Mục tiêu của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trong công tác phòng, chống HIV/AIDS là khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0,3% vào năm 2020; giảm 90% số ca nhiễm mới HIV do lây truyền qua đường tình dục vào năm 2030; giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống dưới 5% vào năm 2015 và dưới 2% vào năm 2030; phấn đấu đạt 82% người nhiễm HIV được điều trị ARV. Tuy nhiên để thực hiện được các mục tiêu này không hề đơn giản.

Tư vấn giúp thai phụ tự nguyện xét nghiệm HIV tại phòng Khám sản, Trung tâm Y tế huyện Long Điền.

Điều trị miễn phí cho người nhiễm HIV

Tính đến đầu tháng 7-2013, Bà Rịa - Vũng Tàu có 4.930 người nhiễm HIV/AIDS, chuyển sang AIDS là 1.898 người, đã có 1226 người chết do AIDS. Trong 5 tháng đầu năm 2013, có 85 ca nhiễm mới được khám phát hiện. Tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS chủ yếu ở hai nhóm nguy cơ cao là người chích ma túy và phụ nữ bán dâm. Trong đó, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm người chích ma túy tại cộng đồng đang có xu hướng giảm (từ 18,5% năm 2006 xuống 7,5% năm 2012), nhưng tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm phụ nữ bán dâm lại đang có xu hướng tăng lên (từ 1% năm 2006 lên 4,7% năm 2010 và 2% năm 2012). Hiện nay, các huyện, thành phố trong tỉnh đều phát hiện có người nhiễm HIV.

Bà Rịa - Vũng Tàu là một trong những địa phương được đầu tư trong việc điều trị ARV cho người nhiễm HIV/AIDS. Tại bệnh viện Lê Lợi và bệnh viện Bà Rịa của tỉnh có 2 phòng khám ngoại trú dành riêng cho người nhiễm HIV/AIDS. Tất cả những bệnh nhân hội đủ điều kiện về mặt chuyên môn đều được điều trị miễn phí bằng ARV với số lượng không hạn chế. Anh N., một người nhiễm HIV đang được điều trị ARV tại Phòng Khám ngoại trú Bệnh viện Lê Lợi cho biết, năm 2010 khi xét nghiệm có kết quả dương tính với HIV, chỉ số CD4 trong máu (chỉ số tế bào lympho T CD4+ hoặc tế bào T CD4+ hoặc chỉ số T4, là kết quả xét nghiệm máu cho biết số lượng tế bào này trong máu) là 293/ml. Đến nay, sau 3 năm điều trị ARV và tham gia các hoạt động tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS tại địa phương, chỉ số CD4 của anh tăng lên 725/ml. Sức khỏe của anh đã phục hồi không còn hay ốm đau, mệt mỏi nữa.

Người nhiễm HIV/AIDS được tiếp cận điều trị  bằng thuốc kháng virut ARV là một bước tiến rất đáng kể trong công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Không chỉ có người nhiễm ngoài cộng đồng mới được điều trị bằng thuốc ARV  mà ngay cả người nhiễm HIV/AIDS trong các trại giam hay trong các Trung tâm Giáo dục - lao động xã hội tỉnh cũng được thụ hưởng chương trình này.

Phát và uống thuốc điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế (điều trị Methadone) tại Trung tâm Y tế TP. Vũng Tàu. Đây cũng là một cách phòng, chống HIV/AIDS.

Vẫn còn trắc trở

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có 3 Trung tâm tư vấn, xét nghiệm tự nguyện (Phòng VCT) thuộc dự án Life-Gap đặt tại TP. Vũng Tàu, TP. Bà Rịa và huyện Long Điền và nhiều địa điểm tư vấn, xét nghiệm, điều trị ARV. Khách hàng (KH) đến các phòng VCT sẽ được tư vấn các thông tin cần thiết để dự phòng lây nhiễm HIV và các bệnh lây qua đường tình dục, được tư vấn cách lựa chọn các hành vi an toàn, cách chăm sóc người thân, gia đình nếu có người đã nhiễm HIV/AIDS. Các KH tự nguyện xét nghiệm đều được miễn phí, kết quả xét nghiệm được giữ bí mật. Nếu có kết quả dương tính với HIV, KH sẽ được chuyển sang khám và điều trị ARV tại Bệnh viện Lê Lợi và Bệnh viện Bà Rịa.

Theo y sĩ Hà Thị Ghê, cán bộ quản lý hành chính phòng VCT TP. Vũng Tàu, trước đây, khi phòng đặt tại số 223 Lê Hồng Phong, rồi chuyển về số 27 Huyền Trân Công Chúa, do nằm mặt tiền đường, dễ kiếm nên lượng KH đến với phòng đông hơn. Từ tháng 10-2011 đến 30-9-2012, phòng đã tư vấn cho 2.460 KH (bình quân hơn 200 KH/tháng), có 2.458 KH tự nguyện xét nghiệm, qua đó phát hiện 134 KH dương tính với HIV. Tuy nhiên, từ ngày 1-10-2012 đến nay, khi phòng chuyển về đặt tại Trung tâm Y tế TP. Vũng Tàu (số 278 Lê Lợi), lượng KH giảm nhiều, vì nhiều người không biết đến địa chỉ mới này. Có người phải hỏi 3, 4 lần mới đến được phòng. Ngoài ra, số lượng nhân viên của phòng cũng giảm. Trước đây, phòng có 2 bàn tư vấn, giờ chỉ còn 1 bàn. Đây cũng là một thách thức trong công tác phòng, chống HIV/AIDS trong cộng đồng.

Khám bệnh và điều trị ARV cho người nhiễm HIV tại Phòng Khám ngoại trú Bệnh viện Lê Lợi.

Một rào cản nữa trong công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chính là cộng đồng dân cư vẫn còn định kiến và kỳ thị người bệnh HIV/AIDS, là rào cản rất lớn khiến cho nhiều người không dám xét nghiệm HIV và không đến điều trị khi biết mình bị nhiễm HIV. Theo bác sĩ Bùi Minh Kha, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh, sự kỳ thị của cộng đồng đối với những người nhiễm HIV/AIDS đã gây trở ngại lớn cho ngành y tế trong việc triển khai các hoạt động dự phòng, chăm sóc, điều trị người nhiễm HIV và những người có hành vi nguy cơ cao.

Bên cạnh đó, phạm vi hoạt động của các chương trình mục tiêu quốc gia là rất lớn nhưng mạng lưới cộng tác viên, đồng đẳng viên trong công tác phòng chống HIV/AIDS còn mỏng, hạn chế về kinh nghiệm và khả năng thực hiện, đánh giá chương trình. Phần lớn cán bộ chuyên trách phòng chống HIV/AIDS tại các địa phương trong tỉnh vẫn phải kiêm nhiệm nhiều công việc khác nên chưa thể dành toàn bộ thời gian cho chương trình. Ngoài ra, kinh phí hoạt động cho công tác phòng, chống HIV/AIDS cũng đang là vấn đề nan giải. Mặc dù đã có nhiều sự đầu tư nhưng kinh phí dành cho hoạt động này chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế tại địa phương và thường được cấp chậm; chưa kể sự giảm dần nguồn tài trợ từ các dự án đã và đang gây ra những khó khăn nhất định trong việc triển khai các hoạt động của công tác phòng, chống HIV/AIDS tại tỉnh.

Bài, ảnh: NGUYÊN CHƯƠNG