4 câu hỏi cơ bản về HIV/AIDS và Bệnh lây Truyền Qua đường Tình dục

Câu hỏi 1: HIV lây truyền qua những con đường nào?

Trả lời:
1. Lây qua đường quan hệ tình dục:

Ø Lây truyền qua đường tình dục là đường lây truyền phổ biến nhất, chiếm 80% các trường hợp lây nhiễm ở một số nước.

Ø Như đã nói, HIV có nhiều trong tinh dịch, dịch tiết âm đạo và máu của người nhiễm HIV. Khi giao hợp có thể gây ra các sây sát li ti trên niêm mạc bộ phận sinh dục hoặc ở những nơi tiếp xúc mà mắt thường không nhìn thấy được. Các tổn thương đó làm cửa ngõ cho HIV xâm nhập một cách dễ dàng vào cơ thể.

Lưu ý:

- Giao hợp dương vật - hậu môn dễ làm gây nhiễm HIV nhất, vì hậu môn và trực tràng không có dịch trơn như âm đạo nên dễ gây xước làm HIV lan truyền từ người này sang người kia một cách dễ dàng.

- Người đang mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như (lậu, giang mai…) rất dễ nhiễm HIV và có thể lan truyền HIV cho người khác một cách dễ dàng hơn.

2. Lây qua dụng cụ tiêm chích và các dụng cụ xuyên qua da:

- HIV có ở trong máu. Khi một người nhiễm HIV tiêm chích, máu có nhiễm HIV sẽ đọng lại ở trên bơm kim tiêm. Nếu dụng cụ này không được xử lý hoặc không khử trùng đúng cách, người khác dùng phải thì virut theo đường tiêm xâm nhập vào cơ thể, làm cho người đó trở thành nhiễm HIV.

- Khi ai đó hút heroin hay thuốc phiện thì không bị lây nhiễm HIV. Nhưng điều nguy hiểm là người nghiện ma tuý qua con đường hút, hít nhanh chóng chuyển qua con đường chích ma tuý. Người nghiện khi chích thuốc bị nhiễm HIV một cách dễ dàng do dùng chung bơm kim tiêm mà không được khử trùng đúng cách. Dùng chung bơm kim tiêm làm lây truyền HIV từ người này sang người khác một cách nhanh chóng. Phần lớn người nhiễm HIV ở nhóm nghiện chích ma tuý đã nhiễm HIV theo cách này. (Hiện nay, ở Việt Nam, trên 70% người nhiễm HIV là những người nghiện chích ma tuý).

- HIV cũng có thể lan truyền qua việc dùng chung các dụng cụ y tế, châm cứu, xăm mình, hay xâu lỗ tai mà không được triệt trùng đúng cách. Điều quan trọng là tất cả các dụng cụ y tế đều phải được khử trùng đúng cách trước khi sử dụng.

3. Truyền máu bị nhiễm HIV:

- Bệnh nhân được truyền máu hoặc các sản phẩm của máu như huyết thanh, huyết tương của người nhiễm HIV mà không biết. Khả năng nhiễm qua đường truyền máu rất cao, từ 90–100%.

4. Lây truyền từ mẹ sang con:

- Trước hết cần khẳng định rằng HIV lây truyền từ mẹ sang con không có nghĩa đây là bệnh di truyền. Trong thực tế tỷ lệ lây truyền HIV cho con ở các bà mẹ nhiễm HIV là khoảng 30%.

- HIV lây truyền từ mẹ sang con qua quá trình cung cấp máu qua rau thai để nuôi dưỡng bào thai, HIV có thể thâm nhập vào cơ thể bé. ; Qua quá trình đẻ, HIV trong nước ối, dịch tử cung, âm đạo của mẹ đã lây truyền vào người bé qua vết sây sát hoặc qua niêm mạc miệng mắt mũi của bé. ; Qua sữa mẹ khi mẹ cho con bú. Tuy nhiên việc lây qua sữa mẹ thường ít gặp do số lượng HIV trong sữa rất ít.

Câu hỏi 2: HIV KHÔNG lây qua những con đường nào?

Trả lời:

• Quan hệ tiếp xúc thường ngày như nắm tay, ôm, hôn, vuốt ve.
• Ho, hắt hơi, nước bọt, nước dãi, nước mắt, mồ hôi
• Ngủ cùng giường hoặc dùng chung quần áo
• Dùng chung bát, đũa, cốc chén.
• Cầm tay hoặc ôm những đứa trẻ bị nhiễm HIV hoặc chơi với những trẻ bị nhiễm HIV
• Dùng chung điện thoại, làm chung, dùng chung dụng cụ làm việc
• Ôm hôn người nhiễm HIV/AIDS
• Bơi ở bể bơi công cộng
• Dùng chung nhà vệ sinh công cộng

Câu hỏi 3: Vì sao phụ nữ dễ bị nhiễm HIV qua quan hệ tình dục hơn nam giới?

Trả lời:

• Các nghiên cứu cho thấy qua quan hệ tình dục (dương vật – âm đạo), phụ nữ nhiễm HIV cao hơn nam giới 2 lần. Phụ nữ cũng dễ bị lây nhiễm các bệnh lây đường tình dục khi quan hệ tình dục hơn nam giới.
• Các nghiên cứu giải thích rằng khi quan hệ tình dục, tinh dịch chứa nhiều HIV hơn dịch âm đạo. Khi giao hợp tinh dịch đọng lại trong âm đạo lâu hơn. Diện tiếp xúc của niêm mạc âm đạo lớn hơn diện tiếp xúc của cơ quan sinh dục nam. Vì thế việc lây truyền từ nam sang nữ dễ hơn từ nữ sang nam.
• Trong quan hệ tình dục nếu bị rách hoặc bị chảy máu (đặc biệt là tình dục thô bạo) thì nguy cơ nhiễm HIV tăng lên gấp bội.
• Phụ nữ có nhiều nguy cơ nhiễm HIV nếu giao hợp qua đường hậu môn. Một số phụ nữ lựa chọn cách này để tránh nguy cơ có thai. Nhưng như đã nêu ở phần trên, hình thức giao hợp này thường làm rách niêm mạc ở hậu môn, trực tràng dẫn đến HIV thâm nhập vào máu một cách dễ dàng.

Câu hỏi 4 : Hãy nêu biện pháp phòng chống lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục?

Trả lời:

1. Tình dục an toàn:

- Tình dục an toàn là các cách quan hệ tình dục để giảm hoặc tránh nguy cơ bị nhiễm HIV và bệnh lây nhiễm đường tình dục (giang mai, lậu và các viêm nhiễm khác)

- Nguyên tắc cơ bản cho việc phòng chống: Không để máu, tinh dịch hoặc dịch âm đạo, dịch dương vật của bạn tình xâm nhập vào cơ thể của bạn trừ khi bạn biết chắc người đó không nhiễm HIV và các bệnh lây đường tình dục khác. Điều này cũng chỉ xác định được qua đường thử máu, đừng tin vào cách nhìn vẻ ngoài hay nghe điều người ta nói.

- Các nguyên tắc sau sẽ không tránh được tất cả các bệnh lây qua đường tình dục (ví dụ như: bệnh nấm) nhưng giúp bạn giảm được rất nhiều các nguy cơ bị nhiễm các bệnh lây đường tình dục nguy hiểm như nhiễm HIV.

- Nói chuyện cởi mở với bạn tình của bạn về sức khoẻ tình dục và tình dục an toàn. Thoả thuận trước về những điều mà ta mong muốn để tránh nguy cơ nhiễm bệnh, ví dụ yêu cầu dùng bao cao su trong quan hệ tình dục. Cả nam giới và phụ nữ sẽ chấp nhận dùng bao cao su nếu họ được bạn tình thuyết phục một cách có văn hoá và kiên quyết. Thậm chí bạn có thể từ chối không quan hệ tình dục với bạn tình nếu thấy không an toàn.

- Luôn luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục (dương vật – âm đạo, dương vật - hậu môn)

- Thủ dâm (tự mình kích thích các vùng nhạy cảm của bộ phận sinh dục để đạt khoái cảm tình dục mà không cần giao hợp). Hành vi này là hoàn toàn không có hại cho sức khoẻ.

- “tình dục không giao hợp” là các động tác làm cho cả hai bên đạt tới cực khoái mà không có giao hợp và không tiếp xúc với máu, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo.

2. Dùng bao cao su trong quan hệ tình dục: Luôn luôn sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ tình dục đường dương vật – âm đạo, dương vật - hậu môn. Bao cao su sẽ trách cho bạn nguy cơ nhiễm HIV và các bệnh lây qua đường tình dục. Bao cao su còn giúp bạn phòng ngừa có thai ngoài ý muốn.

Thanh thiếu niên chưa kết hôn và những người (cả nam và nữ) làm việc ở xa nhà Không nên quan hệ tình dục.

3. Dùng bơm kim tiêm và các dụng cụ xuyên da đã khử trùng:

Nguyên tắc cơ bản:

- Không dùng chung bơm kim tiêm hoặc dụng cụ y tế với bất cứ ai nếu không được khử trùng

- Như đã nêu, HIV sẽ chết nhanh trong nước sôi 100 độ C

- Biện pháp đơn giản để khử trùng là luộc sôi bơm kim tiêm hoặc dụng cụ y tế trong 20 phút kể từ khi nước sôi

- Dùng bơm kim tiêm riêng cho mình và khử khuẩn bằng cách luộc sôi 20 phút trước khi dùng. Ta có thể mang theo bơm kim tiêm sạch này khi đến tiêm ở các cơ sở y tế.

- Mua bơm kim tiêm đã khử trùng dùng một lần rồi bỏ đi. Loại này sẵn có bán tại các hiệu thuốc, bệnh viện. Nhớ kiểm tra vỏ bọc ngoài của loại này, không dùng bơm kim tiêm đã bị rách túi bọc ngoài.

- Nếu đi đến các cơ sở y tế để tiêm chích, châm cứu, nhổ răng, khám phụ khoa, mổ xẻ…Ta có thể chủ động hỏi và yêu cầu cán bộ y tế dùng bơm kim tiêm hay dụng cụ y tế đã được khử trùng đúng cách.

4. Dùng riêng các đồ dùng cá nhân có thể dính máu: Không nên dùng chung với người khác đồ dùng có thể dây dính máu như: lưỡi dao cạo, bàn chải đánh răng, thậm chí với người trong gia đình bạn.

7. Tránh nguy cơ lây nhiễm HIV qua truyền máu:

- Tốt nhất là không nhận máu truyền nếu không cần thiết.

- Nếu bạn buộc phải truyền máu thì phải hỏi xem máu đó đã được xét nghiệm HIV chưa. Tuy vậy, cũng có một tỷ lệ rất nhỏ người cho máu mới nhiễm HIV, mặc dù máu đã được xét nghiệm nhưng chưa phát hiện được tình trạng nhiễm (Thời kỳ cửa sổ). Sẽ an toàn hơn nếu ta truyền máu tự thân hoặc nhận máu cùng nhóm của người thân trong gia đình không bị nhiễm HIV (biết được qua thử máu).