Theo các dữ liệu nước ngoài thì trong dân số chung tỷ lệ nhiễm HIV là 1% - 5% nhưng với nhóm dân số có biểu hiện về giới khác thường thì tỷ lệ bị nhiễm HIV rất cao có thể từ 15% cho đến 60%. Phải chăng nhóm dân số này có lối sống buông thả đáng chê trách hay vì họ là những người bị xã hội kỳ thị, ít được quan tâm săn sóc, khó tiếp cận với thầy thuốc và không được giáo dục, giúp đỡ về phòng tránh lây nhiễm HIV?

Gọi chung là nhóm dân số có biểu hiện về giới khác thường (transgender) nhưng trong thực tế bao gồm những đối tượng sau:

- Người thích mặc những đồ thường chỉ dành cho giới đối lập (crossdresser).

- Người lưỡng tính dục (bisexual): người cảm thấy bản sắc giới vừa là nam vừa là nữ, do đó có thể quan hệ tình dục với cả 2 giới nhưng có trội với một giới nào đó.

- Người thấy mình thuộc giới khác (transexual), luôn cảm thấy bản sắc giới mâu thuẫn với hình thể giải phẫu của mình, ví dụ bề ngoài là phụ nữ nhưng luôn cảm thấy mình là nam giới và yêu người nữ khác. Với những người này họ có nhu cầu được chuyển giới và nhiều nước có cơ sở y tế chuyên giúp đỡ họ chuyển giới để được sống với bản sắc giới đích thực của mình.

- Người có xu hướng tình dục đồng giới đích thực, có thể là nam (gay) hay nữ (lesbien).

Cũng cần phân biệt nhóm có rối loạn về bản sắc giới (ví dụ người thích mặc những đồ thường chỉ dành cho giới đối lập, người thấy mình thuộc giới khác) với nhóm không có rối loạn về bản sắc giới (ví dụ người có xu hướng tình dục đồng giới đích thực họ vẫn cảm nhận mình là nam hay nữ nhưng vẫn chỉ hấp dẫn tính dục với người đồng giới).

Ngoài ra, nhiều đối tượng khác cũng có nguy cơ cao bị nhiễm HIV:

- Những người trưởng thành hay thay đổi bạn tình: nhất là với những phụ nữ trẻ, thường coi bạn tình chính thức là đáng tin cậy và an toàn nhưng chỉ sau một thời gian ngắn lại có bạn tình mới và cũng đáng tin cậy như bạn tình trước. Cũng nên biết rằng chỉ một lần quan hệ tình dục với người không rõ về đời sống tình dục trước đây của họ là có thể bị nhiễm bệnh LTTD, HIV/AIDS; ấy là chưa kể họ có thể là con nghiện ma tuý và đã tiêm chích bằng bơm và kim tiêm không vô khuẩn (nguồn lây nhiễm HIV).

- Vị thành niên (VTN) dễ có nguy cơ cao bị nhiễm các bệnh LTTD và có thai không mong muốn. Thái độ của xã hội về tình dục và những niềm tin về đạo đức đã gây cản trở cho việc giáo dục giới tính cho VTN ở nhiều nơi càng làm tăng nguy cơ trong khi trên thực tế VTN có quan hệ tình dục sớm là hiện tượng phổ biến ở hầu hết các quốc gia.

- Những người tật nguyền về thể chất: đời sống tình dục của những người này thường không được quan tâm vì cho rằng họ không còn nhu cầu, do đó không cung cấp hiểu biết về tình dục an toàn cũng như những thực hành khác thay thế để họ vẫn được hưởng những khía cạnh thể chất và tình cảm của tình dục lành mạnh, những khía cạnh vẫn còn quan trọng đối với bình thường cũng như tàn tật. Một số người thiểu năng tâm trí có thể trở thành nạn nhân của sự lạm dụng tình dục, có khi bị nhiễm bệnh LTTD hoặc mang thai và cho ra đời những đứa con có tiềm năng không lành mạnh về tâm trí; với những người này xã hội cũng cần quan tâm để có biện pháp bảo vệ họ.

- Những phụ nữ mại dâm: nguy cơ làm lây nhiễm các bệnh LTTD phụ thuộc vào những cộng đồng chấp nhận mại dâm là một nghề hay bị đặt ra ngoài vòng pháp luật nhưng dù thế nào cũng vẫn có vai trò của nam giới làm lây truyền bệnh. Cách đánh giá về mại dâm đúng đắn nhất hình như vẫn còn ở phía trước; thực hành có lịch sử lâu đời này cần một giải pháp sao cho không làm trầm trọng thêm sự tha hoá xã hội, sự bóc lột, sự phương hại đến sức khoẻ cộng đồng (tăng nguy cơ làm lan tràn các bệnh LTTD).

Nguyên nhân

- Khó thực hành việc phòng bệnh: vì những người này không thể bộc lộ, sợ nếu bị phát hiện thì gặp những nguy cơ từ phía cộng đồng (bị kỳ thị, không tìm được việc làm) cho nên những thông điệp về phòng bệnh không tới được họ hoặc không phù hợp nên không phát huy tác dụng.

- Do có sự khác biệt về sinh lý: những người có biểu hiện về giới khác thường cũng có cảm nhận khác thường về từng bộ phận trên cơ thể mình, ví dụ người nam về mặt giải phẫu nhưng tự coi mình như là nữ thì có thể lấy hậu môn thay thế cho âm đạo.

- Hành vi tình dục có nguy cơ: nhiều người trong số những người có biểu hiện về giới khác thường có thể phải thực hành tình dục có tính thương mại để sống, để mua ma tuý, để sử dụng liệu pháp hoóc-môn (giúp họ ổn định ở giới đã chuyển đổi), một số còn sử dụng bơm kim tiêm chung (ngay ở các nước phát triển cũng vẫn có tình trạng này) cho nên làm tăng tỷ lệ lây nhiễm HIV.

Giải pháp:

Cũng giống như mọi vấn đề khác, giáo dục là một biện pháp quan trọng.

- Những cán bộ y tế cần được huấn luyện để hiểu về nhu cầu những người có biểu hiện về giới khác thường. Nhiều người thuộc nhóm dân số nói trên tránh gặp thầy thuốc vì không được đối xử tế nhị.

- Biên soạn những tài liệu giáo dục, tuyên truyền phù hợp với đặc tính giới và hành vi tình dục của họ.

- Để nhóm dân số nói trên tin tưởng, dám bộc lộ bản sắc giới của họ, điều này phụ thuộc vào thái độ của cộng đồng có hiểu biết về họ như thế nào. Vì vậy nên tiến hành những nghiên cứu, khảo sát nghiêm túc để đánh giá toàn diện (lối sống, tình cảm, hành vi có nguy cơ, đóng góp trong xã hội), những nghiên cứu như thế còn rất hiếm ở nước ta, từ đó có những khuyến cáo phù hợp, kể cả việc bổ sung cho Phỏp lệnh dân số về tôn trọng các xu hướng tính dục khác nhau.