Lao siêu đề kháng là bệnh lao đa đề kháng được cộng thêm đề kháng với Fluoroquinolone và bất kỳ loại nào trong dòng thuốc tiêm hàng thứ hai (amikacin, kanamycin hoặc capreomycin). Năm 2005, thế giới ước tính có khoảng 27 ngàn người mắc bệnh lao siêu đề kháng, trong đó có khoảng 16 ngàn người đã tử vong. Tại Việt Nam có khoảng 640 ca lao siêu đề kháng, đã khiến khoảng 384 người bị tử vong.
Lao đa đề kháng đang là một thách thức lớn đối với y học bởi nó luôn luôn liên quan với tỷ lệ tử vong cao, nhất là kết hợp lao và HIV (TB/HIV); đòi hỏi quy trình chẩn đoán và điều trị phức tạp và kéo dài thời gian.
Các chuyên gia khuyến cáo: MRD-TB là kẻ giết người thầm lặng vì vậy các quốc gia nên bắt đầu ngay cho việc nâng cấp quản lý có chương trình đối phó với lao đa đề kháng trước khi nó phát triển đến mức khó kiểm soát.
Bùi Ngọc Long
