Mặc dù số người nhiễm HIV được quản lý điều trị mỗi năm một tăng nhưng số bệnh nhân tuân thủ điều trị chưa cao, các phòng khám điều trị còn thiếu bác sĩ... Đó là những “rào cản” làm hạn chế hiệu quả của công tác điều trị cũng như phòng, chống HIV/AIDS tại Bà Rịa-Vũng Tàu hiện nay.

Nhiều người nghiện ma túy là đối tượng nguy cơ cao nhiễm HIV/AIDS và khi bị nhiễm thì khó tuân thủ điều trị ARV. Trong ảnh: Lấy máu xét nghiệm cho bệnh nhân nghiện ma túy tại Trung tâm Y tế TP.Vũng Tàu. Ảnh: MINH THIÊN

Không tuân thủ điều trị

Khi bắt đầu bị nhiễm trùng cơ hội do nhiễm HIV/AIDS, và đủ điều kiện theo kết quả xét nghiệm tế bào CD4, anh T.Đ. ở huyện Xuyên Mộc được bác sĩ chỉ định dùng thuốc kháng virus (ARV). Mặc dù đã được tư vấn kỹ lưỡng và anh cũng biết rất rõ về hậu quả của việc không tuân thủ nhưng hễ thèm ma tuý mà lên cơn đúng giờ uống thuốc thì Đ. phải bỏ thuốc để tìm cho bằng được ma tuý nhằm thỏa mãn cơn nghiện. Vì vậy mà phác đồ bậc 1 bây giờ cũng “bất lực” với anh.

Anh T.Đ. là một trong số không ít trường hợp bị kháng thuốc do không tuân thủ phác đồ điều trị. Bác sĩ Phạm Trung Thảo, Trưởng khoa nhiễm Bệnh viện Bà Rịa cho hay: “Trong số 672 bệnh nhân đang điều trị ARV tại khoa thì có khoảng 50% là bệnh nhân nghiện ma túy. Đối tượng này khi sa vào nghiện ngập thường tìm cách thỏa mãn những cơn nghiện nên tuân thủ phác đồ điều trị không đều đặn, thường bỏ thuốc. Bệnh nhân không tuân thủ phác đồ điều trị, nhanh chóng kháng thuốc phải chuyển lên phác đồ cao hơn, chi phí điều trị theo đó tăng lên gấp 10 lần. Đã có 27 trường hợp bệnh nhân trong số 672 bệnh nhân, phải điều trị ARV theo phác đồ bậc 2”.

Cũng theo bác sĩ Thảo, khó khăn nhất là bệnh nhân đang trong thời gian được quản lý điều trị thuốc ARV tại khoa nhưng lại vì lý do nào đó mà bị bắt giam vì vậy, việc điều trị của bệnh nhân bị đứt đoạn. “Một số gia đình thân nhân của bệnh nhân đã đến xin thuốc ARV để đưa vào trại giam cho con được uống tiếp. Tuy nhiên, theo quy định, chúng tôi chỉ có thể cấp thuốc điều trị ARV khi bệnh nhân được theo dõi, quản lý điều trị nên không thể đáp ứng yêu cầu của người nhà bệnh nhân. Điều này thật khó cho chúng tôi, bởi các trại giam chưa thiết lập phòng khám cho phạm nhân nhiễm HIV/AIDS để bệnh viện có thể liên kết, tiếp tục điều trị cho bệnh nhân. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh mới chỉ có trại giam đóng tại huyện Xuyên Mộc tổ chức cho khoảng 70 bệnh nhân HIV được điều trị ARV”, bác sĩ Thảo băn khoăn.

Bác sĩ điều trị tại các phòng khám ngoại trú HIV/AIDS đều là kiêm nhiệm nên không có nhiều thời gian đầu tư tốt cho việc theo dõi, quản lý bệnh nhân. Trong ảnh: Người nhiễm HIV được khám bệnh và điều trị ARV tại Phòng Khám ngoại trú Bệnh viện Lê Lợi. Ảnh: PHÚC LƯU

Khó khăn nữa là, đa số bệnh nhân nhiễm HIV nằm trong nhóm nghiện ma túy và gái mại dâm rất khó tiếp cận để tuyên truyền và đưa họ sớm tham gia điều trị tại các phòng khám. Bác sĩ Bùi Văn Doanh, Trưởng khoa điều trị HIV Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh cho biết, phần lớn bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS được tiếp cận sớm với phòng khám thì khả năng điều trị đạt hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, do sự thiếu hiểu biết, tâm lý lẩn tránh, e ngại và sự kỳ thị mà nhiều bệnh nhân đến phòng khám quá muộn khi bệnh đã nhiễm trùng cơ hội nặng. Những bệnh nhân này một lúc vừa dùng thuốc  ARV vừa dùng thuốc điều trị các bệnh nhiễm trùng cơ hội đã dẫn đến “quá tải” thuốc cho bệnh nhân và gây khó khăn, áp lực cho bác sĩ điều trị.

Thiếu bác sĩ

Bên cạnh những khó khăn nói trên, hầu hết các phòng khám điều trị HIV/AIDS đang thiếu bác sĩ. Hơn nữa, đa số bác sĩ làm công tác khám điều trị HIV/AIDS đều kiêm nhiệm, phải đảm nhiệm những vị trí quan trọng của đơn vị hoặc phải thực hiện nhiều công việc của đơn vị, cho nên thời gian dành cho phòng khám ngoại trú cũng như dự phòng lây nhiễm từ mẹ sang con chưa nhiều. Bác sĩ Bùi Văn Doanh, Trưởng khoa điều trị Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh cho biết, do tính chất kiêm nhiệm nên bác sĩ không có nhiều thời gian cho việc theo dõi, quản lý bệnh nhân, đặc biệt là với bệnh nhân kháng thuốc.

Cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để người dân hiểu và tuân thủ tốt việc điều trị ARV nếu bị nhiễm HIV/AIDS. Trong ảnh: Tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS cho người dân trên địa bàn huyện Long Điền. Ảnh: PHÚC LƯU

Bên cạnh đó, theo dự tính, số bệnh nhân HIV/AIDS được tiếp nhận điều trị sẽ ngày càng tăng, trong khi đội ngũ y bác sĩ bố trí làm công tác khám, điều trị HIV/AIDS còn quá “mỏng”. Hiện nay, trong số các điểm khám, điều trị HIV thì mới chỉ có duy nhất Bệnh viện Bà Rịa là có khoa nhiễm, nhưng cũng chỉ có 3 bác sĩ, trong đó 1 bác sĩ chuyên khoa, 2 bác sĩ là đa khoa. Trong khi đó, số bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS bệnh viện hiện đang quản lý khá lớn với 844 trường hợp. Theo bác sĩ Thảo, dự kiến số bệnh nhân được tiếp nhận quản lý và điều trị sẽ ngày càng tăng, do sắp tới đây số bệnh nhân điều trị HIV tại các cơ sở thuộc TP.Hồ Chí Minh sẽ được chuyển về đây điều trị.

“Khoa nhiễm cần được bổ sung thêm 3 bác sĩ thì mới đủ đáp ứng yêu cầu quản lý và điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS. Nhưng “tìm người” về đây rất khó! Bởi công việc tại khoa nhiễm luôn thường xuyên phải tiếp xúc với các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nên khó thu hút bác sĩ, ai có ý định về khoa cũng ngại!”, bác sĩ Thảo lo lắng.

Chưa kể, đến nay, cán bộ là chuyên trách phòng, chống HIV/AIDS tại tuyến huyện, xã, phường vẫn chưa được hưởng chế độ đặc thù dành cho người làm việc, tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS và các nhóm nguy cơ cao. Ngay cả bác sĩ làm công tác điều trị tại các phòng khám ngoại trú cho người nhiễm HIV/AIDS cũng không có chế độ đặc thù này (ngoại trừ bác sĩ tại khoa nhiễm, Bệnh viện Bà Rịa). Khó khăn về chế độ, chính sách cũng tạo “rào cản” trong thu hút nguồn lực cho công tác phòng, chống HIV/AIDS.

MINH THIÊN

Bài 3: Nỗi lo thiếu kinh phí