Đại dịch HIV/AIDS bắt đầu từ những năm 1960, lây lan âm thầm nhưng thế giới không hay biết. Hiện nay, bệnh dịch này vẫn chưa có vaccin để phòng ngừa và ngày càng có nguy cơ lây lan rộng do tình trạng nghiện chích ma túy, quan hệ tình dục bừa bãi...

Lao động liệu pháp tại Trung tâm giáo dục lao động và dạy nghề.

Năm 1985, dịch đã lan ra 5 châu. Mỗi ngày thế giới có thêm 7.500 người lớn và 1000 trẻ em nhiễm HIV. Ở khu vực Đông Nam Á, năm 1985 phát hiện người nhiễm HIV đầu tiên tại Thái Lan, đến nay đã lan tràn trên tất cả các nước. Tại Việt Nam, người nhiễm HIV đầu tiên là một phụ nữ, phát hiện vào tháng 10-1990. Xu hướng lây truyền HIV/AIDS ở Việt Nam là: Lây lan mạnh nhất qua sử dụng chung bơm kim tiêm chích ma túy; lây nhiễm qua đường quan hệ tình dục không lành mạnh vẫn tiếp tục gia tăng. Dịch đang tiếp tục lan rộng và rõ nét hơn trong cộng đồng do không biết hoặc không áp dụng các biện pháp dự phòng cần thiết; có xu hướng trẻ hóa mạnh. Nam giới chiếm phần lớn các trường hợp nhiễm. Số trẻ em nhiễm HIV ngày một gia tăng. Hình thái các hành vi lây nhiễm có nhiều diễn biến phức tạp. Nguy cơ lây truyền liên quan đến di dân, trong các khu công nghiệp lớn. Nguy cơ rủi ro bị tai nạn nghề nghiệp do phơi nhiễm với HIV ngày càng tăng. Tính đến 31-8-2014 Việt Nam đã có 223.130 người nhiễm HIV.

Tại BR-VT, ca nhiễm HIV được phát hiện đầu tiên vào năm 1993. Tính đến 31-10-2014 lũy tích nhiễm HIV toàn tỉnh là 5.244 trường hợp, trong đó số người chuyển qua AIDS là 2.179 và số chết do AIDS là 1.456 trường hợp.

Bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm HIV nếu không có các biện pháp phòng ngừa. Nhìn bề ngoài không thể biết  ai là người bị nhiễm HIV mà chỉ có xét nghiệm máu mới biết. HIV chỉ lây truyền  theo 3 con đường, bao gồm: đường máu (truyền máu, ghép mô cơ quan, dùng chung bơm kim tiêm, dụng cụ châm cứu, xăm môi...); quan hệ tình dục (quan hệ tình dục không dùng bao cao su, nhất là quan hệ với gái mại dâm); truyền từ mẹ sang con (mẹ bị nhiễm HIV có thể truyền sang cho con trong lúc mang thai, sinh đẻ, cho con bú…).

HIV không lây qua các tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm hôn, sử dụng chung các công cụ trong công việc, sinh hoạt, vui chơi, nói chuyện, ho, hắt hơi, dùng chung dụng cụ ăn uống, chơi chung đồ chơi, ngủ chung giường, ngồi chung ghế, tắm chung hồ bơi, nhà tắm … Các loại côn trùng cắn như muỗi, rận, rệp, ong, đỉa, vắt… không làm lây truyền HIV.

Các biện pháp phòng lây nhiễm HIV: Hiện nay chưa có vaccin phòng ngừa, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu HIV, do vậy thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm có ý nghĩa quyết định. HIV nguy hiểm nhưng dễ phòng bởi chúng chỉ lây theo 3 con đường nêu trên. Vì vậy, chúng ta cần thực hiện các hành vi an toàn để phòng lây nhiễm HIV như: nghiêm túc thực hiện quy trình an toàn truyền máu; tuân thủ tuyệt đối các qui định về vô trùng trong y khoa, nha khoa, dịch vụ thẩm mỹ… Không tiêm chích ma túy, không sử dụng chung bất cứ vật gì gây xuyên da, làm chảy máu như chích lể, châm cứu, cạo râu, lấy ráy tai… Không quan hệ tình dục với nhiều người, nên sử dụng bao cao su nếu không biết chắc là bạn tình có bị nhiễm HIV hay không. Nếu biết mình bị nhiễm HIV thì không nên mang thai và sinh con. Nếu muốn mang thai và sinh con cần được bác sĩ tư vấn và hướng dẫn chu đáo và thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây truyền mẹ-con.

Do HIV không lây qua các giao tiếp thông thường nên chúng ta không nên quá sợ lây nhiễm mà dẫn đến có thái độ, hành vi kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người nhiễm HIV. Thực tế, HIV “không chừa một ai”, nhưng chúng ta không nên xem người nhiễm HIV là những người không tốt, mà nên xem họ như là nạn nhân của đại dịch, không nên kỳ thị xa lánh. thời gian sống của người nhiễm HIV còn lại là rất dài, có người hàng vài chục năm (trong khi rất nhiều bệnh, từ khi bị mắc đến khi tử vong thời gian là rất ngắn), cần động viên người nhiễm HIV tham gia điều trị thuốc ARV, sống lạc quan; tạo điều kiện về việc làm phù hợp, giúp ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

Bs NGUYỄN VĂN LÊN