Ðiều phối viên Ban Quản lý dự án phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh Sơn La, Lê Thị Hoan cho biết: Từ khi dự án phòng, chống HIV/AIDS được Ngân hàng Thế giới tài trợ (từ tháng 11-2005), những nguời nhiễm HIV/AIDS của tỉnh đã được tiếp cận miễn phí thuốc kháng vi-rút (ARV) và các chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Theo báo cáo của Ban Quản lý dự án (BQLDA) tỉnh Sơn La, trong giai đoạn từ năm 2006 đến hết tháng 5-2012, từ 12 xã triển khai can thiệp, đến nay dự án đã triển khai can thiệp 51 xã/206 xã, phường trong toàn tỉnh tại địa bàn bốn huyện: Thuận Châu, Mộc Châu, Mường La và Mai Sơn. Thông qua 59 cộng tác viên (CTV) tuyến huyện, xã và 92 giáo dục viên đồng đẳng (GDVÐÐ), mỗi năm có hàng nghìn người tiêm chích ma túy, gái bán dâm được tiếp cận thông tin truyền thông. Riêng năm tháng đầu năm 2012, các CTV đã tiếp cận, truyền thông trực tiếp cho 2.030 người trong nhóm có hành vi nguy cơ cao trên địa bàn, trong đó có gần 900 người là đồng bào các dân tộc thiểu số. Truyền thông trực tiếp cho hàng chục nghìn lượt người thuộc nhóm hành vi nguy cơ cao, cấp phát bơm kim tiêm (BKT), bao cao-su (BCS) sạch cho hàng nghìn lượt người nghiện chích ma túy và gái mại dâm trên địa bàn. Trong quá trình triển khai dự án, BQLDA đã tập trung vào những hoạt động thông tin, giáo dục, tuyên truyền thay đổi hành vi, tập trung vào những người có hành vi nguy cơ cao, nhóm di dân biến động, thanh niên, phụ nữ nhằm nâng cao hiểu biết của người dân về dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS, tác động của đại dịch đối với kinh tế - xã hội, sức khỏe và nòi giống.

Bác sĩ Bùi Huy Dũng, Giám đốc Trung tâm y tế huyện Mai Sơn, thông báo tình hình của huyện: Mai Sơn được xác định là một huyện trọng điểm phát triển về kinh tế - xã hội, tuy nhiên cũng là huyện trọng điểm về ma túy và HIV. Số người nhiễm HIV tính đến tháng 12-2011 là 1.684 trường hợp. Trong năm tháng đầu năm 2012, toàn huyện Mai Sơn đã xét nghiệm và phát hiện mới 65 người nhiễm HIV. Từ khi có dự án, tỷ lệ lây nhiễm HIV và nghiện chích ma túy của huyện Thuận Châu, Mộc Châu, Mường La và Mai Sơn đã giảm dần. Và quan trọng, họ được thụ hưởng rất nhiều từ dự án. Bởi vì những người nghiện ma túy, nhiễm HIV phần lớn thuộc hộ gia đình nghèo, cho nên để bỏ tiền mua thuốc ARV (thuốc kháng vi-rút), thăm khám sức khỏe, BCS và BKT là điều không thể đối với họ.

Chị Quàng Thị Vinh (huyện Mai Sơn) người bị nhiễm HIV bốn năm nay từ chồng chia sẻ: Khi chuẩn bị sinh cháu thứ hai thì tôi mới biết mình bị nhiễm HIV. Khi nhận tin này, tôi không muốn sống nữa, nhưng nghĩ đến hai đứa con cần phải có mẹ chăm sóc, tôi đã tha thứ cho chồng và cùng nhau chăm sóc con cái. Cũng nhờ y tế thôn bản, tuyên truyền viên đồng đẳng, vợ chồng tôi được tiếp cận với dự án phòng, chống HIV/AIDS do Ngân hàng Thế giới tài trợ. Ðã hai năm nay, vợ chồng chúng tôi được cấp thuốc ARV, được khám định kỳ và BCS miễn phí. Từ khi dùng thuốc, sức khỏe hai vợ chồng cũng tốt hơn rất nhiều, chúng tôi thấy lạc quan yêu đời hơn, và thấy cuộc sống này có ý nghĩa hơn. Còn tại huyện Mộc Châu, chị Nguyễn Thị Ngà, xã Mường Sang, cũng như chị Vinh, khi sinh đứa con đầu, cũng là lúc chị biết tin mình bị nhiễm HIV từ chồng. Nhưng điều làm chị đau lòng hơn là đứa con cũng bị nhiễm HIV. Và cũng như bao người phụ nữ khác có cùng hoàn cảnh, chị tha thứ cho chồng để tiếp tục xây dựng cuộc sống chăm sóc cho gia đình. Bốn năm ròng (từ năm 2007-2010), hai vợ chồng và đứa con trai đều đặn hằng tháng đưa nhau đến trung tâm y tế huyện để nhận thuốc và chăm sóc sức khỏe định kỳ miễn phí của dự án. Nhưng, đến đầu năm 2011, chồng chị sức khỏe yếu dần và đã mất, bỏ lại hai mẹ con. Chị tâm sự: Thời gian đầu sau khi chồng mất, chị hụt hẫng lắm, chỉ muốn ôm con nhảy xuống sông tự tử theo chồng thôi. Nhưng được các anh chị của ban dự án phòng, chống HIV/AIDS khuyên nhủ, chị dần bình tâm, chăm chỉ uống thuốc và đưa con đi khám định kỳ theo dõi sức khỏe để bổ sung thuốc. Vì con, chị sẽ sống khỏe, sống tốt quãng đời còn lại. Chị hy vọng một ngày nào đó, y học sẽ tìm ra thuốc chữa được căn bệnh mà chị và con trai đang bị nhiễm...

Dự án phòng, chống HIV/AIDS do Ngân hàng Thế giới tài trợ đã đi gần hết quãng đường, mặc dù trong quá trình triển khai dự án, bên cạnh những thuận lợi thì cũng có những khó khăn nhất định. Trong khuôn khổ của dự án, có hoạt động tuyên truyền cấp phát BKT sạch để phòng lây nhiễm HIV. Tuy nhiên, trong quá trình đồng đẳng viên đi phát BKT miễn phí đã gặp phải không ít cản ngại bởi chưa nhận được sự đồng thuận cao của các cấp chính quyền và nhân dân một số xã cho hoạt động này. Họ cho rằng đây là một hành động t

iếp tay cho hành vi tiêm chích ma túy. Mặc dù ngay cả những hoạt động của đoàn thanh niên, trong đó có hoạt động tuyên truyền, tư vấn phát BKT có tổ chức cũng bị chính quyền địa phương ngăn cản và gây khó dễ.