Tham vấn HIV: Mỗi nơi mỗi kiểu
Tại phòng
xét nghiệm HIV của Bệnh viện (BV) Da Liễu TP.HCM, tình hình cũng không
mấy "sáng sủa". Phòng tư vấn và lấy mẫu máu xét nghiệm nằm chung dãy
hành lang khám chữa bệnh đông đúc với hàng trăm người đang chờ khám.
Hỏi nhỏ BS ở phòng khám bệnh về nơi xét nghiệm HIV, chị vội vã chỉ sang
phòng bên, nhanh tay kéo chiếc cửa kính ngăn cách tôi và phòng khám, cứ
như tôi sẽ truyền ngay bệnh sang cho chị.
Việc vận động tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện không thể đạt kết quả
nếu chỉ có những khẩu hiệu
Tại phòng
tham vấn, một nam nhân viên ậm ờ cho qua chuyện khi tôi trình bày và
hướng dẫn qua loa về thời gian xét nghiệm máu để phát hiện HIV. Khi tôi
hỏi thêm về cách phòng tránh HIV, anh này cau có: "Phải mang bao cao
su. Anh có cách gì khác nói cho tôi nghe thử". Thế là xong buổi tham
vấn. Đến đây, tôi hiểu vì sao những người vào tham vấn trước tôi đều
bước ra khỏi phòng với vẻ mặt hoang mang đến tội nghiệp.
Duy chỉ có
Trung tâm tham vấn, xét nghiệm HIV ở số 71 Võ Thị Sáu, Q.3, TP.HCM là
nơi chúng tôi được tiếp đón niềm nở. Nhân viên nữ tên Yến luôn nở nụ
cười chia sẻ khi tôi trình bày, luôn động viên tôi nên xét nghiệm để an
tâm cho những kế hoạch tiếp theo của cuộc sống. Chị còn tư vấn, hướng
dẫn cặn kẽ cho tôi những kiến thức nhỏ nhặt nhất về cách phòng tránh
HIV, đưa tôi số điện thoại để tiện liên lạc. Chị mạnh dạn nhận lại
chiếc khăn giấy tôi vừa lau tay để bỏ vào thùng rác.
Phòng xét nghiệm tự nguyện: vắng lặng
Là người có
nhiều năm gắn bó với công tác này, thạc sĩ Lã Thị Lan, Phó giám đốc
Trung tâm phòng chống HIV/AIDS Hà Nội, cho rằng cái khó nhất đối với
công tác phòng chống HIV/AIDS là sự kỳ thị của cộng đồng. "Thậm chí,
nhiều lần chúng tôi đến tận xã để truyền thông cho phụ nữ mang thai và
đem theo cả ê kíp làm xét nghiệm tại chỗ, nhưng cả xã chỉ có năm người
dám xét nghiệm. Họ sợ dân làng dị nghị, cho rằng người làm xét nghiệm
là kẻ ăn chơi, lăng loàn...".
Có lẽ cũng
vì vậy mà các trung tâm thực hiện tư vấn, làm xét nghiệm HIV tại Hà Nội
vắng như chợ chiều vì "thân chủ” chưa vượt qua được rào cản dư luận.
Chúng tôi đến Trung tâm Tư vấn sức khỏe cộng đồng, 132 Quan Nhân, Nhân
Chính, Q.Thanh Xuân vừa lúc nhân viên ở đây tư vấn cho một người mẹ có
con đi làm xét nghiệm HIV. Bà phát hiện tờ hẹn lấy kết quả xét nghiệm
trong túi áo cậu con trai ngoan hiền, học giỏi của mình và theo số điện
thoại ghi trên phiếu, bà thực sự choáng váng khi biết đó là trung tâm
tư vấn, xét nghiệm HIV. Tuy nhiên, không phải ai cũng mạnh dạn như cậu
học sinh ấy. Sợ người khác kỳ thị, những người có nguy cơ nhiễm HIV
thường từ chối xét nghiệm. Hiện tại, trung bình mỗi ngày Trung tâm 132
Quan Nhân chỉ tiếp nhận năm-sáu người xin tư vấn.
Trung tâm
Tư vấn số 5 Nguyễn Quý Đức, Q.Đống Đa cũng ở tình trạng tương tự với
khoảng năm người đến tư vấn/ngày, cao điểm thì khoảng... chín người.
Theo các cán bộ Trung tâm, do không bắt buộc phải nói tên, tuổi nên khi
xác định có HIV, việc liên hệ với người nhiễm để họ quay trở lại là
rất khó khăn.
Không thể "vô tư"
Hiện nay,
ngoài những phòng khám tư nhân hay BV bắt buộc người bệnh làm dịch vụ
xét nghiệm HIV thu tiền, tại Hà Nội còn có một hệ thống dịch vụ làm xét
nghiệm tự nguyện không thu tiền của Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Hà
Nội. Bất kỳ ai có nhu cầu đều có thể đến các phòng khám tự nguyện này
để được tư vấn, xét nghiệm miễn phí.
Anh Hoàng
Tân Hiến, nhân viên của một công ty in tại Q.1, TP.HCM, kể: Khi biết
người có quan hệ với anh đã bị nhiễm HIV, anh gần như sụp đổ, dù trong
những lần quan hệ đó anh đều có mang bao cao su. Nỗi lo này ám ảnh anh
suốt hai tháng trời, nhưng đi xét nghiệm - dù miễn phí - anh vẫn không
dám. Cuối cùng, anh quyết định điện thoại đến trung tâm tham vấn và xét
nghiệm HIV Ánh Dương - TP.HCM và đã được khuyến khích đến xét nghiệm.
May mà kết quả xét nghiệm của anh âm tính.
Theo ông
Nguyễn Văn Tuấn, một chuyên viên tư vấn HIV tại TP.HCM, điều đáng lo
nhất là nỗi sợ hãi trong chính bản thân những người có nguy cơ bị nhiễm
HIV, nhất là những người có sử dụng kim tiêm, quan hệ tình dục không an
toàn... nhưng họ lại không dám đi làm xét nghiệm vì sợ sẽ phát hiện bị
nhiễm HIV. Sự né tránh này chính là nguyên nhân đưa đến nguy cơ lây lan
mạnh nhất , vì họ cứ tiếp tục sống "vô tư, hồn nhiên" mà không có các
biện pháp phòng ngừa cho người thân, cho bạn tình.
|
Chưa đến 10% người xét nghiệm phát hiện nhiễm HIV
Khảo
sát tại bảy phòng tư vấn và xét nghiệm tự nguyện trên địa bàn Hà Nội
cho thấy: có 4.633 khách hàng đến tư vấn, 4.033 trường hợp làm xét
nghiệm. Qua đó, phát hiện 397 trường hợp dương tính với HIV, chiếm
9,84%. Tỷ lệ người nhiễm HIV là nữ đang có chiều hướng gia tăng và chủ
yếu là do lây qua đường tình dục, trong đó có gần 90% ở độ tuổi 20-40.
Việc đi làm xét nghiệm sớm khi có dấu hiệu nghi nhiễm HIV là cực kỳ
quan trọng trong công tác điều trị, nếu không may họ nhiễm HIV sau này.
|
Cát Nguyệt-Mai Tâm
