Chương
trình  điều trị dự phòng  lây truyền HIV từ mẹ sang con cũng ngày càng
hiệu quả với tỷ lệ trẻ sinh ra không nhiễm HIV khoảng 95%. Tuy  nhiên,
việc gia tăng tỷ lệ sinh con ở những cặp vợ chồng nhiễm HIV vẫn để lại không ít băn khoăn, trăn trở. 

Trẻ em nhiễm HIV tham gia hội trại do Ủy ban phòng chống
AIDS TP.HCM tổ chức - Ảnh: Thiên Chương (VnExpress)

May nhờ, rủi chịu

Theo BS
Nguyễn Ban Mai - Bệnh viện (BV) Phụ sản Từ Dũ: "Nếu như trước kia nhiều
cặp vợ chồng nhiễm HIV sinh con vì thiếu hiểu biết, lỡ dính bầu... thì
hiện nay số cặp vợ chồng nhiễm HIV đến BV, trung tâm y tế tìm hiểu thông
tin, xin tư vấn và quyết định chủ động mang thai ngày càng tăng. Đặc
biệt, đa phần những cặp vợ chồng này là những người có trình độ và đủ
kiến thức, thông tin về việc hạn chế tối đa khả năng lây truyền HIV từ mẹ sang con".

Cặp vợ chồng
P.T.A.D. và L.V.N. là một trường hợp như thế. Yêu nhau khi cùng sinh
hoạt ở CLB đồng đẳng dành cho người nhiễm HIV. Sau ba năm chung sống, họ
nhận ra rằng cuộc sống vợ chồng dẫu êm ấm vẫn không trọn vẹn vì thiếu
tiếng bi bô của trẻ thơ. Mỗi buổi  đi làm về, N. lại thẫn thờ ngồi nhìn
trẻ em  trong xóm chơi đùa. Sinh hoạt ở CLB đồng đẳng, hai vợ chồng được
biết tỷ lệ lây nhiễm từ mẹ sang con có thể dưới 5%, nếu được can thiệp
và điều trị dự phòng kịp thời. Bàn đi tính lại, họ quyết định sinh con
với hy vọng: "Mình sẽ không xui xẻo nằm trong 5% ấy". Chín tháng D. mang
bầu dài như chín thế kỷ. "Gần như không đêm nào chúng tôi ngủ ngon.
Những giấc mơ của hai vợ chồng chỉ ám ảnh bởi chuyện sinh con và xét nghiệm HIV cho con", N. nhớ lại.

Và số phận
đã mỉm cười với họ khi một bé trai chào đời khỏe mạnh. Ba lần xét nghiệm
lúc bé hai tháng, sáu tháng và 18 tháng đều kết luận bé âm tính với
HIV. Bé giờ đã ba tuổi, có nụ cười của mẹ và khuôn mặt giống hệt ba, là
"báu vật trời cho" của đôi vợ chồng từng nghĩ mọi cánh cửa cuộc đời đã khép kín với họ.

V.M.O., 32
tuổi, đã có thai 26 tuần. Chị đang chuẩn bị để được uống thuốc dự phòng,
chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con ở tuần 28. Đôi mắt đượm buồn, chị
kể: "Lấy chồng năm 22 tuổi, ngày sinh con cũng là lúc tôi biết mình lây
nhiễm HIV từ chồng. Nghiệt thay, đứa con gái chào đời cũng dương tính
với HIV. Chồng mất cách đây bốn năm. Con gái tôi giờ sức khỏe rất yếu,
bác sĩ tiên đoán có chiều hướng xấu. Cùng sinh hoạt ở CLB dành cho người
nhiễm HIV, thấy mấy cặp vợ chồng nhiễm HIV sinh con đều khỏe mạnh nên
chúng tôi quyết định có thai. Vợ chồng tôi đã gặp bác sĩ để nghe tư vấn,
chuẩn bị tinh thần, sức khỏe, siêu âm canh ngày trứng rụng... với mong
muốn tránh tối đa rủi ro. Cũng đã nghĩ đến tình huống xấu nhất có thể
xảy ra, nhưng chúng tôi lại tự trấn an, biết đâu, vài năm nữa y học đã
tìm được thuốc chữa HIV. Cũng có lúc, chúng tôi băn khoăn với quyết định của mình nhưng khát khao được ôm con vào lòng át tất cả”.

Hiện, những
cặp vợ chồng nhiễm HIV muốn sinh con ngày càng tăng. Một chương trình
trò chuyện trực tiếp giữa các bác sĩ và người nhiễm HIV của đài PTTH
Long An đã nhận được hàng trăm câu hỏi trong thời gian ngắn, xoay quanh
những thắc mắc "Làm sao để sinh con an toàn? Làm sao để hạn chế đến mức
thấp nhất khả năng lây truyền HIV từ mẹ sang con? Vợ chồng nhiễm HIV có
nên sinh con?"... Một hội thảo của những cặp vợ chồng nhiễm HIV với chủ
đề "Khát vọng làm cha mẹ của người có HIV" đã được tổ chức tại Trung tâm tư vấn hỗ trợ cộng đồng Q.Bình Thạnh, TP.HCM.

Cần suy tính kỹ

Tuy nhiên,
không phải đứa trẻ nào ra đời khỏe mạnh, không có HIV đều yên ổn. Nhất
là khi cha mẹ chúng lần lượt qua đời như trường hợp của cô bé H. H. có
khuôn mặt xinh xắn nhưng đôi mắt buồn đến nao lòng. Kể về đứa cháu nội,
bà Trần T.M.P. (Q.5, TP.HCM) nghẹn ngào: "Ba mẹ cháu quen nhau khi ở
trại cai nghiện, cả hai đều nhiễm HIV trước khi cưới. Tuyệt đối tuân
theo hướng dẫn của BS từ trước khi mang thai nên bé sinh ra không bị
nhiễm HIV. Chưa kịp mừng thì ba mẹ cháu lần lượt mất chỉ trong vòng một
năm, khi cháu chưa tròn ba tuổi. Ông bà nội dù có thương cháu nhưng vẫn
không thể bằng cha mẹ. Trẻ con hàng xóm bị bố mẹ cấm tuyệt đối không cho
sang nhà chơi với "con thằng sida". Ký ức tuổi thơ của cháu hình như
chưa có niềm vui. Mỗi lần nhìn cháu lủi thủi một mình, tôi không cầm
lòng nổi. Ông bà đã gần bảy mươi, không biết còn sống với cháu được bao
lâu. Cháu sẽ ra sao khi ông bà không chăm lo được nữa?". Thấy bà nội khóc, bé H. cũng khóc òa, tiếng khóc đầy ấm ức, tủi thân.

Hoàn cảnh
gia đình chị V.N.H.T. (Dương Quảng Hàm, Q.Gò Vấp, TP.HCM) cũng không khá hơn. Hai

Ghi nhận tại
các BV phụ sản, không ít trường hợp trẻ trong cảnh ngộ này đã mồ côi
cha khi chưa kịp chào đời. Sinh con xong không lâu, mẹ các em cũng chết.
Đa số các em được gửi vào các trung tâm nuôi dưỡng trẻ mồ côi. Một số
khác được người thân như ông bà, chú dì... nuôi dưỡng. Tuy nhiên, lớn
hơn một chút, trẻ lại phải chịu áp lực từ sự phân biệt đối xử, kỳ thị của xã hội dành cho những đứa trẻ có cha mẹ nhiễm HIV.

Quyền được
sinh con, khát khao được làm cha mẹ là ước mơ chính đáng của người không
may mang trong mình virus HIV. Nhưng có nên sinh con bằng mọi giá? Chị
Phạm Thị Huệ, trưởng nhóm đồng đẳng Hoa Phượng Đỏ (Hải Phòng), tình
nguyện viên dự án GIPA bày tỏ quan điểm: "Ai cũng khát khao được làm cha
mẹ. Nhưng khi đã nhiễm HIV thì nên cân nhắc trước khi quyết định sinh
con. Nếu sinh con chỉ để thỏa mãn khát khao, ước vọng của bản thân mình
thì e rằng hơi ích kỷ. Nếu được chăm sóc, điều trị dự phòng tốt, tỷ lệ
trẻ bị lây nhiễm HIV từ mẹ rất thấp, nhưng không phải là không có. Ngay cả khi trẻ không nhiễm HIV, tương lai của trẻ cũng đầy khó khăn".

Ở góc độ y
khoa, PGS-TS, BS Vũ Thị Nhung - nguyên giám đốc BV Phụ sản Hùng Vương
cho biết thêm: "Dù  biện pháp can thiệp trong phòng tránh lây truyền HIV
từ mẹ sang con khá hiệu quả, nhưng các cặp vợ chồng nhiễm HIV cũng nên
suy tính kỹ trước khi mang thai. Chưa kể quá trình mang thai, sinh nở
khiến sức khỏe người mẹ giảm sút nhiều, sức đề kháng suy giảm, nguy cơ chuyển từ HIV sang AIDS nhanh chóng hơn".

Thảo Vân