Đường phố còn là nơi tồn tại
những điều luật bất thành văn siết chặt cuộc đời những đứa trẻ bụi đời
trong nỗi
đau: bị ức hiếp và đè nén, bị sa vào vòng lao lý và thậm chí bị lây
nhiễm căn
bệnh thế kỉ khi vừa bước vào tuổi mới lớn… Đói khát và sợ hãi, những đứa
trẻ này
không có khái niệm sống mà chỉ biết đến những ngày mình tồn tại. Nhà văn
Võ Phi
Hùng-đã từng có tuổi thơ nơi hè phố, viết: “Cuộc sống đường phố là thế,
luôn đẩy
con người đến bờ vực thẳm mà bước chân tuổi mới lớn luôn chênh vênh giữa
thiện
và ác, giữa bao hi vọng và tuyệt vọng. Đó là cuộc chiến đấu bền bỉ mà
chỉ sảy chân một lần đã có thể tuột dốc mãi mãi..”.

Trong một tối cuối tháng
5, lang
thang trong Công viên Phú Lâm (Q.6), chúng tôi bị cuốn hút bởi một đám
đông
thiếu niên thi nhau nhảy hip – hop giữa tiếng reo hò phấn khích vang dậy
cả một
góc sân. Đây là những phút giải trí hiếm hoi của đám nhóc hè phố sau một
ngày
lăn lộn trên đường mưu sinh bằng đủ thứ nghề: từ lượm ve chai, bán vé
số, đánh
giày, thậm chí là trộm cắp, móc túi, làm gái… Chỉ khi đó, chúng tôi mới
thấy
hiện lên nụ  cười hồn nhiên trên gương mặt sạm đen, già trước tuổi của
những trẻ
em phải vào đời sớm, phải vất vả mưu sinh từ khi còn thơ bé này. Chúng
tôi lân
la làm quen với một cô bé tên Kha. Kha hốc hác, xanh rớt, mắt thâm quầng
của
người lấy đêm làm ngày. Kha vốn có gia đình đàng hoàng nhưng khi em mới 4
tuổi
thì mẹ mất, cha đi bước nữa. Không chịu nổi cách đối xử của mẹ kế, Kha
bỏ nhà đi
bụi từ năm 13 tuổi. Gần một tuần sau khi gia nhập đội quân lang thang
đường phố,
Kha chính thức bước vào con đường bán dâm chuyên nghiệp tại công viên
Văn Lang
(Q.5). “Đã Nghèo còn mắc cái eo”, nghề mại dâm phải đóng tiền bảo kê,
tiền “cò”
nặng nhất: tiền đi khách mỗi lượt phải “cưa” đôi với cò. Em ở lại nhà
“má mì”
còn bị tính tiền ăn, tiền ở, tiền trang điểm... với giá cao đến nỗi chỉ
nghỉ làm một ngày là thiếu nợ lãi mẹ đẻ lãi con:

  Hỏi chuyện bảo kê địa
bàn,
chúng tôi đều nhận thấy sự căm tức hằn lên ánh mắt và giọng nói của trẻ
đường
phố. Phương, chạy giấy dò vé số ở Bến xe Chợ Lớn ( Q.6), mình mẩy xăm
trổ đủ
rồng, cọp, đầu lâu… ta thán: “Từ sáng cho đến tối mịt vắt kiệt sức để
nhận được
chút tiền công ít ỏi nhưng chẳng được yên thân với đám bảo kê”. Đó là
đám thanh
niên ngày càng nghiện nặng, vật vã không đi làm nổi chuyên dụ dỗ, dọa
nạt những
đứa trẻ mới ra đường để được tụi nhỏ nuôi và có tiền chích choác. Đi bụi
từ năm
lên 9 tuổi do cha mẹ quá nghèo không nuôi nổi, đã kinh qua đủ nghề lượm
ve chai,
bán vé số, chạy giấy dò để kiếm từng đồng bạc lẻ, Phương đúc kết: “Quăng
thân
vào chốn giang hồ, sống một mình chịu không nổi cạnh tranh giành khách,
xô xát
như cơm bữa thì phải chấp nhận dưới trướng bảo kê. Muốn làm ở đây thì
phải chịu
ăn chia. Tiền công tụi bảo kê thu, cuối buổi chia 50 - 50”. Chút tiền
công còm
cõi phải chia năm xẻ bảy với tụi bảo kê, đói khát, kiệt sức luôn quây
lấy những
đứa trẻ đường phố. Muốn không chết đói thì các em buộc phải làm bất cứ
việc gì,
từ trộm cắp, móc túi hay thậm chí là cướp giật, bán hàng trắng và giết
người là điểm dừng cuối cùng của bất kỳ đứa trẻ nào phải lăn ra đường kiếm sống:

  Vào chập choạng tối ở
Ga
Sài Gòn, chúng tôi bắt chuyện với Phú khi em tranh thủ nghỉ chân trước
ca đấm
bóp đêm. Phú có gương mặt sáng, nhưng những trải nghiệm gian khó của
cuộc sống
khiến cho nét mặt em phảng phất nét giang hồ, và đôi mắt thì luôn đượm
buồn. Em
kể cho chúng tôi nghe về những ngày đầu đi bụi đẫm tủi buồn. Ra đường,
đứa bụi
đời nào cũng có thể bắt nạt nắm tóc, tạt tai hoặc ác hơn là trấn sạch
tiền. Ngày
nào em cũng bị đánh, nhẹ thì ăn vài cái tát, nặng hơn thì đạp ngã dúi
xuống đất.
Nhưng đúng hay sai cũng đừng cãi lại, đám nhóc hè phố hứng lên thì vơ gì
xỉa
nấy, chỉ tổ thiệt thân. Còn “bấn” quá cũng đừng dại dột chạy sang kiếm
ăn ở mấy con đường đông khách mà các “đại ca” đã dùng nắm đấm mua đứt:

Chúng tôi không ít lần
lặng
người, xót xa cho những mảnh đời non nớt nhưng sớm phải mang trên
vai gánh nặng
mưu sinh, những đứa trẻ ở độ tuổi đến trường đang tất bật với lo toan
cơm áo gạo
tiền.Và chúng tôi cảm nhận rằng với những đứa trẻ không nhà, những lần
phải thức
trắng đêm, ngồi bó gối chờ trời sáng vì tìm đâu ra chỗ ngủ dù sao cũng
may mắn
hơn so với nỗi sợ bị thanh toán, bị hãm hiếp... Những nỗi khiếp sợ, đau
đớn
trong lòng chúng bất cứ lúc nào cũng sẵn sàng trào sôi một cách mạnh mẽ
không
lối thoát, các em tìm cách lãng quên, thay thế những sự thật phũ phàng
mà các em
đang gặp phải bằng việc gia nhập băng nhóm, chơi gái, ma túy … Từ chỗ
lang thang
đến chỗ thành tội phạm, thành đối tượng tệ nạn chỉ cách một bước chân.
Đỗ Phong,
bốc vác ở Chợ Lớn thẳng thắn bày tỏ em tìm đến ma túy do bạn bè rủ rê,
để tìm quên khi gia đình vỡ nợ:

  Rồi Phong kể thêm do
tiết
kiệm nên không ít bạn rủ nhau chơi tập thể cho đỡ tốn. Cũng có bạn vì
quá bấn mà
đi gom từng tí ma tuý còn sót lại ở những bơm kim tiêm đã bị vứt đi để
sử dụng…
và đây chính là nguy cơ lan truyền HIV/AIDS rất cao. Phong từng biết
nhiều anh
chị dắt mình vào đời bị nhiễm HIV vạ vật ở gầm cầu, xó chợ cho đến chết,
hay bị
viêm nhiễm vùng kín nhưng không điều trị, đến khi chở đi cấp cứu mới hay
đã
chuyển sang giai đoạn AIDS. Rất sợ nhiễm HIV/AIDS nhưng khi chúng tôi
hỏi Phong
về cách thức phòng bệnh, em hoàn toàn mù tịt. Đáng lo ngại thay! Những
đứa trẻ
đường phố không hề có kiến thức về đại dịch thế kỷ HIV, không tự phát
hiện,
không biết tìm nơi điều trị lại chiếm đa số. Tất cả những đặc điểm này
hợp thành một ổ dịch AIDS di động đang tồn tại giữa cộng đồng.  

 Ban ngày lang thang kiếm
ăn khắp phố, đêm đến chui rúc bất cứ xó xỉnh nào có thể ngủ được. Bị làm
mồi cho
tội phạm, tệ nạn xã hội nuốt chửng. Tình trạng này cứ kéo dài triền miên
nên
không ít người trong xã hội nghĩ rằng trẻ đường phố đã mất đi bản tính
con
người. Nhưng sự thực là khi được tin tưởng, các em sẽ cởi mở cho chúng
ta nghe
về giấc mơ được cắp sách đến trường, được ba mẹ dắt tay đi dạo phố, được
bàn tay
ai sờ trán khi cảm sốt… Chúng tôi cho rằng trẻ đường phố do hoàn cảnh
đưa đẩy
đến chỗ phải học những thói lưu manh để tồn tại, nhưng thói hư tật không
phải là
bản chất trong con người các em. Do vậy, xã hội cần dang rộng vòng tay
yêu
thương với các em, cần tạo điều kiện cho các em học tập và lao động chứ
không
thể bàng quan bỏ mặc cuộc đời các em chìm đắm mãi trong tăm tối.    

Hồng Thúy-Thùy Trang