Mặc dù đã có
Luật Phòng chống HIV/AIDS từ năm 2006 và Nghị định 69/2011/NĐ-CP ngày
8-8-2011 quy định xử phạt vi phạm hành chính về y tế dự phòng, môi
trường y tế và phòng, chống HIV/AIDS nhưng đến nay tình trạng kỳ thị,
phân biệt với người nhiễm HIV vẫn tồn tại. Đặc biệt với trẻ em, tình
trạng không được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và đứng “ngoài lề” xã hội vẫn là nỗi nhức nhối.


Theo thống kê đến ngày
31-12-2011, cả nước có 197.335 người nhiễm HIV đang còn sống, trong đó
số trẻ em nhiễm HIV/AIDS chiếm 9-10% tổng số người nhiễm. Tỷ lệ nhiễm
HIV trong nhóm phụ nữ mang thai trên toàn quốc hiện chiếm 0,25%. Trong
khi tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con trung bình từ 30-40% nên mỗi năm cả
nước có khoảng 2.000 trẻ sinh ra bị nhiễm HIV. Hiện nước ta có khoảng
5.700 trẻ em đến 15 tuổi bị nhiễm  HIV được phát hiện và quản lý. Tuy
nhiên, trên thực tế, các chuyên gia cho rằng, số trẻ bị nhiễm HIV có thể gấp 4 lần.

Ông
Nguyễn Trọng An, Phó cục trưởng Cục Bảo vệ và chăm sóc trẻ em, Bộ Lao
động-Thương binh và Xã hội cho rằng nguyên nhân do thiếu cơ sở xét
nghiệm HIV, đặc biệt cho trẻ em; hệ thống giám sát phát hiện chưa đầy
đủ. Trong tổng số phụ nữ mang thai nhiễm HIV, chỉ có dưới 20% được tiếp
cận với thuốc ARV để phòng lây truyền từ mẹ sang con. Việc cung cấp các
dịch vụ liên quan đến phòng ngừa, điều trị HIV cho bệnh nhi còn ở mức thấp, đặc biệt là công tác tư vấn xét nghiệm.


Bên cạnh đó, bản
thân người phụ nữ thiếu thông tin, thiếu kiến thức về phòng, chống
HIV/AIDS nói chung và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con nói riêng.
Các dịch vụ dự phòng lây truyền từ mẹ sang con chưa được cung cấp một
cách rộng rãi. Chính sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm
HIV/AIDS cũng là rào cản làm cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV khó tiếp cận
các dịch vụ… Điều này khiến chỉ một số ít trẻ bị nhiễm HIV được chẩn
đoán và quản lý. Không được quản lý nên nhiều trẻ em bị nhiễm HIV bị
phân biệt, kỳ thị, không được quyền bình đẳng với những trẻ khác: Không được đến trường, không được hưởng các dịch vụ chăm sóc y tế…


Chị
Nguyễn Thị H., ở Hà Nội chia sẻ, khi cho con đi nhà trẻ thì cô hiệu
trưởng đã gọi và khuyên là chị nên để con ở nhà đến khi nào cháu lớn hãy
cho đi học vì nếu cháu học ở đó thì nhà trường sẽ không có học sinh nào nữa vì bố mẹ các cháu sợ sẽ lây sang con mình.


Tuy nhiên, xác
định quyền của con mình được học hành như những đứa trẻ khác nên chị
phản ứng quyết liệt. Thêm vào đó là các cán bộ ở trung tâm phòng chống
HIV/AIDS có sự tác động nên cô hiệu trưởng miễn cưỡng nhận con chị vào
học. Tuy nhiên, cháu bé được ngồi riêng một bàn, ăn riêng một chỗ, ngủ
riêng một góc và bị cấm chơi với các bạn. Thấy con quá tội nghiệp, chị H., đành cho con ở nhà.  


Chúng ta có đủ cơ sở pháp lý để bảo
vệ, đảm bảo quyền bình đẳng cho người nhiễm HIV nói chung và trẻ em nói
riêng nhưng thực tế việc thực thi những quyền này xem ra còn nhiều vướng
mắc. Điều 4, Luật Phòng, chống HIV/AIDS quy định người nhiễm HIV có các
quyền được sống hòa nhập với cộng đồng và xã hội; được điều trị và chăm sóc sức khỏe; được học văn hóa, học nghề, làm việc.


Điều 8 của
Luật này cũng nghiêm cấm hành vi kỳ thị, phân biệt đối xử với người
nhiễm HIV; từ chối khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh vì biết hoặc nghi ngờ người đó nhiễm HIV.


Ngay cả quy định mới nhất tại Nghị định
69/2011/NĐ-CP ngày 8-8-2011 quy định xử phạt vi phạm hành chính về y tế
dự phòng, môi trường y tế và phòng, chống HIV/AIDS-Điều 22 cũng ghi rõ:
Phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng đối các hành vi cản trở hoặc
từ chối tiếp nhận trẻ em, học sinh, sinh viên, học viên vào học trong
các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân vì lý do người đó
nhiễm HIV hoặc là thành viên trong gia đình có người nhiễm HIV; tách
biệt, hạn chế, cấm đoán học sinh, sinh viên, học viên tham gia các hoạt
động, dịch vụ của cơ sở vì lý do người đó nhiễm HIV hoặc là thành viên trong gia đình có người nhiễm HIV.


Để những quy định trên thực sự
đi vào cuộc sống, đảm bảo sự bình đẳng, đầy đủ các quyền lợi của người
nhiễm HIV-nhất là trẻ em cần sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa của
các cơ quan liên quan nhằm nâng cao nhận thức cho cộng đồng; nâng cao
nhận thức cho người đứng đầu các cơ sở giáo dục để không có sự kỳ thị,
phân biệt với trẻ nhiễm HIV. Từ đó, tạo điều kiện cho trẻ có một môi
trường phát triển bình đẳng, hài hòa và cho trẻ cơ hội học tập, trưởng thành một cách tốt nhất.