Các nhà khoa học đến từ Trung tâm nghiên cứu AIDS của Viện Y tế quốc gia Ý (ISS) đã phát minh ra loạt thuốc ức chế Tat và thiết bị ngăn ngừa virus HIV, mở ra hướng điều trị mới đối với bệnh nhân HIV/AIDS, cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho họ.
HIV vẫn tái hoạt động định kỳ và bắt đầu nhân lên khi có cơ hội. Do đó, liệu pháp dùng thuốc kháng virus hiện nay phải điều trị trong suốt cuộc đời bệnh nhân.
Tat là chữ viết tắt của Transactivator, một gen điều hòa có tác dụng thúc đẩy sự sinh sản của virus HIV. Đây là thành tố rất quan trọng, không có nó HIV hoàn toàn không nhân lên được.
Thuốc Tat hướng đến 1 loại protein có tên là HIV-1 Tat, được biết đến với vai trò quan trọng trong việc nhân lên của virus HIV. Loại thuốc mới tăng cường phản ứng của hệ thống miễn dịch với protein này, có tác dụng “khóa” chúng lại, khiến virus HIV không thể sao chép được.
Sau thử nghiệm đợt 1, 92 tình nguyện viên bước vào dùng thuốc đợt 2, kéo dài suốt 8 năm. Kết quả cho thấy, việc sử dụng thuốc ức chế Tat trên các bệnh nhân dùng thuốc kháng virus (ARV) đã làm giảm đáng kể lượng virus tiềm ẩn so với chỉ điều trị bằng ARV đơn thuần.
Chia sẻ ý kiến về phát minh này, TS. Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, cơ chế hoạt động của thuốc kháng virus ARV hiện nay dựa trên sự kết hợp của 3 hoặc nhiều nhóm thuốc kháng virus khác nhau, có hiệu quả rộng trong việc làm suy giảm virus HIV trong máu. Khi đó, nếu một loại thuốc không thể kiểm soát được virus thì các thuốc còn lại vẫn có hiệu quả.
Liệu pháp này giữ tải lượng virus HIV trong máu thấp hơn ngưỡng 200 bản sao/ml máu (ngưỡng “không phát hiện được”). Tuy nhiên, HIV không thể được loại bỏ hoàn toàn bằng thuốc ARV, vì virus vẫn tồn tại, mặc dù không nhân lên.
Các nhà khoa học gọi dạng HIV thầm lặng này là “ổ chứa virus tiềm ẩn” bởi nó vẫn vô hình đối với hệ thống miễn dịch và không bị ARV tấn công. HIV vẫn tái hoạt động định kỳ và bắt đầu nhân lên khi có cơ hội. Do đó, liệu pháp dùng thuốc kháng virus hiện nay phải điều trị trong suốt cuộc đời bệnh nhân.
Nghiên cứu cũng chỉ ra, thuốc ức chế Tat khi sử dụng kèm với thuốc kháng virus truyền thống ARV sẽ có tác dụng mạnh hơn so với liệu pháp chỉ dùng ARV.
Kết quả lâm sàng mới nhất cho thấy bệnh nhân được điều trị bằng cả thuốc kháng ARV và thuốc ức chế Tat ghi nhận sự giảm mạnh nồng độ DNA pro-virus trong máu. Tải lượng HIV của tình nguyện viên tham gia giảm hơn 80%, xuống dưới 50 bản sao/ml máu.
Đáng chú ý, phản ứng này xảy ra với tốc độ trung bình cao gấp 4 - 7 lần so với quan sát ở những bệnh nhân được điều trị bằng liệu pháp ARV thông thường.
Theo TS. Hoàng Đình Cảnh, sự ra đời của một loại thuốc mới mở ra hướng điều trị và cơ hội mới cho người nhiễm HIV. Tuy nhiên, đây mới là nghiên cứu công bố lâm sàng của các nhà khoa học Ý.
Từ khi đưa thuốc được thử nghiệm thành công ra áp dụng rộng rãi chắc chắn cần có thời gian và về nguyên tắc những thuốc mới ra đời có giá thành rất đắt không phải dễ dàng tiếp cận được.
“Bộ Y tế sẽ theo dõi chặt chẽ những phát minh, sáng kiến trong lĩnh vực này và luôn áp dụng những khuyến cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới trong dự phòng và điều trị HIV/AIDS”, TS. Hoàng Đình Cảnh nói.
Thùy Chi
