Cái tin này làm mình xót xa. Xót xa cho số phận của những em nhỏ kia. Xót xa vì các em bị tước quyền làm người một cách hết sức bất công. Xót xa và tức giận vì nhiều bậc phụ huynh đã có những hành vi hết sức dã man và đã xâm phạm quyền trẻ em một cách trắng trợn. Thất vọng khi thấy comment bên dưới – tức là của những vị ít nhiều có học, lướt net hàng ngày – cũng khủng khiếp không kém. Đúng là không có kẻ thù nào nguy hiểm bằng sự ngu dốt. Chưa có 1 số liệu hay trường hợp thống kê nào cho thấy có nhiễm HIV thông qua các hành vi giao tiếp, sinh hoạt chung, thậm chí là đánh cắn nhau, kim tiêm đâm (vài trường hợp nhưng còn nhiều tranh cãi). Làm gì mà lo đến mức các em đánh nhau và gây lây nhiễm được cơ chứ. Đánh nhau có chảy máu là trường hợp rất hiếm gặp trong học đường; có chảy máu không có nghĩa là có văng máu sang người khác; văng máu sang người khác không có nghĩa là người khác cũng có vết xây xát sâu; có xây xát không có nghĩa là có máu dính vào đó; và có máu dính vào đó không có nghĩa là có thể bị nhiễm HIV. HIV là một virus vô cùng khó lây (xem phía dưới). Để lây nhiễm cần có thời gian, số lượng HIV đủ lớn, sự gắn kết của HIV vào tế bào, mà không phải tế bào nào HIV cũng dễ dàng gắn vào được và gắn vào được không có nghĩa là xâm nhập vào được trong tế bào và lây nhiễm. Câu chuyện cho thấy sai lầm của nhà nước ta trong tuyên truyền phòng chống HIV trong mấy chục năm qua (bảo người ta sợ rồi bây giờ bảo người ta đừng sợ nữa sao mà khó thế); sự thất bại của các trung tâm nuôi dưỡng trẻ mồ côi; và sự vi phạm nghiêm trọng quyền riêng tư của người có HIV.

Tôi kể chuyện về một phòng xét nghiệm HIV ở bên này: không ai dùng găng tay khi làm tư vấn, khi bắt tay khách hàng; nhân viên tại phòng khám có cả người nhiễm HIV công khai và mọi người sinh hoạt ăn uống chung, đi chơi cùng nhau như người trong gia đình. Tại một HIV/AIDS clinic nơi tôi làm tình nguyện, không ai dùng găng tay kể cả bác sĩ, y tá, trừ khi khám/sờ vào người bệnh là phải dùng theo nguyên tắc chung của khám bệnh. Mọi người đều bắt tay bệnh nhân với một thái độ cực kỳ thoải mái. Biết mô tả thế nào nhỉ? HIV và AIDS đã quá đỗi bình thường và ít ai còn sợ nó nữa. HIV ít nguy hiểm hơn rất nhiều bệnh lây nhiễm khác, ví dụ như virus viêm gan B, C. Năm 2005, khi tôi ở Kenya, kỳ thị liên quan đến HIV không phải là vấn đề lớn ở nước này mặc dù tỉ lệ nhiễm HIV ở Kenya khi ấy vào khoảng 16%. Cái người dân sợ nhất lại là sốt rét.

Trong tay tôi hiện có một số nghiên cứu và review về khả năng lây nhiễm HIV qua sinh hoạt tình dục ở các cặp vợ chồng có 1 người nhiễm HIV (discordant couples), xác suất nhiễm HIV trong quan hệ tình dục nam- nữ vào khoảng 0.0011 per sex act (Gray et al., 2001) tức là trong 1 ngàn lần quan hệ tình dục mới có 1 lần làm lây nhiễm. Đây là một nghiên cứu nổi tiếng thực hiện tại Uganda của trường đại học Johns Hopkins. Một số nghiên cứu khác thực hiện tại Thái Lan và Châu Phi cũng cho thấy khả năng lây nhiễm trong khoảng .001 đến 0.004. Xác suất lây nhiễm trong quan hệ tình dục nam-nam được ước tính vào khoảng 0.01 (tức là 1 trên 100 lần quan hệ tình dục giữa 1 người có và 1 người không có HIV). Đó là các trường hợp không dùng biện pháp bảo vệ gì. Còn nếu dùng bao cao su đúng cách thì khả năng phòng tránh lây nhiễm gần như tuyệt đối – effectiveness của bao cao su là 95%.

Sáng nay, Peter kể chuyện ông ấy yêu cái lớp học về social change như thế nào và ổng có nói đến cái ý the fear within trong HIV stigma. Thấy nó y chang cái tình cảnh HIV ở Việt Nam ta hiện nay.

Tham khảo:

Gary et al. 2001. Probability of HIV-1 transmission per coital act in monogamous, HIV discordant couples in Rakai, Uganda. The Lancet, Vol. 357, Apr 14, 2001.

Boily et al. 2009. Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review of meta-analysis of observational studies. Lancet Infect Dis, Vol.9, Feb 2009.

Mastro et al. 1996. Probabilities of sexual HIV-1 transmission. Journal of AIDS, Issue 9, Suppl A.

Pinkerton. 2008. Probability of HIV transmission during acute infection in Rakai, Uganda. Journal of AIDS Behavior: 12: 677-684.