Một loại vắc-xin phòng HIV mới đã được thử nghiệm ở người và khỉ cho những kết quả đầy hứa hẹn.

Theo nghiên cứu mới nhất, gần 393 người lớn khỏe mạnh tại 12 phòng khám tại Đông Phi, Nam Phi, Thái Lan, Mỹ… tất cả mọi người không nhiễm HIV và đều tạo ra kháng thể mạnh phòng HIV trong giai đoạn thử nghiệm. Ở khỉ, 67% được bảo vệ khỏi nhiễm SHIV, loại virus có liên hệ chặt chẽ với HIV.

Đây là một trong năm loại vắc-xin đã được đưa vào giai đoạn thử nghiệm này trong 35 năm kể từ khi dịch HIV/AIDS bắt đầu. Nhưng trước khi chúng ta có thể thật sự vui mừng, nó cần phải vượt qua một bước quan trọng tiếp theo.

Sắp tới, vaccine sẽ được thử nghiệm trên diện rộng cho 2.600 phụ nữ có nguy cơ ở khu vực cận Sahara và châu Phi trong giai đoạn thử nghiệm giai đoạn 2b để xem liệu nó có thực sự bảo vệ họ khỏi bị nhiễm HIV hay không.

Các lựa chọn khác đã không cung cấp sự bảo vệ lâu dài trong các điều kiện thực tế này. Đó là bởi vì hầu hết các nỗ lực trước đây đều dựa trên chủng HIV từ một khu vực cụ thể trên thế giới và virus này có thể biến đổi nhanh chóng, làm cho bất kỳ nỗ lực nào của vaccine trở nên lỗi thời trước khi chúng được áp dụng.

Tuy nhiên, loại vaccine mới này có cách tiếp cận khác. Nó được gọi là vắc-xin 'ghép mảnh' vì nó chứa các phần của virus HIV khác nhau và kết hợp chúng với nhau để kích hoạt phản ứng miễn dịch chống lại nhiều chủng HIV khác nhau.

Cho đến nay, chưa có bằng chứng về việc vắc-xin này thực sự làm việc như thế nào, vì vậy điều quan trọng là phải thận trọng giải thích những kết quả ban đầu.

Các nhà nghiên cứu làm việc với vắc-xin ở Trường Y Harvard rất thận trọng. Người đứng đầu nghiên cứu Dan Barouch cho biết "Những kết quả này đại diện cho một cột mốc quan trọng".

"Những thách thức trong việc phát triển vắc-xin HIV là chưa từng có và khả năng tạo ra các đáp ứng miễn dịch đặc hiệu với HIV không nhất thiết cho thấy rằng vắc-xin sẽ bảo vệ con người khỏi bị nhiễm HIV. Chúng tôi háo hức chờ kết quả thử nghiệm hiệu quả giai đoạn 2b".

Với ước tính khoảng 1,8 triệu ca nhiễm HIV mới mỗi năm, một vắc-xin an toàn và hiệu quả sẽ là một công cụ đáng kinh ngạc trong việc ngăn chặn đại dịch.

Trong 35 năm qua, chỉ có một loại vaccine khác đã cho kết quả bảo vệ có hiệu quả - vắc-xin RV144, được tiến hành ở Thái Lan và giảm tỷ lệ nhiễm HIV ở người xuống 31%. Đó là kết quả tốt, nhưng không đủ để đưa vaccine vào thị trường.

Một trong những thách thức lớn nhất là trên thực tế, nhiều ứng cử viên vắc-xin dường như hoạt động trong phòng thí nghiệm hoặc thử nghiệm trên động vật lại thường không hoạt động trong các thử nghiệm trên người, có nghĩa là tốn rất nhiều thời gian và tiền bạc để phát triển thứ gì đó không thực sự hiệu quả.

Thay vào đó, nhóm nghiên cứu từ Harvard đã quyết định thử nghiệm không chỉ một, mà bảy trong số các ứng cử viên phác đồ vắc-xin ghép mảnh hàng đầu cùng một lúc, để xác định sự kết hợp tốt nhất để đưa đến giai đoạn tiếp theo.

Để làm được điều này, họ đã tuyển dụng 393 người lớn khỏe mạnh, không nhiễm HIV (từ 18 đến 50 tuổi) từ tháng 2 đến tháng 10 năm 2015. Những người tham gia được điều trị tại các phòng khám ở Đông Phi, Nam Phi, Thái Lan và Mỹ, được nhận hoặc 1 giả dược hoặc một trong bảy sự kết hợp vắc-xin. Họ được tiêm bốn lần trong vòng 48 tuần.

Các kết quả đã được công bố tuần trước cho thấy tất cả các phác đồ vaccine đều tạo ra phản ứng miễn dịch chống HIV và được dung nạp tốt.

Các nhóm khác nhau đều có tỷ lệ tác dụng phụ từ nhẹ đến trung bình tương tự như đau đầu và mệt mỏi. Trong năm người, chóng mặt, tiêu chảy và đau lưng là một trong những triệu chứng nghiêm trọng nhất.

Đồng thời, các phác đồ tương tự đã được thử nghiệm trên 72 con khỉ rhesus, sau đó được tiếp xúc với virus suy giảm miễn dịch ở người (SHIV), rất giống với HIV.

Sự kết hợp hiệu quả nhất được gọi là ứng viên vắc-xin Ad26 / Ad26 plus gp140 - nó bảo vệ hai phần ba số khỉ được tiêm phòng chống nhiễm trùng.

Tất nhiên, không có sự đảm bảo rằng nó cũng sẽ xảy ra ở người. Nhưng có những lý do để lạc quan.

George Williams Mbogo từ Viện Burnet ở Úc, người không tham gia nghiên cứu cho biết: “Con đường đến phòng khám vẫn không thể đoán trước được vì phương thức hành động chính xác ở người vẫn chưa được biết và sự bảo vệ 67% ở khỉ có thể không thể tái tạo được ở người”.

"Bằng chứng cho thấy sự lạc quan mạnh mẽ từ những nỗ lực trước đó là khó nắm bắt và nó cung cấp một chuẩn mực mới cho những cải tiến trong tương lai”.

Kết quả đã được công bố trên tạp chí The Lancet.

(Theo Science Alert)