|
Ước mơ có một gia đình hạnh phúc là một mong muốn rất đời thường của biết bao người.Không khí ấm cúng đó không thể thiếu tiếng cười nói bi bô của trẻ thơ.Nhưng tạo hoá không phải lúc nào cũng công bằng với tất cả, có người phải kế hoạch,có người điều trị vô sinh.Trong một khía cạnh khác của cuộc sống, có những người phải đắn đo suy nghĩ xem mình nên có những đứa con để có được một mái ấm trọn vẹn như mơ ước hay không? Đó là người nhiễm HIV.Cũng như bao ngườikhác niềm hạnh phúc lớn nhất của họ làcó được những đúacon khỏe mạnh,thông minh,không bị lây nhiễm HIV và có một tương lai đầy triển vọng trước mắt.
Ước tính, mỗi năm Việt Nam có từ 1 đến 1,5 triệu phụ nữ mang thai, có khoảng 6.000 phụ nữ bị nhiễm HIV/AIDS và gần 2.000 trẻ em bị nhiễm HIV từ mẹ. Ngày nay,với việc tiếp cận điều trị tối ưu thuốc kháng virut HIV (gọi là thuốc ARV) đã mang đến niềm hy vọng cho người nhiễm HIV/AIDS, giúp họ có cuộc sống bình thường, có sức khỏe ổn định, hòa nhập với cộng đồng. Ngày nay, nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng nhờ điều trịthuốc ARV, khả năng mang thai và sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh, không nhiễm HIV là rất có thể đối với nhiều phụ nữ nhiễm HIV trong lứa tuổi sinh đẻ và những phụ nữ không nhiễm nhưng có chồng bị nhiễm HIV
Chúng ta hãy làm quen với các thuật ngữ sau đây đang được dùng để mô tả các mối quan hệtình dục liên quan đến tình trạng HIV của một hay cả hai bạn tình:thế nào là cặp bạn tình cùng dấu, thế nào là khác dấu
“ cùng dấu ” : khi cả 2 bạn tình đều nhiễm HIV
“ khác dấu ” : khi một người nhiễm HIV và người kia không nhiễm
Cặp vợ chồng khác dấu họ muốn có con nhưng làm sao để người bạn tình không bị lây nhiễm HIV và consinh ra không bị nhiễm HIV từ họ?
Luật phòng chống HIV/AIDS và các văn bản pháp luât khác ở Việt Nam không cấm người nhiễm HIV sinh con (nhưng cũng không khuyến khích).với những cặp vợ chồng kiên quyết muốn sinh con thì phải nghĩ đến các vấn đề nảy sinh xung quanh HIV và mang thai. Một số vấn đề chính bao gồm a).đánh giá khả năng virút lây truyền HIV cho con, b). việc điều trị thuốc kháng HIV, và c). các biện pháp can thiệp liên quan khác. Các cặp vợ chồng nên tham khảo ý kiến tư vấn của bác sĩ điều trị HIV trước về các vấn đề có lợi và bất lợi của nguy cơ lây nhiễm HIV cho bạn tình và cho thai nhi trước khi quyết định có thai
Một số thông tin cơ bản sau đây giúp hỗ trợ tối ưu trong điều kiện hiện tại để có thể đáp ứng sự mong muốn của cặp vợ chồng có tình trạng HIV khác dấu :
- Các chuẩn bị nền tảng cơ bản trước khi có thai:
- Khoản kinh tế đểnuôi nấng thêm một thành viên không những về thể chất sức khỏe mà còn đào tạo để có kiến thức có ích cho gia đình và xã hội
- Cặp vợ chồng nên đi khám sức khỏe tổng quát để điều trị bệnh (nếu có) trước khi có thai
- Khám chuyên khoa phát hiện bệnh lý lây truyền qua đường tình dục và điều trị trước (nếu có), bệnh lý này có thể làm bạn không có thai, sẩy thai, thai chết lưu, sanh non hoặc lây truyền HIV cho thai nhi
- Tiêm chủng trước một số các bệnh lý như : viêm gan siêu vi B, Rubella, cúm. ..để tránh lây truyền cho thai nhi
- Người vợ phải uống bổ sung Folic acid trước khi mang thai ít nhất là một tháng để tránh dị tật ống thần kinh cho thai nhi
- Tránh dùng các chất gây nghiện như : rượu/bia, thuốc phiện, thuốc lá…
- Cả hai vợ chồng phải chú ý tới việc dinh dưỡng đầy đủ và hợp lý, ba mẹ có khỏe mạnh thì thai nhi mới phát triển tốt về thể chất lẫn tinh thần
- Ngoài ra cặp vợ chồng còn phải tham khảo tài liệu “ cách nuôi dưỡng con tốt và dạy con ngoan” nữa đó
- Kiểm tra khả năng sinh sản vợ chồng
+ Kiểm tra tình trạng ống dẫn trứng của người vợ có bình thường ?
+ Phân tích tinh dịch của người chồng xem chất lượng và số lượng tốt ?
- Điều trị thuốc kháng virut HIV cho chồng hoặc vợ bị nhiễm
Người có H nên đi đến phòng khám điều trị ngoại trú HIV người lớn để được thăm khám và làm các xét nghiệm để được điều trị ARVsớm, cần thông báo việc muốn có con để bác sĩ điều trị tư vấn và sử dụng phác đồ điều trị thích hợp.
Việc điều trị thuốc kháng HIV sẽ làm giảm số lượng vi rút trong máu xuống mức thấp nhất có thể, đồng thời phục hồi lại tình trạng miễn dịch cho cơ thể, biều hiện qua việc gia tăng số lượng tế bào CD4. Thông thường sau 6 tháng điều trị bằng phác đồ 3 thuốc ARV, tải lượng vi rút HIV sẽ đạt dưới ngưỡng < 1,000 con vi rút / ml máu. Nhiều nghiên cứu về lây truyền từ mẹ qua thai nhi đã chứng minh, ở ngưỡng vi rút này, khả năng lây qua nhau thai từ mẹ nhiễm sang con có thể dưới 2%. Còn nghiên cứu khác về khả năng lây qua đường quan hệ tình dục, thì nếu người có H được điều trị ARV đạt tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện, thì hạn chế đến 96% khả năng lây nhiễm cho bạn tình.
Các khuyến cáo từ các nước trên thế giới, thời điểm quyết định có con của những cặp vợ chồng khác dấu chỉ nên thực hiện sau khi việc điều trị ARV hiệu quả với tải lượng vi rút HIV đạt dưới phát hiện
Để tránh tối đa sự lây truyền HIV cho người kia và cho ra đời một đứa trẻ khỏe mạnh, cặp vợ chồng phải kết hợp hai thông tin hướng dẫn trên, trong đó việc điều trị ARV sớm để đạt hiệu quả ức chế tải lượng vi rút HIV trong máu dưới ngưỡng là cực kỳ quan trọng. Sau đó mới đến các cách lựa chọn nào dưới đây để có thai.
- Tư vấn cách lựa chọn để có thai
Bạn nên gặp bác sĩ sản khoa để được khám và tư vấn kỹ lưỡng về cách lựa chọn phù hợp để có thai, tốt nhất là các bác sĩ sản khoa có tham gia trong mạng lưới điều trị dự phòng lây truyền HIV mẹ con. Giới thiệu đến bạn vài phương pháp hiện nay trên thế giới đang áp dụng cho chương trình hỗ trợ sinh sản cho các cặp vợ chồng khác dấu. Bạn sẽ được tư vấn và hướng dẫn việc có lợi và bất lợi của từng lựa chọn để chọn cách nào phù hợp cho mình
- Cách thứ 1: Quan hệ tình dục không bảo vệ :
Chỉ nên thực hiện khi người có H đã được điều trị ARV đến thời điểm bác sĩ điều trị thông báo có thể có con được (khi tải lượng vi rút HIV đạt dưới ngưỡng phát hiện), vợ chồng giao hợp đúng lúc (là thời điểm có khả năng rụng trứng). Vậy rụng trứng thường xảy ra lúc nào ?
- Rụng trứng thường xảy ra 14- 16 ngày trước kỳ kinh kế tiếp trong mỗi tháng
- Bạn có thể kết hợp với việc đo thân nhiệt hàng ngày như sau :lấy nhiệt độ của người vợ vào một giờ nhất định buổi sáng vừa thức giấc chưa vận động :
+ Đặt nhiệt kế dưới lưỡi trong 5 phút
+ Ghi sổ tay đường biểu diễn của nhiệt độ mỗi ngày khi thấy đường biểu diễn có 2 pha, lúc đường biểu diễn chuyển pha là lúc trứng rụng. Sau khi phóng noãn nhiệt độ sẽ tăng do tác dụng của Progesteron lên trung tâm điều hòa nhiệt độ ở vùng dưới đồi
- Còn một phương pháp nữa để biết ngày rụng trứng bạn phải nhờ đến bác sĩ sản khoa theo dõi ngày rụng trứng qua siêu âm
- Cách thứ 2 : Quan hệ tình dục không bảo vệ + điều trị dự phòng trước phơi nhiễm cho bạn tình không có H ( PrEP):
Người không có H được điều trị dự phòng ARV trước khi giao hợp với người có H (người có H phải bảo đảm đã được điều trị ARV và phải đạt tải lượng vi rút HIV dưới ngưỡng), giao hợp đúng lúc. Cách này giúp cho người không có H và thai nhi giảm tối đa sự lây truyền HIV từ người có H.
- Cách thứ 3 : Tự thụ tinh
Thụ tinh với tinh dịch được xử lý tại phòng khám (tinh trùng được lọc rửa bỏ tinh tương có chứa virut HIV tách lấy tinh trùng khỏe mạnh) rồi bơm vào âm đạo hay cổ tử cung người phụ nữ vào thời điểm đúng lúc
- Cách thứ 4 : Hỗ trợ sinh sản, thường áp dụng cho cặp vợ chồng vô sinh
+ Tự thụ tinh trong tử cung (IUI)
+ Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
+ Bơm tinh trùng vào tế bào chất của trứng (ICSI)
Hiện nay ở Việt Nam việc lọc rửa tinh trùng (cách thứ 3) cũng như hỗ trợ sinh sản (cách thứ 4) chưa được phép thực hiện trên người nhiễm HIV, chỉ có ở nước ngoài mới điều trị có con cho cặp vợ chồng có tình trạng nhiễm HIV khác dấu, nhưng chi phí ở nước ngoài chắc các bạn cũng biết là rất cao
- Theo dõi sau khi có thai:
Người có H vẫn tiếp tục điều trị thuốc khángvirut HIV, người không có H phải đến các cơ sở tư vấn để được hướng dẫn xét nghiệm kiểm tra HIV sau mỗi 3 tháng, cụ thể như sau:
- Người có H là người chồng :
Người vợ mang thai đi khám thai tại cơ sở sản khoa sẽ được làm xét nghiệm HIV
- Nếu kết quả (âm tính) : ba tháng sau làm xét nghiệm lại kết quả cũng ( âm tính ) tức người vợ không có H khám thai và sanh con bình thường, trẻ sẽ không nhiễm HIV
- Nếu kết quả (dương tính): sẽ được bác sĩ tư vấn tham gia vào chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.
- Người có H là người vợ :vẫn tiếp tục điều trị kháng HIV tại phòng khám ngoại trú HIV người lớn nơi điều trị ban đầu, theo dõi khám thai tại cơ sở sản khoa, sau sanh trẻsẽ được điều trị dự phòng kháng virut HIV bốn tuần và chuyển gởi sang bệnh viện chuyên khoa nhi tiếp tục chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con
|
