Sáng sớm, cha con ông Mai Văn Hiền, ở ấp Thới Phong A, thị trấn Thới Lai, Cờ Đỏ - Cần Thơ đã có mặt ở cửa hiệu bán sách Mai Xuân tại chợ Ô Môn. Ông Hiền tâm sự: "Tôi có ba đứa con, năm nay đứa lớn vào lớp 7, đứa kế lớp 4 còn con út cũng vào lớp 1. Gia đình tôi thuộc diện khó khăn trong xã, chỉ có 2 công ruộng nhưng ráng lo cho các cháu đi học. Thu hoạch lúa hè thu cả tháng nay rồi nhưng lúa vẫn còn chất đống trong nhà, chưa bán được hột nào. Năm học mới đã tới, năm nay giá sách vở tăng vùn vụt mà lúa thì ế ẩm quá. Hôm qua, tôi phải đi vay người hàng xóm 1 triệu đồng để đi sắm sửa cho các cháu tựu trường, chừng nào bán được lúa thì trả lại. Trong cửa hàng sách, ông Hiền cho biết: Sáng nay, nội tiền mua tập sách, áo đã ngốn hơn 1 triệu đồng, tương đương với 13 giạ lúa chưa kể tiền đóng học phí".

Bà Tô Thị Mai Xuân, chủ cửa hàng bán sách Mai Xuân cho biết: Hơn tuần nay có rất nhiều phụ huynh ra đây mua tập, sách cho con đều giật mình với giá sách. Năm nay giá tập, sách tăng tới 10% nhưng vẫn phải “cắn răng” chấp nhận. Hiện tại, bộ sách giáo khoa cấp I giá từ 68.000 – 112.200 đồng/bộ, còn sách dành cho học sinh cấp II 108.300 – 141.000 đồng/bộ. Như vậy, lo cho một đứa con học cấp I tốn khoảng 20 giạ lúa, còn cấp II phải tốn 35 giạ lúa so với thời điểm giá lúa hiện nay.

Tại cửa hàng sách Mai Xuân tôi thấy có 2 chị em đến mua sách nhưng trong túi chỉ có 100 ngàn đồng không đủ mua được 2 bộ sách, ra về đứa chị vẻ mặt buồn so. Tôi đã tìm đến tận nhà hai chị em này, trước mắt tôi là một căn nhà rách nát và người cha mù không thể lao động được, mẹ thì mất sớm do chứng bệnh ung thư để lại cảnh “gà trống nuôi con”. Anh Trần Văn Đèo, cha của hai đứa con là Trần Văn Lớn năm nay vào lớp 8 và đứa em là Trần Thị Mai học lớp 6 ở ấp Thới Thuận, xã Thới Thạnh – Cờ Đỏ, cả hai đều học ở trường THCS Thới Thạnh.

Anh Đèo cho biết: Lúc trước tôi còn lành mạnh đi làm thuê, làm mướn có tiền lo cho hai đứa con ăn học, còn bây giờ không thể lao động lấy tiền đâu lo cho chúng nó. Tôi kêu đứa lớn nghỉ học đi làm mướn lấy tiền nuôi đứa em ăn học nhưng không đứa nào chịu nghỉ tôi không biết làm sao. Năm rồi hai đứa đều là học sinh khá đã được nhà trường giảm một phần học phí. Trước sự khó khăn của gia đình, tôi tặng cho em Trần Văn Lớn một bộ sách giáo khoa để khích lệ em tiếp tục con đường học vấn. Còn em Trần Thị Mai cho biết: “Dù nghèo nhưng em sẽ cố gắng học thật giỏi, ước mơ của em là làm cô giáo”.

Chúng tôi về huyện Châu Phú (An Giang), nơi có nhiều phụ huynh thấp thỏm lo âu về việc chưa chuẩn bị đầy đủ hành trang cho con đến lớp. Chị Nguyễn Thị Ngọc Liền, xã Bình Phú tâm sự: Gia đình thu hoạch 1 ha lúa được gần 1 tháng. Đón ghe hoài bán không được. Con gái lớn Ngô Thị Bích Thuỷ năm nay vào lớp 12, nhà cách xa trường hơn 13 km nên phải sắm xe đạp. Cùng cảnh ngộ với chị Liền, anh Nguyễn Văn Nóc, xã Bình Chánh cho biết: Gia đình làm được 4 công, thằng Phát chuẩn bị ra trường huyện học lớp 10. Để giảm bớt gánh nặng cho cha mẹ mùa hè nó đi làm thuê được trên 1 triệu đồng nhưng các chủ lúa chưa trả vì lúa bán không được. Mấy ngày nay, tôi mua tập, vở chịu và ra mượn xe đạp của chú út cho nó đi học. Cầu trời những ngày tới bán được lúa sẽ mua cho con bộ đồ.

Em Nguyễn Hoàng Anh, lớp 3A, Trường tiểu học “A” Bình Chánh hồn nhiên nói: “Cháu đòi mẹ mua cho quần áo mới và cặp sách mới đi học nhưng mẹ im lặng rồi la cháu". Cầm bộ quần áo cũ trên tay, cháu Hoàng Anh thỏ thẻ: "Áo đã rách tay rồi mà mẹ chưa mua”. Chị Thọ nhìn tôi bảo: Mấy ngày nay, bán lúa chưa được, các thương lái thường đo đủ lúa mới cho giá. Các giống gạo ngon như OM 2514, OM 2517 còn bán được chứ giống IR 50404 không ai thèm hỏi. Lái thì lâu lâu mới có một người mua, khó khăn quá.

Nông dân ĐBSCL đa phần sống nhờ vào hạt lúa, nhưng việc tiêu thụ lúa gặp khó khăn đã ảnh hưởng trực tiếp không chỉ đến đời sống mà còn đến việc học tập của các em ngay đầu năm học mới.