Nhờ các chương trình can thiệp, giảm hại được bao phủ tại nhiều tuyến tỉnh trong thời gian qua nên tỷ lệ người nghiện ma túy sử dụng bơm kim tiêm sạch trong lần gần nhất tương đối cao; tỷ lệ phụ nữ bán dâm sử dụng bao cao su trong lần quan hệ tình dục gần nhất với khách hàng cũng tăng; chiều hướng nhiễm HIV nhóm MSM đã giảm xuống ở mức thấp và dần ổn định.
Ngày 20/6, Uỷ Ban Quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống ma tuý, mại dâm phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) tổ chức Hội thảo “Chiến lược can thiệp cho các nhóm chủ chốt trong phòng, chống HIV".
Hội thảo nhằm xác định đối tượng, địa bàn ưu tiên, gói can thiệp cơ bản và phương thức tổ chức can thiệp cho nhóm chủ chốt nhằm tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống HIV/AIDS.
 |
| Hội thảo “Chiến lược can thiệp cho các nhóm chủ chốt trong phòng, chống HIV". Ảnh Thùy Chi |
Bà Nguyễn Thị Minh Tâm - Trưởng phòng Can thiệp, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho biết, các chương trình can thiệp, giảm tác hại là các biện pháp khuyến khích sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm sạch, điều trị cai nghiện ma tuý bằng thuốc thay thế và các biện pháp can thiệp khác nhằm tạo điều kiện cho việc thực hiện các hành vi an toàn để phòng ngừa lây nhiễm HIV.
Đối tượng áp dụng can thiệp là người mua dâm, bán dâm; người nghiện chất dạng thuốc phiện; người nhiễm HIV; người có quan hệ tình dục đồng giới; người thuộc nhóm người biến di động; người có quan hệ tình dục với những người trên.
Hiện Việt Nam đang triển khai một số mô hình can thiệp, giảm tác hại như: Mô hình truyền thống; mô hình tiếp cận theo mạng lưới (PDI); mô hình hỗ trợ liên tục (COPC); mô hình chi trả theo hiệu suất (PBIs); mô hình MSM trực tuyến (MSM Online).
Trong năm 2013, độ bao phủ của chương trình can thiệp, giảm tác hại ở mức trung bình tại các tuyến xã, huyện, tỉnh. Cụ thể, độ bao phủ theo tuyến xã của bơm kim tiêm là 3.765 chương trình, bao cao su là 4.692 chương trình; bao phủ tuyến huyện là 363 chương trình bơm kim tiêm và 448 chương trình bao cao su; bao phủ tuyến tỉnh là 56 chương trình bơm kim tiêm, 63 chương trình bao cao su.
Về chương trình tư vấn, truyền thông, số lượt người được truyền thông trực tiếp được thống kê trong năm 2013 là trên 2.914.790 người nghiện ma tuý; hơn 1.069.280 người bán dâm và hơn 109.539 MSM (nam có quan hệ tình dục đồng giới).
Hiện nay, chiều hướng nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm cũng giảm theo thời gian. Cụ thể là chương trình can thiệp, giảm hại đã ngăn ngừa được 2% - 56% số lượng ca nhiễm HIV ở cả nhóm nghiện chích ma túy và phụ nữ mại dâm (mức độ phụ thuộc vào độ bao phủ của chương trình đã đạt được).
Đối với chương trình can thiệp điều trị nghiện các dạng thuốc phiện bằng Methadone, chương trình không chỉ giúp giảm mạnh về tỷ lệ lây nhiễm HIV, hành vi nguy cơ lây nhiễm mà chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân cũng được cải thiện rõ rệt, đặc biệt về thể chất, sức khỏe và tâm thần. Thời gian các bệnh nhân tham gia các chương trình điều trị càng dài thì mức độ ổn định về sức khỏe thể chất, tâm thần của bệnh nhân càng cao. Tỷ lệ bệnh nhân có nguy cơ trầm cảm giảm từ 80% xuống còn 15% sau 12 tháng điều trị.
Mặc dù các chương trình can thiệp, giảm hại đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực, tuy nhiên, hiện các chương trình còn gặp rất nhiều khó khăn, thách thức do số người nghiện chích ma túy, người bán dâm và MSM tăng hàng năm. Trong khi đó, ngân sách đầu tư cho chương trình giảm rõ rệt, dẫn đến việc thiếu nguồn lực để duy trì và mở rộng chương trình can thiệp, giảm hại.
Theo bà Nguyễn Thị Minh Tâm, việc triển khai các chương trình can thiệp, giảm hại là rất quan trọng, trong thời gian tới nên tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật và các hướng dẫn chuyên môn trong chương trình.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh việc triển khai chương trình bao cao su, bơm kim tiêm sạch bằng cách duy trì phân phát miễn phí và truyền thông thay đổi hành vi qua mạng lưới đồng đẳng, cộng tác viên và các kênh khác; đẩy mạnh các nghiên cứu đối với các chương trình can thiệp, giảm hại và xây dựng, phát triển các mô hình can thiệp sáng tạo.
Chương trình điều trị nghiện bằng thuốc thay thế cũng cần được đẩy mạnh, triển khai đa dạng các mô hình. Đặc biệt, lưu ý thí điểm áp dụng và mở rộng điều trị nghiện các dạng thuốc phiện bằng thuốc đối kháng hoặc các thuốc kháng mới; tập trung nghiên cứu, áp dụng các mô hình dự phòng lây nhiễm HIV cho nhóm đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp và các loại ma túy mới. Đồng thời, triển khai đồng bộ, lồng ghép các dịch vụ trong gói dịch vụ chương trình can thiệp, giảm hại với các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS khác.
Thùy Chi
