Thời điểm  xuất  hiện HIV.

Trong  vài năm  gần  đây ,   ngừơi ta  không những có thể  phát hiện  sự HIV  hiện diện  trong   mẫu máu hoặc huyết tương , mà  còn  có  thể  xác định ra  từng  phân typ virus .

Khi nghiên cứu   các phân typ virus  của  một  số trừơng hợp đầu tiên  nghi  nhiễm HIV còn  lưu giữ  mẫu nghiệm  có thể  giúp  ta  hiểu được   thời điểm HIV  xuất hiện  đầu tiên   cũng như    tiến  hoá  sau này .

Có   3 tình  huống  HIV  sớm nhất  mà ta biết đựơc :

1. 1  mẫu bệnh   phẩm huyết  tương  lấy năm 1959 từ   người ngừơi đàn  ông  sống tại Cọng hoà Dân chủ  Congo hiện nay .
2. Tìm thấy HIV  trong   mẫu bệnh phẩm mô  của 1 thanh niên  Mỹ chết  tại St. Louis vào năm  1969.
3. Tìm thấy HIV trong  mẫu bệnh  phẩm  mô của  1  thuỷ thủ  ngừơi Na-uy  chết  khoảng  năm 1976.

Kết  qủa  phân tích  năm 1998  từ   mẫu bệnh  phẩm huyết tương   lấy năm 1959   cho thấy HIV-1  đựơc   du nhập vào  con người   khoảng năm 1940  hoặc  đầu  những năm 1950 , tức  là  còn sớm   hơn  so với   tính toán trứơc đây . Cũng từ   mẫu bệnh phẩm này , có nhà  khoa học  khác  cho kết  quả  còn  xa  hơn nữa, thậm chí  vào cuối thế kỷ  19 .

             Tuy nhiên , đến tháng  giêng năm  2000, Bette Korber  của phòng thí nghiệm  quốc gia  Los Alamos , trình bày  kết  qủa của  1 nghiên cứu mới  tại Hội nghị  về  các bệnh Retrovirus và nhiễm trùng cơ  hội lần thứ 7 ,  lại cho rằng  ca nhiễm HIV-1 đầu tiên  xảy ra  vào khoảng  năm 1930 ( xê dịch 15 năm ) tại Tây Phi .  Con  số 1930  ứơc tính dựa  vào một  mô hình  tiến  hoá của HIV  chạy trên siêu máy  tính Nirvana .  Nếu  ứơc tính này đúng , có nghĩa là  HIV đã có  từ    trứơc , trứơc  những  kịch bản  mà các thuyết  đề  ra (như  thuyết  vaccin  OPV  và thuyết âm  mưu ) .

Nơi xuất  hiện .

Câu hỏi  về  tính chính xác là HIV được  truyền  sang ngừơi  tại nơi   nào , và  từ khi nào “ vụ  dịch “ chính thức  nổ   ra ,  vẫn còn đựơc tranh luận  ráo riết .  Có người   cho rằng , quả là nguy hiểm  khi cố tìm ra câu  trả lời ,  bởi vì trong  quá khứ  ngừơi vô tội  hoặc một nhóm ngừơi nào đó  thường bị  đổ tội  gây bệnh AIDS . Tuy nhiên , các nhà khoa học vẫn   kiên trì  tìm  nguồn gốc  thực  sự của  HIV , bởi  vì   đa số đều  nhất trí là   cần  phải hiểu rõ  virus  , và dịch tể  học của nó  thì  mới  phòng chống được .

Vai trò của  Haiti

Vụ dịch AIDS  tại Haiti   được   đưa ra ánh sáng   vào  đầu   những  năm  1980 ,  cũng    cùng thời điểm  với   những  ca bệnh đầu tiên được phát  hiện.   Theo sau  việc phát hiên   một  số   ngừơi gốc  Haiti   bị  ung thư Kaposi   và những  bệnh   có  liên quan đến AIDS , báo chí và sách  vở  y  học   bắt  đầu  tung tin  là  AIDS phát xuất từ Haiti  , và người  gốc  Haiti   là nguyên nhân  của  dịch  AIDS tại Mỹ .

Luận điệu này , tuy  không  có bằng chứng  vũng  chắc, lại càng làm  nóng  lên  sự   phân biệt chủng tộc vốn có  sẵn tại Mỹ , và vì   thế  nhiều ngừơi gốc Haiti   bị  phân   biệt  đối xử  và kỳ thị  nặng nề. Nhiều ngừơi bị   mất việc,  vì  ngừơi ta cho rằng  họ là  1  trong 4 thành phần trong “câu  lạc bộ  4 H”   Homosexual, hemophiliacs ,  heroine-user , Haitian )  có nguy cơ   bị mắc AIDS cao .

Trong  khung cảnh  dễ kích  động  vì  lời  buộc tội và  đầy thành kiến   liên quan đến HIV  và AIDS trong những năm đó  đã làm cho  việc nghiên cứu   và trình bày   các kết qủa nghiên cứu  dịch tễ học khác quan , không bị   ảnh hưởng của  chính trị  được .   Trong nhiêu năm  trời ,  mối liên hệ   giữa  Haiti   và  dịch AIDS  tại  Mỹ  không  đựơc  ai đụng  tới .

Tuy nhiên , vào tháng 3/2007 ,  tại   hội  nghị  bệnh   nhiễm trùng cơ hội  và  Retrovirus   lần thứ 14  tổ  chức tại Los Angeles , các  nhà  khoa  học đưa ra  bằng chứng  dựa trên  phân tích  di truyền  122  mẫu nghiệm  (được lưu  mẫu từ trứơc)   HIV-1  nhóm M , phân typ B (  là chủng  thừơng  gặp nhất  tại Mỹ  và Haiti )  cho thấy rằng   chủng   virus này   chắc chắn   đã đựơc  mang đến Haiti   từ  châu Phi,  chỉ do 1 người  duy nhất   vào khoảng năm 1966 , thời điểm   có  nhiều ngừơi  Haiti  sang  Congo làm việc  và  sau đó  về  nước .

Phân tích di truyền   sau đó  cũng cho thấy   là virus lây lan  lặng lẽ từ ngừơi này  sang người khác  trên  đảo này , trứơc khi được lan truyền  vào  nứơc Mỹ, và lần này  chắc cũng   do 1  cá thể duy nhất   vào  1 thời điểm   giữa   giai đoạn  1969  và 1972.

Từ thời điểm   này trở   đi , dịch AIDS  phát triển khá nhanh ,  lây  truyền  bên trong và  giữa  Mỹ với Haiti ,  và   toàn cầu  làm cho   ta không  lần ra  được  nơi đầu tiên  xuất phát bệnh này .

Du lịch

Du lịch   quốc nội và quốc tế  rõ ràng  đã đóng 1  vai trò  chính  trong  sự lây  lan  ban đầu  HIV . Tại Mỹ  sự  bùng nổ du lịch quốc tế của thanh niên cọng với cuộc  "cách mạng"   của giới đồng tính  vào  những năm   cuối thập kỷ 70   và đầu thập kỷ 80 thế kỷ trứơc    đã đóng   vai trò quan trọng trong việc làm virus  lây lan  nhiều nơi .  Tại  châu Phi , chắc chắn  virus  đã  đựơc lây lan theo  lộ trình của các  xe tải  đi qua  các  đô thị   và làng mạc  tại châu lục này .   Tuy nhiên ,  điều  này  không  có nghĩa là một  số vụ    dịch  bùng  phát   tại   một  số nứơc châu Phi   hoàn toàn là  do   ngừơi  châu Phi  bị  nhiễm virus   tại chỗ ,  mà còn do  những ngừơi  bị nhiễm từ  nước  ngoài  về . Tiến trình lây nhiễm  của đại dịch  toàn cầu  này  quá   phức  tạp , cho nên không thể  qui  đó  là  do  một  người  hay một nhóm nào cả .

Những năm  đầu  của  vu  dịch  ngừơi ta  nói nhiều đến   1 người tạm gọi là  bệnh nhân  Zero ,  là  mấu chốt của  1  « kịch  bản lây truyền «   phức tạp   do  Bs William Darrow  và  các đồng nghiệp tại CDC  ( Mỹ )  đề ra .   Nghiên cứu  dịch tể học của họ   chứng minh cách mà  1  bệnh nhân O (sau đó báo chí gọi sai đi thành bệnh nhân Zero )  đã truyền   HIV cho  nhiều bạn tình,  rồi những  ngừơi này  lại   truyền  cho  ngừơi khác  và chẳng bao lâu   sau đó làm  lây lan virus  ra khắp thế giới .  Một nhà báo  tên Randy Shilts,  sau đó viết  1  bài  báo dựa  trên  nghiên cứu  của Darrow  ,  và cho biết  bệnh nhân Zero  đó có tên  là Gaetan Dugas, là 1  tiếp viên hàng  không ngừơi Canada,  là ngừơi  có tình dục  đồng giới nam. Trong nhiêu năm , Dugas  bị   coi là  người làm lây lan HIV  cho  hàng  loạt ngừơi khác  và là  ngừơi  đầu tiên  gây nhiễm  HIV trong cọng  đồng ngừơi tình   dục  đồng giới nam . Tuy  nhiên, 4  năm sau khi  Shilts công bố  bài  báo, thì Bs . Darrow  rút lại    nghiên cứu , thừa nhận  rằng phương pháp nghiên cứu  sai  và  Shilts  đã  hiểu  sai   kết qủa nghiên cứu .

Trong   khi Gaetan Dugas  là 1  nhân vật có thực  và  sau đó chết vì AIDS ,  thì  bệnh nhân Zero chỉ là  1 câu chuyện  đầy  huyền hoặc và làm cho  nhiều ngừơi  sợ  hãi . HIV  tại Mỹ  lúc đầu  lây lan trong cọng  đồng  tình dục  đồng giới  nam, nhưng    thực ra tình trạng này đã xảy ra   với qui mô  lớn   nhiều  năm rồi , có lẽ trứơc lúc  Dugas làm tiếp viên  khá lâu .  

Sử dụng ma túy

Những năm từ  1970 trở đi , giới nghiện  ma túy  chuyển  sang chơi ma túy  bằng đừơng tiêm .   Hiện nay , có  khỏang  10-15 triệu người tiêm chích  lén lút  trên tòan thế giới  , và con số này  mỗi ngày càng tăng   khi heroin    đựơc  sản  xuất  nhiều hơn  tại các khu vực như Mexico , Columbia , các nứơc thuộc Liên xô  cũ, Afghanistan  . Thêm vào đó  , sự  ra đời  của  bơm  kim tiêm  nhựa giá rẻ ,  sử dụng một lần   đã  tạo  điều kiện  cho ngừơi nghiện  ma túy   tiêm chích    dễ dàng   tại  các  tụ  điểm tiêm chích ,  tạo  ra một phương thức lây truyền  mới    phổ biến tại nhiều  nứơc   nhất là  những nứơc tại vùng Đông nam Á.