Đó
là mục đích chính của đề tài khoa học cấp nhà nước mang mã số KC
04.06/06-10 “Nghiên cứu phát hiện, truy nguyên nguồn gốc heroin và ma
túy tổng hợp”, do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Mạnh Hùng, Đại tá, Phó Viện
trưởng Viện Khoa học Hình sự, Bộ Công an, làm chủ nhiệm. Tầm nhìn.net
đã có cuộc trao đổi với “Tiến sĩ ma túy” về ý nghĩa của việc truy nguyên nguồn gốc trong cuộc chiến chống ma túy ở Việt Nam. 

Đề
tài về nghiên cứu về phát hiện, truy nguyên nguồn gốc heroin và ma túy
tổng hợp được tiến hành trong 3 năm, đã bảo vệ thành công. Xuất phát
điểm của đề tài là trong cuộc đấu tranh chống tội phạm ma túy thì ở Việt
Nam chúng ta chủ yếu bắt được những người sử dụng. Còn việc ngăn chặn ở
phía ngoài vào thì còn gặp khó khăn. Những con đường vào có nhiều
tuyến. Thí dụ như biên giới phía Tây Nam chủ yếu từ Mianma và Lào về.
Nhưng sau này cũng có từ phía Campuchia, rồi từ phía biển và đường hàng
không. Như vậy, việc chúng ta chặn được đầu cung của nguồn ma túy có tầm
quan trọng hơn là bắt những cá nhân, tổ chức sử dụng. Đấy là mục tiêu
mà đề tài đưa ra. Cần phải giúp đỡ các cơ quan thực thi luật pháp ngăn
chặn được nguồn cung. Như vậy ngăn chặn được nguồn cung thì tổ chức thực hiện cũng bị hạn chế. Ý nghĩa đề tài như vậy. 

Đề
tài này có thêm mảng xã hội. Hiện nay chúng ta phải nhập que thử ma túy
của nước ngoài, giá đắt, đồng thời chúng ta bị lệ thuộc vào nước ngoài.
Phát hiện ma túy trong mẫu sinh học cũng là một nhánh của đề tài để
phát hiện nhanh những người nghiện để có nghiên cứu, đưa vào cai nghiện
cộng đồng. Để nghiên cứu que thử ma túy trong mẫu sinh học thì phải kết
hợp với Viện Công nghệ sinh học của Trung tâm Khoa học – Công nghệ quốc
gia cùng với Tổng cục Kỹ thuật Bộ Công an là nơi có thể sản xuất que thử.

Vấn đề được nghiên cứu
một cách cơ bản là gì? Nghiên cứu kháng thể đơn dòng là nguyên liệu quan
trọng nhất cho vấn đề sản xuất que thử ma túy. Còn công nghệ sản xuất
que thử mà sau này được đăng ký giải pháp hữu ích là do Cục Hóa tài liệu
và Trung tâm Tài liệu nghiệp vụ của Tổng cục Kỹ thuật Bộ Công an phối hợp sản xuất. 

-“Tiến
sĩ ma túy”: Mảng thứ ba là mảng quan trọng nhất của đề tài - truy
nguyên nguồn gốc heroin và ma túy tổng hợp, tức Viện Khoa học Hình sự
dùng các biện pháp hóa lý hiện đại để phát hiện nguồn gốc ma túy nhập
vào Việt Nam. Trong đó có hai loại ma túy quan trọng nhất hiện nay ở
Việt Nam cũng như trên thế giới, tức là heroin là một, ta hay gọi là
bạch phiến và ma túy tổng hợp mà cái nhóm của nó tên hóa học là
methamphetamine (MA). Càng ngày heroin sử dụng càng ít đi và thanh niên, dân nghiện sử dụng ma túy tổng hợp ngày càng tăng lên. 

Cocain đã nhập vào Việt Nam hơn chục năm nhưng không nhiều nên đề tài không đặt vấn đề nghiên cứu. 

Ma
túy có nguồn gốc Việt Nam có nhiều loại, thuốc phiện là một. Trên miền
núi vẫn còn một lượng nhỏ thuốc phiện được trồng lén lút và vẫn có một
số trường hợp sử dụng thuốc phiện. Cái thứ hai là ở Việt Nam đã xuất
hiện một số cơ sở sản xuất xuất heroin. Nguyên liệu để chế ra heroin có
hai loại, thứ nhất là chiết morphine từ thuốc phiện rồi từ morphine đó
tổng hợp ra heroin. Công an Việt Nam đã bắt được một số vụ nhập công
nghệ cao của nước ngoài để sản xuất ma túy tổng hợp. Điển hình nhất là
vụ của năm 1995 - một người Đài Loan dùng cơ sở sản xuất tại một tỉnh
miền Nam để điều chế heroin. Năm 2008 và 2009, khi đề tài đang thực
hiện, công an cũng đã phát hiện thêm một nguồn sản xuất methamphetamine. 

Ma
túy tổng hợp là hàng loạt các hóa chất, nếu không nói hàng trăm hóa
chất dùng để sản xuất. Cho nên đối tượng phạm tội đã mua hóa chất ở nước
ngoài rồi nhập lậu về bằng cách đánh tráo, giấu giếm với mục đích sản
xuất methamphetamine. Các tiền chất ma túy tổng hợp có mặt trong một số
tân dược. Đã có cơ sở kinh doanh thuốc mua viên deconzen hoặc viên
rhumenol. Đó là những viên chữa nhức đầu, cảm cúm, giảm đau. Các đối
tượng phạm tội chiết một thành phần hóa học trong đó ra để chế
methamphetamine trong nước. Như vậy là có cả việc lợi dụng nguồn hợp
pháp để mà tách cái chất ra để dùng trong y học, chữa bệnh, vì mục đích nhân đạo để mà điều chế bất hợp pháp. 

Hóa
chất để chế MA có hai nguồn, một là nguồn tự nhiên. Như chúng ta biết ở
phía Nam Trung Quốc có trồng cây ma hoàng. Cây này được các thầy thuốc
Đông y ở Việt Nam dùng để chữa bệnh. Từ cây ma hoàng cũng có thể chiế ra
một loại hóa chất để chế methamphetamine. Còn tại các nước phát triển
người ta đã tổng hợp được hóa chất dùng để chế MA. Hóa chất để sản xuất
ma túy trong chuyên môn người ta gọi là tiền chất. Tiền chất là chất để điều chế ma túy.

Tiền
chất để điều chế ma túy có thể nguồn gốc từ thực vật, tự nhiên, có thể
nguồn gốc bán tổng hợp, cũng có thể từ nguồn gốc tổng hợp hoàn toàn. Thí
dụ như thuốc phiện là từ tự nhiên, chiết ra morphine là nguồn tự nhiên
nhưng phải dùng hóa chất khác tổng hợp, kết hợp với morphine thì mới ra heroin, ta gọi là bán tổng hợp. 

Tiền
chất ma túy từ tự nhiên rẻ hơn một chút so với tiền chất tổng hợp. Buôn
ma túy tổng hợp lãi hơn vì giá cao hơn, lại gọn nhẹ, dễ che giấu. Ở thị
trường Việt Nam có xu thế tỷ trọng heroin giảm dần và ma túy tổng hợp tăng lên. 

Trần Quang Vinh (thực hiện)

Cuộc chiến chống ma túy – chất xám giúp giảm xương máu (kỳ 2)