Từ khi nguồn viện trợ của các tổ chức nước ngoài bị cắt giảm mạnh, các cơ sở y tế điều trị cho người nhiễm HIV tại Tp.HCM rơi vào tình trạng khó khăn do thiếu nhân sự để đảm bảo hoạt động.
Tại Khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng của Trung tâm Y tế dự phòng Quận 8, mỗi buổi sáng, các nhân viên y tế đều phải hoạt động hết công suất. Tại nơi uống methadone điều trị nghiện ma túy và nơi xin thuốc ARV trị HIV, mỗi ngày đều có khoảng 100 người đến xếp hàng chờ nhận thuốc.
Ở nơi đây tiếp nhận điều trị HIV cho khoảng 1.700 bệnh nhân nhưng chỉ có 1.300 bệnh nhân đang cư trú tại Quận 8, còn lại là các đối tượng từ những địa phương khác. Cộng thêm với khoảng 350 người điều trị methadone, cùng với những hoạt động khác như cai nghiện tại cộng đồng, giám sát người có AIDS tại địa phương… nên dù có đến 27 người (tức là gấp đôi so với trung bình ở những Khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng khác) thì hoạt động ở nơi đây vẫn luôn rơi vào tình trạng quá tải.
Bác sĩ Phạm Thanh Hiếu, Trưởng khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng, Trung tâm Y tế dự phòng Quận 8 cho biết số giờ làm thêm của các nhân viên y tế ở đây là trên 200 giờ mỗi năm: “Cũng có chủ trương bệnh nhân ở nơi nào thì về nơi đó nhưng ở Quận 8 thì mình không quyết liệt ép người ta phải về địa phương của họ. Nếu ép người ta quá thì người ta sẽ bỏ điều trị nên Quận 8 tiếp tục nhận trở lại. Do nơi đây nhiều chức năng quá nên chúng tôi bị quá tải, mỗi người tính ra phải hoạt động đến 150% công suất, chúng tôi cũng ráng gồng gánh động viên nhau”.
Điểm phát thuốc ARV miễn phí tại Khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng,Trung tâm Y tế dự phòng Quận 8, Tp.HCM
(Ảnh: Hiếu Hiền)
Theo tìm hiểu của chúng tôi, đa phần các cơ sở điều trị cho người nhiễm HIV khác trên địa bàn Tp.HCM cũng đều rơi tình trạng quá tải, mà nhiều nhất là ở các quận Bình Thạnh, Thủ Đức.
Tại Khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng, Trung tâm Y tế dự phòng quận Thủ Đức có khoảng 1.600 bệnh nhân HIV được thu dung điều trị nhưng chỉ khoảng 50% là người địa phương. Số còn lại đến từ các địa phương lân cận như Quận 9, các tỉnh Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu…
Để kịp thời phục vụ bệnh nhân, giờ hoạt động ở đây được đẩy lên sớm 30 phút, tức là bắt đầu từ lúc 7h sáng. Do việc uống thuốc methadone phải được thực hiện đều mỗi ngày và việc nhận thuốc ARV điều trị HIV phải theo đúng phác đồ điều trị nên nhân viên y tế ở các cơ sở này đều phải làm việc kể cả cuối tuần hay là ngày lễ, Tết.
Việc quá tải trong hoạt động tại những cơ sở điều trị HIV không chỉ gây áp lực lên các nhân viên y tế mà còn ảnh hưởng đến hoạt động điều trị cho người nhiễm HIV. Chẳng hạn, do nhân sự bị cắt giảm gần một nửa, từ 26 xuống chỉ còn 15 người nên quận Thủ Đức đã cắt giảm một số dịch vụ trong điều trị HIV như dịch vụ chăm sóc người bệnh tại nhà.
Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hằng, Trưởng khoa Tham vấn và hỗ trợ cộng đồng, Trung tâm Y tế dự phòng quận Thủ Đức cho biết: “Dịch vụ chăm sóc tại nhà thì trước đây có nhưng giờ phải cắt bỏ hoàn toàn. Do nhà tài trợ không còn mà theo quy định nhà nước lại không thể tuyển được những cộng tác viên làm công việc này vì họ không có bằng cấp. Trong khi bệnh nhân lại là những người bị các bệnh nhiễm và sức khỏe rất yếu. Hiện nay, chúng tôi phải nhờ đội ngũ cộng tác viên tại Trạm y tế phường xã để hỗ trợ các đối tượng vãng gia, bỏ điều trị hoặc mất dấu”.
Tp.HCM hiện có 31 cơ sở điều trị ARV cho người nhiễm HIV gồm các trung tâm y tế dự phòng, bệnh viện, phòng khám và hầu như những nơi này đều quá tải. Nguyên nhân là vì dù đã có chủ trương chung người bệnh phải về điều trị HIV tại địa phương nhưng do thói quen, do mặc cảm nên bệnh nhân từ chối về điều trị tại địa phương, trong khi đó, nguồn viện trợ từ nước ngoài bị cắt giảm nên nguồn nhân sự tại các cơ sở điều trị cũng bị cắt giảm theo.
Bác sĩ Tiêu Thị Thu Vân, Chánh văn phòng Ủy ban Phòng chống AIDS Tp.HCM cho biết, hiện tại khả năng thu dung thêm bệnh nhân ở những cơ sở điều trị HIV của thành phố là gần như bão hòa, vì thế sắp tới sẽ mở rộng điều trị cho người nhiễm HIV tại các bệnh viện tuyến quận, huyện.
Bác sĩ Vân cho biết: "Chúng tôi sẽ chuẩn bị mở rộng điều trị ARV đến các bệnh viện tuyến quận huyện. Hiện tại ở quận huyện chỉ có Trung tâm y tế dự phòng điều trị ARV. Và con đường sắp tới sẽ là Bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV vì thuốc điều trị HIV đã nằm trong danh mục thuốc được chi trả Bảo hiểm y tế. Khi đó, việc điều trị HIV giống như điều trị một bệnh mãn tính”.
Tại Tp.HCM có khoảng 25.000 bệnh nhân HIV đã được thu dung điều trị tại 31 cơ sở y tế, nhưng con số này mới chỉ chiếm khoảng một nửa số người nhiễm HIV trong cộng đồng. Như vậy, nếu không có giải pháp ngay từ bây giờ thì sẽ có rất nhiều người nhiễm HIV tại Tp.HCM sẽ không được điều trị kịp thời.
