Một bé gái sơ sinh đã được ‘chữa khỏi HIV’ ở Mỹ, ít nhất về mặt chức năng.

Điều này sẽ đem đến sự khác biệt hết
sức to lớn đối với cuộc sống của em bé này: không phải dùng
thuốc suốt đời, không bị mặc cảm xã hội và không phải lo lắng về việc có nên nói thật cho bạn bè hay không.

Tuy nhiên đằng sau câu chuyện cá
nhân này vẫn là một câu hỏi lớn – liệu kỳ tích này có giúp
loài người tiến gần đến một phương cách chữa trị căn bệnh nan y này?

Điều kiện đặc biệt

Trường hợp em bé sơ sinh nói trên có những
điều kiện hết sức đặc biệt. Các bác sỹ đã có thể tấn công tiêu diệt virus rất mạnh và rất sớm.

Điều này khó mà xảy ra ở các bệnh nhân
người lớn vốn chỉ biết mình mắc HIV hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm trời sau khi nhiễm bệnh.

Ngay cả ở nước Anh, nơi những nhóm có nguy
cơ cao thường xuyên được xét nghiệm miễn phí thường xuyên, một
trong bốn người nhiễm HIV không biết rằng mình đang mang virus này trong người.

Cho đến khi họ biết được thì HIV đã ăn sâu
vào trong người họ – tức là tìm được những chỗ trú ẩn bên
trong hệ miễn dịch mà không phương cách chữa trị nào hiện nay có thể chạm đến được.

Một vấn đề cũng chưa rõ nữa là hệ miễn
dịch của trẻ sơ sinh ảnh hưởng như thế nào đến việc chữa trị
HIV. Phần lớn sự miễn dịch của trẻ sơ sinh là được truyền qua sữa mẹ.

Một điều chắc chắn là cách chữa trị cho
em bé sơ sinh này sẽ không giúp chữa khỏi cho đại đa số những bệnh nhân có HIV.

Vậy thì những người đã nhiễm HIV được gần chục năm thì sao? Có hy vọng nào chữa khỏi cho họ được không?

Không còn là sát thủ

Điều đầu tiên phải lưu ý là HIV không còn là sát thủ không khoan nhượng như trước đây.

HIV lần đầu xuất hiện ở châu Phi vào đầu
thế kỷ 20 và cho đến những năm 1980 đã trở thành một vấn nạn y
tế toàn cầu. Trong giai đoạn này còn không có cách chữa trị chứ đừng nói đến chữa khỏi.

Chỉ trong ba thập niên qua, virus này đã giết chết hơn 25 triệu người, theo Tổ chức Y tế Thế giới.

Sau đó, liệu pháp chữa trị antiretroviral,
hay còn được gọi là ARV, ra đời vào giữa những năm 1990. Liệu pháp này đã có tác động đáng kể lên con số tử vong.

Bệnh nhân nhiễm HIV có thể có tuổi thọ
gần như người bình thường nếu họ được chữa trị. Dĩ nhiên đây
là chữ ‘nếu’ rất lớn. Gần 70% bệnh nhân nhiễm HIV là ở vùng
hạ Sahara ở châu Phi, nơi họ rất ít có cơ hội tiếp cận với thuốc men.

Hy vọng chữa trị được HIV đã bắt đầu nhen nhóm

Hành trình tìm kiếm cách chữa trị cho căn bệnh này vẫn đang tiếp diễn.

“Chúng ta đã xem đây là việc không thể,
nhưng chúng ta đã bắt đầu phát hiện được những điều mà trước
đây chúng ta chưa từng biết và điều đó đã mở ra một lỗ hổng
trên chiếc áo giáp cứng cáp,” Tiến sỹ John Frater của Đại học Oxford nói với BBC.

“Chữa khỏi HIV không còn là điều mà chúng ta xem là không thể,” ông nói thêm.

Sau khi HIV xâm nhập vào được cơ thể, nó lan truyền rất nhanh và xâm nhập vào các tế bào ở mọi nơi.

Sau đó virus này ẩn mình bên trong ADN của các tế bào nơi không gì có thể chạm đến.

Ý tưởng diệt HIV

Tuy nhiên hiện nay đã có những loại thuốc
chống ung thư đang được thử nghiệm có thể quét sạch các virus ra khỏi tế bào và do đó có thể tiêu diệt chúng dễ dàng hơn.

“Loại thuốc này làm cho virus đang ở trong
các tế bào bừng tỉnh và do đó giúp cho hệ miễn dịch dễ dàng
nhìn thấy chúng. Khi đó chúng ta có thể dùng vaccine tấn công chúng,” Tiến sỹ Frater diễn giải.

Tuy nhiên, liệu pháp này đòi hỏi phải có
loại thuốc làm cho virus này tỉnh giấc và một loại vaccine
kích thích hệ miễn dịch để hệ miễn dịch biết cách tiêu diệt chúng. Cả hai điều kiện này đến nay vẫn chưa có.

“Con đường đi đến đó vẫn còn xa, rất xa,” ông nói thêm.

HIV vẫn là chứng lây nhiễm mà phòng dễ hơn chống

Cũng có người đang nghiên cứu một con
đường khác – tìm hiểu về một dạng đột biến gien hiếm hoi giúp con người đề kháng với HIV.

Hồi năm 2007, Timothy Ray Brown đã trở thành
bệnh nhân đầu tiên được tin rằng đã được chữa khỏi HIV. Hệ
miễn dịch của bệnh nhân này đã bị phá hủy để chữa bệnh máu
trắng. Sau đó hệ miễn dịch lại được khôi phục bằng cách cấy
tế bào gốc từ một người khác có gien đột biến giúp kháng HIV.

Nếu chúng ta có thể chỉnh sửa một chút
mã di truyền thì chúng ta có thể điểu chỉnh lại hệ miễn dịch
để nó có khả năng đề kháng HIV. Tuy nhiên một lần nữa đây cũng là một tương lai xa vời.

Phòng dễ hơn chống

Giáo sư Jonathan Weber, chủ tịch chương
trình vaccine phòng chống AIDS của nước Anh, nói: “Đối với
những bệnh nhân đã nhiễm HIV chúng tôi đang có một số ý tưởng, nhưng tất cả chỉ là trong phạm vi y học thử nghiệm”

“Không có sự đồng thuận nào cả và cũng không có đường hướng rõ ràng phía trước,” ông nói thêm.

Giáo sư Weber cũng cho biết rằng cách chữa
bệnh, nếu có, sẽ giúp giảm chi phí rất nhiều bởi vì cho
bệnh nhân dùng thuốc mỗi ngày trong suốt cuộc đời sẽ rất đắt tiền.

Giáo sư Jane Anderson ở bệnh viện Homerton,
London, thì có thái độ thận trọng về một liệu pháp chữa khỏi HIV sau ca trẻ sơ sinh ở Mỹ.

“Đây là một khoảnh khắc rất vui sướng
nhưng đó không phải là câu trả lời phù hợp cho thế giới ngày nay,” ông nói.

“Tôi lo sợ rằng sự thôi thúc tìm ra cách
chữa bệnh lớn đến nỗi chúng ta sẽ bỏ qua những yếu tố giảm chi phí vốn sẽ tạo ra sự khác biệt.”

Hầu như tất cả các trường hợp lây nhiễm
HIV từ mẹ sang con đều có thể ngăn chặn được bằng cách dùng
thuốc và không cho bú. Còn ở người lớn, hầu hết các trường hợp nhiễm bệnh đều là do quan hệ tình dục không an toàn.

HIV thật sự là một căn bệnh mà phòng ngừa dễ dàng hơn nhiều so với chữa trị.

Nguồn: James Gallagher, Phóng viên khoa học BBC