Cuộc đời rộng lớn vô cùng và con người phức tạp đến kỳ dị. “Có nhiều hiện tượng kỳ lạ trên thế giới này, nhưng chẳng có chi kỳ lạ như con người” (Saikaku). Và, một vĩ nhân nào đã nói câu danh ngôn này nhỉ? Tôi quên mất. Đại khái là: “Khi tôi càng hiểu rõ con người, tôi lại thương con chó”. Có lẽ, khi ta đã làm con người thì ta buộc phải quan tâm tới hiện thực ấy.

Có những người quen biết, ta rất cảm tình và tin tưởng vào họ. Rồi một ngày nào đó, ta không ngờ họ hại ta như thế đấy. Họ “nổ” ra ngay những đòn ác hiểm để nhận ta chết chìm. Nếu không chết chìm thì ta cũng ngạt thở suýt chết. Và, những điều tệ hại này xảy ra không phải là hiếm. Đời người, ai cũng ít nhất một lần gặp phải và tức tối tới già.

Đối với riêng tôi, những người ác xấu ấy, tôi loại ra khỏi trí nhớ ngay lập tức. Lý do họ không tốt, vì thế luôn phải đề phòng.

Dĩ nhiên, sống ở đời ta phải cố gắng phân biệt được người tốt và kẻ xấu. Đó chỉ là nói dễ dàng trên lý thuyết, còn trong thực tế cuộc sống, điều này quả thật không hề đơn giản.

Thế nên, ta buộc phải cẩn thận và quyết liệt đối với kẻ xấu. Người xưa vẫn nói “cẩn tắc vô ưu” là một kinh nghiệm quí báu phải tâm niệm. Con người không phải được Tạo hóa làm bằng thủy tinh trong suốt để thấy ruột gan của họ. Con người được làm bằng da thịt nên không tài nào mình thấy được bên trong. Phải cẩn thận. Luôn phải cẩn thận. Ma ma phật phật lẫn lộn quanh ta.

Khi lớn rồi, già rồi thường ta mới vỡ ra điều ấy một cách chua chát. Nhân tình thế thái bạc trắng hơn vôi. Lòng người đen hơn than đá.

Với kinh nghiệm bản thân, tôi luôn đề phòng những kẻ mở miệng tuôn trào nhân nghĩa, dập dìu đạo đức. Mồm ngọt xớt như mía lùi. Tôi linh cảm có mũi dao giấu sau lưng họ.

Việc này đâu chỉ một mình tôi thất vọng như thế. Còn nhớ có hôm, tôi hỏi chị hàng xáo nghèo khổ cùng xóm: “ Ủa, cái ông ấy quần áo đàng hoàng, nhà cửa sang trọng, miệng mồm đạo đức như thế mà chị ghét à?”. Chị ta trả lời: “Em đâu dám ghét. Em chỉ thù thôi”. Nghe thế, tôi nín thinh.

Chị ta nói đúng. Cái đúng của chị ta quá căng. Cái ông ấy chính tôi cũng ghét nhưng chưa đến mức quá căng như thế. Chắc hẳn chị ta đã vấp phải đắng chát của ông ta rồi.

Khi ta ghét những kẻ xấu là ta phải thương những người tốt. Không vơ đũa cả nắm được. Không thể cố chấp đứng một phía được. Những người tốt thật sự (khác với những người giả tốt) bao giờ mình cũng thương quí, nể trọng. Nhưng những người tốt thực sự rõ ràng ít lắm. Gặp họ, quen họ, mình cũng chẳng cần phải cẩn thận, chẳng phải đề phòng làm gì. Quen họ, gặp họ đã là một diễm phúc rồi. Ta thật sung sướng vì họ không lắm lời ngon ngọt, họ cứ như đá tảng chất chứa trọng lượng và lan tỏa im lặng. Đó là sự rắn rỏi của lòng tốt. Ta vô cùng biết ơn và cảm phục họ.

Như thế, trong cuộc đời này dẫu quá nhiều kẻ xấu nhưng luôn vẫn còn người tốt. Đó là một sự thật làm ta không nản lòng. Và chính những người tốt ấy, tuy ít ỏi, đã là động lực và lý do cho ta sống vươn lên một cuộc đời đáng sống.

http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/vi-vn/61/158/11/11/11/44064/default.aspx