Lạm
dụng rượu bia cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe
tâm thần với biểu hiện cụ thể như: hoang tưởng, ảo thị, ảo giác, ảo thính, co giật/động kinh; viêm đa khoa thần kinh...

Tối 9.1, trên đường Nguyễn Thị Tú (gần KCN Vĩnh Lộc, TP.HCM), một
nhóm công nhân đang nhậu thả cửa món vịt quay với bia. Một người tên U.
(quê Kiên Giang) khề khà: “Cuối tuần mới được xả hơi mà. Dzô đi anh em!”.

Giữa những lần nâng ly, nhiều người rít thuốc liên tục. Thậm chí, có
người không hút (hoặc chưa kịp hút) thì bị bạn ngửa cổ ra và gí điếu
thuốc vào miệng. Lồng trong mấy câu chuyện tán gẫu là vô số câu chửi
thề. Họ không nể nang gì một cô bạn đi cùng và những người ngồi bàn bên cạnh.

Tâm sự của một... đệ tử Lưu Linh

Trong đám nhậu ấy, chúng tôi để ý đến một thanh niên “tửu lượng” nổi
trội. Đó là N.M, 29 tuổi, ngụ tại một xã vùng rừng núi phía bắc sông La
Ngà thuộc huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận, lên Sài Gòn có việc riêng và
gặp “độ” nhậu.

	Trong những cơn đau đớn, tui tự hứa ngày mai sẽ bỏ rượu. Nhưng ngày mai, tới cữ lại thấy thèm. Xung quanh, nhiều chiến hữu khác cũng đang trung thành với chai rượu, mình đâu dễ bỏ được?.
	M., một “đệ tử Lưu Linh” ở huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận

M. kể, anh làm quen với rượu từ hồi học lớp 6. Lúc đó, M. mới đi học
về và được mấy người bạn của cha mình đưa rượu cho uống thử. Dần dà,
“đô” của M. tăng dần nhưng gia đình không ai hay biết. M. hiện làm nghề
sửa chữa điện tử. Công việc bữa có bữa không, lại quen kiểu làm việc
thủng thẳng nhà nông nên chiều chiều M. đi tìm bạn nhậu hoặc tự “gầy
độ” tại nhà. Rượu cho 5 - 6 người như M. uống thường tính bằng can (10
lít/can). "Nhiều lúc đã thấy mệt trong người, đầu óc ê ẩm nhưng hễ có
chiến hữu mới tới là một tay nâng ly, một tay bụm miệng cố nốc vào”, M. kể.

M. tâm sự tiếp: “Sáng nào tui uống rượu là coi như cả ngày đó không
làm được việc gì. Còn nếu nhậu buổi chiều, tối nằm ngủ đầu nhức như búa
bổ. Rượu hành đau đớn lắm!”. Khi được hỏi sao không bỏ rượu, M. đáp:
“Bạn bè hầu như ai cũng uống. Uống rượu đã là một thói quen lâu năm ở đất này, cai rồi lại... hoàn nghiện thôi!”.

M. cho biết tại nơi anh sinh sống, có không ít người đã chết vì
rượu. Thậm chí, có gia đình ba cha con lần lượt chết vì bị “trúng gió”
sau khi uống rượu say. Bên cạnh đó, một số “đệ tử Lưu Linh” chết vì tai
nạn giao thông hoặc bị ung thư, xơ gan... Còn những trận đánh nhau, cãi
vã giữa vợ chồng, bạn bè liên quan đến rượu thì nhiều vô kể. Cũng có
thầy giáo trẻ uống rượu say rượt vợ chạy khắp xóm. Người vợ đau khổ ấy
đã mấy lần đưa đơn xin ly dị, nhưng rồi thương con thơ dại đành phải cắn răng tiếp tục chịu đựng...

M. bảo mình dù sao cũng thuộc dạng may mắn vì có nghề nghiệp. Còn
nhiều thanh niên cùng làng, cùng xã chủ yếu làm nông hoặc thất nghiệp.
Sáng sáng thường có không ít người “ngồi đồng” ở quán cà phê. Thậm chí,
có những người như anh N. - hàng xóm của M. - có thói quen tìm đến rượu trước khi... đánh răng.

Tiêu tốn tiền của, tích tụ bệnh tật

Theo ông Nguyễn Kim Sơn, Phó giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai, trung tâm thường xuyên tiếp nhận các ca ngộ độc rượu.

Bệnh nhân lứa tuổi thanh niên chiếm đa số trong các trường hợp phải
điều trị. Chi phí cho lạm dụng rượu bia chiếm một phần đáng kể trong
thu nhập của người sử dụng. Theo nghiên cứu của Viện Chiến lược và
chính sách y tế (VCL) - Bộ Y tế, 61% người được hỏi cho biết đã sử dụng
tiền tiết kiệm chi trả cho rượu và gần 50% chi trả cho bia bằng tiền tiết kiệm.

Không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, lạm dụng rượu bia còn khiến
người sử dụng phải chịu những phí tổn cho việc điều trị những bệnh do
lạm dụng rượu bia. Chi phí điều trị cho một ca ngộ độc cấp do rượu, bia
từ vài trăm ngàn đồng đến 3-5 triệu đồng, tùy mức độ. Những phí tổn này
do người đó phải tự chi trả, không được BHYT thanh toán. Chưa kể đến
những phí tổn lớn hơn nhiều khi người lạm dụng bia rượu bị mắc các bệnh
do lạm dụng rượu bia lâu ngày gây nên như bệnh về gan, tim mạch, huyết áp, loét dạ dày...

Lạm dụng rượu bia cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng trực tiếp đến
sức khỏe tâm thần với biểu hiện cụ thể như: hoang tưởng, ảo thị, ảo
giác, ảo thính, co giật/động kinh; viêm đa khoa thần kinh. Theo số liệu
từ một số cơ sở điều trị tâm thần, tỷ lệ bệnh nhân tâm thần do rượu chiếm 5-6% tổng số bệnh nhân tâm thần điều trị. 

Nhậu xong gây án Theo các chuyên gia, khi lạm dụng rượu bia, các chức năng của một bộ phận vỏ não như sự phán đoán, tính tự chủ, ý thức về đạo đức hoàn toàn bị ức chế khiến người uống rượu không làm chủ bản thân, dễ dẫn đến những hành vi nguy hiểm. Dưới đây là các vụ án liên quan tới rượu: * Ngày 20.9.2009, tại khu vực sân khấu của nhà hàng H.V trên đường số 5, P.Tân Tạo A, Q.Bình Tân (TP.HCM) đã xảy ra mâu thuẫn giữa hai nhóm thanh niên (khoảng 10 người, chưa rõ lai lịch) do tranh nhau ca hát trong đám cưới sau khi làm vài “ve”. Nhân viên bảo vệ của nhà hàng đã can ngăn và đuổi số thanh niên trên ra ngoài. Khi ra khỏi nhà hàng, số thanh niên này tiếp tục cãi nhau và dùng cây cừ tràm của nhà đang xây dựng gần đó hỗn chiến với nhau. Hậu quả Nguyễn Văn H. (24 tuổi, tạm trú Q.Bình Tân, bạn của chú rể) bị thương ở đầu và đã tử vong trên đường được đưa đi cấp cứu. * Ngày 21.9.2009, tại nhà ở hẻm 32 Bùi Thế Mỹ, P.Hiệp Tân, Q.Tân Phú (TP.HCM), do mâu thuẫn trong lúc ăn nhậu, Nguyễn H. (42 tuổi, ngụ tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) dùng vỏ chai bia đập bể đâm vào bụng anh Hồ Văn L. (25 tuổi, ngụ Q.Bình Tân) gây thương tích nặng, khiến nạn nhân chết tại bệnh viện sau đó.   Cơ quan CSĐT đang lấy lời khai của Thành * Tối 30.9.2009, Tạ Văn Thành (40 tuổi, tạm trú Q.Tân Bình, TP.HCM) đi làm về, sau đó ra quán thịt thỏ đầu hẻm đường Hoàng Hoa Thám, P.13, Q.Tân Bình, ngồi nhậu. Làm được “vài ve”, Thành về nhà. Tới nhà, thấy con ruột là Tạ Thị Thu T. (6 tuổi) đang ngồi xem tivi không chịu học bài, Thành lôi cháu ra đánh đập dã man, rồi lấy bếp gas ra châm lửa đốt chân cháu T. Cháu T. vùng bỏ chạy, Thành rượt theo bắt được, cầm vành tai con mình nhấc bổng lên cao, rồi quăng mạnh cháu T. xuống đường khiến cháu bất tỉnh… Tại trụ sở công an, Thành tỏ ra ăn năn nhưng đã quá muộn, phải chịu bắt giam với tội: “Ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình”.   Cháu T. bị bỏng ở chân do cha ruột của mình châm lửa đốt - Ảnh: Đ.Huy * Ngày 24.10.2009, tại quán ăn lề đường trước số 59/6B ngã tư Lê Văn Thọ - Cây Trâm, P.11, Q.Gò Vấp (TP.HCM), Nguyễn Thanh T. bị Phạm Văn H. dùng dao đâm vào bụng gây thương tích và đã chết trên đường đi cấp cứu. Trước đó, T. ngồi nhậu tại quán trên thì xảy ra mâu thuẫn với H. ngồi bàn kế bên. Được chủ quán căn ngăn, T. bỏ về, khoảng 15 phút sau, T. quay lại đem theo 1 con dao cùng 1 dùi cui tiếp tục gọi bia uống và gây gổ với H., sau đó H. đã gây ra việc trên. * Ngày 11.11.2009, trước nhà số 227/24 Nguyễn Văn Tăng, P.Long Thạnh Mỹ, Q.9 (TP.HCM), do mâu thuẫn trong lúc ăn nhậu, Lê Duy T. (21 tuổi, tạm trú Q.9) đã dùng dao đâm nhiều nhát vào người Nguyễn Minh T. (28 tuổi, ngụ Q.4) khiến T. bị trọng thương và đã tử vong không lâu sau đó. * Ngày 13.11.2009, tại nhà số 2C, tổ 3, KP3, P.Tân Hưng Thuận, Q.12 (TP.HCM), Lương Phi H. (tạm trú nhà trên) bị một nhóm thanh niên khoảng 10 người dùng mã tấu chém nhiều nhát vào người gây thương tích nặng và H. đã chết trên đường đi cấp cứu. Đàm Huy (tổng hợp)

Như Lịch - Liên Châu

Như
chuyện 9 thanh niên nông thôn ở An Giang tử vong ngay khi nhậu rượu đế
có độc chất xảy ra chưa lâu, nghe qua ai cũng khiếp, kể cả những “bợm nhậu”, nhưng rồi sau đó người ta lại uống tiếp, nhất là thanh niên.

 GS-TS Võ Tòng Xuân - một người rất quan tâm đến sức khỏe của thanh
niên nông thôn Nam Bộ - mới đây đã than trong một cuộc họp: “Mỗi khi
lên lớp, nhìn thấy sinh viên mình bây giờ sao mà bé nhỏ về dáng vóc,
yếu ớt về sức khỏe đến như vậy! Chuyện thanh niên nông thôn Nam Bộ nhậu
nhẹt đã thành một vấn nạn đau lòng. Làm sao để dừng chuyện đó lại?”.
Quả thật, không dễ “hãm” đà lao tới của “con tàu say” (chữ dùng của thi
hào Rimbaud)! Nhưng không thể không chặn lại, vì nó ảnh hưởng rất lớn
đến sự phát triển của nòi giống, nó làm tổn thương không chỉ một, mà nhiều thế hệ.

Tôi nghĩ, cần có một chương trình quốc gia để tìm hiểu về những
nguyên nhân trực tiếp, gián tiếp dẫn đến tệ nạn uống rượu, tạm khu biệt
ở thanh niên nông thôn Việt Nam, tạm khu biệt vùng ở thanh niên nông
thôn Nam Bộ, để sau đó đề ra một chiến lược quốc gia đồng bộ nhằm thay
thế “hoạt động… nhậu” bằng những hoạt động lành mạnh khác. Không phải
cứ nói đến vấn nạn nào cũng đòi đề ra “chiến lược quốc gia”, nhưng vấn
nạn uống rượu trong thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, đã tới
mức trên cả “báo động đỏ” để cần một chương trình hành động như vậy nhằm thay thế, tiến tới xóa bỏ nó.

Tuy nhiên, như nhiều người đã nói, bây giờ nếu không cho thanh niên,
nhất là thanh niên nông thôn uống rượu, thì họ biết làm gì trong những
lúc rảnh rỗi? Không có tổ chức hay hoạt động nào đủ sức thu hút thanh
niên, nhất là thanh niên nông thôn, khiến họ say mê sinh hoạt vui chơi
lành mạnh mà… quên rượu đi. Vì, chỉ khi có những đam mê tốt thay thế
cho đam mê xấu, thì mới mong giải quyết được vấn nạn về sức thu hút khó cưỡng của bia, rượu đối với thanh niên.

Và có lẽ, những hoạt động thu hút thanh niên sinh hoạt lành mạnh như
hoạt động các câu lạc bộ kỹ năng, khi được phổ biến trong thanh niên từ
thành thị tới nông thôn, mới mong có cơ hội thay thế dần thú vui uống rượu.

Tôi đã có dịp quan sát những nhóm thanh niên sinh hoạt trong CLB kỹ
năng vào ngày nghỉ tại một công viên ở TP.HCM. Những trò chơi của họ -
hồi nhỏ tôi đã từng chơi - là rất có lợi cho sức khỏe, cho sự phát
triển của trí tuệ, thể hiện tinh thần đồng đội, lối làm việc theo nhóm,
và lại có sức thu hút rất lớn đối với người chơi. Tại sao hội LHTN ở
các cấp không tổ chức được những sinh hoạt như thế để thu hút thanh
thiếu niên vào những hoạt động lành mạnh và mang tính cộng đồng cao?
Tại sao những hoạt động thể thao hay giải trí quá ít khi đến được thanh
niên nông thôn, nhất là ở Nam Bộ? Và tại sao chúng ta chỉ kêu ca chứ
chưa thực sự bắt tay vào hành động nhằm hạn chế dần và đi tới chấm dứt
được thảm nạn này? Thanh niên không chỉ cần sống có lý tưởng, có công
ăn việc làm, mà còn cần có môi trường lành mạnh để vui chơi, giải trí và phát triển toàn diện con người mình.

Các tổ chức đoàn thể cần phải tạo môi trường rèn luyện những kỹ năng
sống cho thanh thiếu niên - nơi mà những người tham gia có được niềm
vui, sự giải tỏa, và cảm thấy cuộc đời mình có mục đích. Sống có mục
đích có lẽ sẽ là liều thuốc tốt nhất để trị bệnh uống rượu tràn lan. Và
khi sống có mục đích lại có nơi để thể hiện mình, thì thanh thiếu niên sẽ xa dần các tệ nạn.    

Thanh Thảo