Trong đợt tiếp xúc cử tri vừa qua, cử tri tỉnh Bình Dương kiến nghị: “Đề nghị Bộ Tư pháp nghiên cứu quy định bắt buộc tất cả công dân Việt Nam chuẩn bị kết hôn phải xét nghiệm HIV/AIDS nhằm hạn chế tình trạng lây lan và truyền bệnh”. Vấn đề này được Bộ Tư pháp có văn bản trả lời, như sau:
Theo quy định tại điều 10 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 có 5 trường hợp pháp luật cấm kết hôn, là: Người đang có vợ hoặc có chồng; Người mất năng lực hành vi dân sự; Giữa những người cùng dòng máu về trực hệ, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; Giữa cha mẹ nuôi với con nuôi, giữa người từng là cha mẹ nuôi với con nuôi, bố chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, bố dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng; Giữa những người cùng giới tính. Trong đó, trường hợp cấm “người mất năng lực hành vi dân sự” kết hôn do người mất năng lực hành vi dân sự không thể tự thể hiện bằng ý chí, sự tự nguyện của mình trong việc kết hôn.
Theo quy định tại Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10-7-2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài và Nghị định số 69/2006/NĐ-CP ngày 21-7-2006 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 68/2002/NĐ-CP, người xin đăng ký kết hôn phải có giấy xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền của Việt Nam hoặc nước ngoài cấp chưa quá 6 tháng, tính đến ngày nhận hồ sơ, xác nhận hiện tại người đó không mắc bệnh tâm thần hoặc không mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.
Ngoài ra, theo quy định của Luật Phòng chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) năm 2006 cũng quy định rõ việc chống phân biệt, kỳ thị đối xử với những người nhiễm HIV/AIDS và quyền giữ bí mật riêng tư của những người bị nhiễm HIV/AIDS. Do vậy, không thể quy định việc cấm kết hôn của những người nhiễm HIV/AIDS cũng như việc yêu cầu công dân phải đi xét nghiệm HIV/AIDS trước khi kết hôn.
Tóm lại, quyền kết hôn là một trong những quyền nhân thân cơ bản của công dân, chỉ trong một số trường hợp nhất định được quy định rõ trong các văn bản pháp luật công dân không được quyền kết hôn. Với những người nhiễm HIV/AIDS, khi có yêu cầu được đăng ký kết hôn, cán bộ tư pháp - hộ tịch biết thì cũng chỉ có thể tư vấn cho công dân mà không có quyền can thiệp vào quyết định kết hôn của họ.
