Triển khai hoạt động 2 năm rưỡi, công tác dự phòng lây truyền (DPLT) HIV từ mẹ sang con ở TP. Nha Trang (thuộc Dự án Quỹ toàn cầu HIV/AIDS) đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Thông qua công tác truyền thông, tư vấn trực tiếp… hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con của TP. Nha Trang đã tiếp nhận và tổ chức xét nghiệm HIV tự nguyện cho hàng ngàn phụ nữ mang thai (PNMT). Đặc biệt, nhờ làm tốt công tác điều trị dự phòng, có 14/18 PNMT nhiễm HIV sinh con âm tính với HIV.

Theo Trung tâm Y tế TP. Nha Trang, tính đến ngày 28-12-2011, TP. Nha Trang đã phát hiện 1.039 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó tiến triển tới AIDS là 809 người, 636 người đã tử vong do AIDS. Nhóm tuổi có tỷ lệ nhiễm HIV cao nhất là từ 20-39 tuổi (chiếm 72,1% và đây là nhóm trong độ tuổi sinh đẻ); tỷ lệ người nhiễm HIV/AIDS là nữ chiếm 18%, số phụ nữ nhiễm HIV mang thai chiếm 2% trên tổng số người nhiễm HIV/AIDS. Bà Lưu Thị Vân - thư ký chương trình Phòng, chống HIV/AIDS của TP. Nha Trang nhận định: Nhìn chung, dịch HIV của thành phố có xu hướng chững lại nhưng chưa có dấu hiệu bền vững. Dịch HIV vẫn đang ở giai đoạn tập trung. Lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục có xu hướng gia tăng. Điều đáng báo động là những năm gần đây, số PNMT nhiễm HIV ngày càng nhiều, và hầu hết trong số họ chịu ảnh hưởng của đại dịch AIDS.

Một buổi truyền thông về Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở TP. Nha Trang.

Trước tình hình trên, tháng 6-2009, TP. Nha Trang chính thức triển khai hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con (thuộc Dự án Quỹ toàn cầu HIV/AIDS). Mạng lưới hoạt động của dự án trải rộng đến tất cả 27 xã, phường, Đội Bảo vệ sức khỏe bà mẹ trẻ em và Nhà hộ sinh thành phố. Ngoài ra, tham gia mạng lưới DPLT HIV từ mẹ sang con còn có nhóm đồng đẳng viên, Câu lạc bộ người có “H” của TP. Nha Trang. Nội dung hoạt động của dự án gồm: tư vấn xét nghiệm HIV cho thai phụ; điều trị dự phòng bằng thuốc kháng HIV; chăm sóc hỗ trợ cho mẹ và con trước, sau khi sinh, cung cấp sữa thay thế; truyền thông về DPLT HIV từ mẹ sang con cho các ban ngành, đoàn thể, lãnh đạo địa phương, PNMT và cộng đồng dân cư. Qua 2 năm rưỡi triển khai, hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con của TP. Nha Trang đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Số PNMT xét nghiệm HIV tự nguyện ngày càng tăng, từ 40% (năm 2009) lên 83% (năm 2011), xét nghiệm trong lúc mang thai từ 63% (năm 2009) tăng lên 97,35% (năm 2011). 100% PNMT được phát hiện nhiễm HIV từ các cơ sở tư vấn, xét nghiệm và từ Trung tâm Y tế Nha Trang đều được quản lý, theo dõi, điều trị, chăm sóc mẹ, bé trước, trong và sau khi sinh. Năm 2011, số PNMT được quản lý thai nghén khoảng 6.000 người, số PNMT được tư vấn trước xét nghiệm HIV 5.070 người; số PNMT được xét nghiệm HIV tự nguyện là 5.064 người (chiếm 99,8%). Trong đó, xét nghiệm trong thời kỳ mang thai 4.930 người (chiếm 97,35%); xét nghiệm trong lúc chuyển dạ 134 người (chiếm 2,65%); 100% số PNMT được tư vấn, xét nghiệm và quay lại nhận kết quả. Trong số PNMT xét nghiệm HIV tự nguyện (từ năm 2009-2011) phát hiện có 18 PNMT dương tính với HIV, những phụ nữ này đều được điều trị DPLT từ mẹ sang con. Qua quá trình điều trị tích cực, kết quả có 14/18 trẻ ra đời xét nghiệm âm tính với HIV (4 trẻ còn lại: 1 trẻ đang chờ kết quả xét nghiệm, 3 trẻ chưa được xét nghiệm vì còn nhỏ). Bà Lưu Thị Vân cho biết: “Đạt được kết quả trên, trước hết là nhờ sự nhiệt tình, kiên nhẫn của đội ngũ cán bộ thực hiện chương trình. Việc lập kế hoạch sớm, sát với thực tế và truyền thông đón đầu đã giúp hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con được triển khai thuận lợi. Ngoài ra, việc huy động người nhiễm HIV tham gia công tác truyền thông, khuyến khích xét nghiệm, hỗ trợ mẹ và bé có tác dụng rất lớn trong hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con.

Tuy nhiên, hiện nay, hoạt động DPLT HIV từ mẹ sang con của TP. Nha Trang đang gặp không ít trở ngại. Sự kỳ thị và tự kỳ thị người nhiễm HIV đã và đang là rào cản cho hoạt động này (PNMT thường tới xét nghiệm khi thai đã lớn, ngại tiếp cận với các dịch vụ, đưa con đi các tỉnh ngoài xét nghiệm… dẫn tới hệ quả là việc điều trị DPLT HIV từ mẹ sang con đạt thấp). Một số người nhiễm HIV có hoàn cảnh khó khăn, không đủ điều kiện để chăm sóc thai sản, nuôi dưỡng bé sau sinh cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng của chương trình. Ngoài ra, do kinh phí cho truyền thông trực tiếp còn hạn chế nên công tác tuyên truyền để nâng cao ý thức cho người dân trong phòng, chống HIV/AIDS và DPLT HIV từ mẹ sang con ở TP. Nha Trang đạt chưa ca

THẢO LY